Dit verhaal is er ook als audio.

‘Kwartetten met onze waarden’, zo typeerde PvdA-politicus Lodewijk Asscher de formatie van 2012. Informateur en partijgenoot Wouter Bos had volgens een NRC-reconstructie veertig ‘glimmende A4’tjes, met handgeschreven tekst’ gemaakt waarop de belangrijkste onderwerpen stonden. De formerende partijen, de VVD en de PvdA, mochten om de beurt een kaart trekken. Het onderwerp dat je trok, daarover mocht je een voorstel schrijven dat voor 80% was gebaseerd op het eigen verkiezingsprogramma. ‘Koos Rutte voor “bezuinigen”, dan trok Samsom “nivelleren”. Pakte Samsom “hypotheekrenteaftrek”, dan greep Rutte naar “arbeidsmarkt”. Enzovoort,’ aldus NRC-columnist Thijs Niemantsverdriet.

Het was een methode die Bos had opgedoken in de consultancy: mindmapping. Dat is een visuele manier om gedachten – uitgedrukt op post-its, whiteboards of kaarten – te ordenen en vervolgens te structureren. Hoewel het ordenen van...