<div class="lead">
Waarom hebben de Surinaamse- en al die andere streepjes-Nederlanders meer dan jij? Dit, schrijft Stephan Sanders, is xenofobie: niet de angst voor het vreemde, maar de afgunst vanwege het gebrek aan alternatief.
</div>
Een paar weken geleden zat ik in een vliegtuig dat bezig was om te landen in Suriname. De mensen om me heen, meest Surinaamse Nederlanders, werden bevangen door een zekere koortsachtigheid. Iemand zong een lied in het Sranan. We gingen niet naar een land dat als een veld vol broccoli onder ons lag; we gingen naar Huis.
Maar het was niet mijn thuis, niet mijn jeugd die ik daar zou tegenkomen. En net toen ik de heilige opwinding van mijn medepassagiers wilde afdoen als overdreven, voelde ik ineens de jaloezie. Zij hadden allemaal een extra land achter de hand. Ik niet. Geboren en getogen Nederlander. Nu zijn Surinaamse Nederlanders royaal in hun chauvinisme; ik heb vaak gemerkt dat ik gewoon word meegeadopteerd als ik daar ben. De bevolkingssamenstelling is er al zo lang multiraciaal, dat bijna iedereen erin past.
Later las ik in de Volkskrant over een demonstratie in Enschede, van de zogenaamde Demonstranten Tegen Gemeente, die de komst van een asielzoekerscentrum willen tegenhouden. Daar liep ook een Duitse vrouw uit Münster die zei: ‘Ik heb maar één Heimat, die wil ik behouden. Is dat zo moeilijk te begrijpen?’ De Duitse die in Nederland voor haar eigen Heimat wil opkomen: je zou bijna gaan denken dat die Europese integratie toch geslaagd is.
<q class="pull-left">Ze hebben nog een reserveland, waar ze hun dromen kunnen stallen.</q> Zo’n ‘Heimat’ is één en kennelijk ook ondeelbaar, terwijl de Nederlandse Turken, Marokkanen en Afghanen nog een reserveland hebben, waar ze hun meest onwaarschijnlijke dromen kunnen stallen. Dat steekt. Het gaat volgens mij niets eens zozeer over de angst voor de ‘dubbele loyaliteit’ als wel over de oneerlijke verdeling. Waarom hebben de Surinaamse- en al die andere streepjes-Nederlanders meer dan jij? Het twee- of soms zelfs driedubbele thuisgevoel, voor als de nood aan de man komt, of de oude dag?
Het verhaal van een oud-student van mij: jong nog, net twintig, opgegroeid in Amsterdam-Noord, waar iedereen vroeger op zijn voetbalclub iets etnisch was en iets dubbels. Turks, Koerdisch en Nederlands, zo. Mijn student, die er clichématig Hollands uitziet, werd niet geloofd wanneer hij opbiechtte dat hij, nu ja, gewoon alleen maar Nederlands was. Dat wilde er niet in, te ongeloofwaardig.
Journaliste Margalith Kleijwegt deed onderzoek naar ‘gevoelige maatschappelijke kwesties’ op een aantal vmbo’s, mbo’s en hbo’s: ‘Twee werelden, twee werkelijkheden’ heet het rapport, en dat klinkt nog bedrieglijk overzichtelijk. De werkelijkheid die Kleijwegt betrapt, is complexer dan ik had vermoed. Moslimstudenten die ervan overtuigd zijn dat alle autochtone Nederlanders op de PVV stemmen. Blanke, autochtone leerlingen die zeker weten dat de snijdende foto van het aangespoelde, Syrische jongetje Aylan aan de Turkse kust puur propagandamateriaal is, bedoeld om de Nederlanders mild te stemmen nu al die vluchtelingen hierheen komen. Weer andere jongeren met een Marokkaanse achtergrond die een alternatief filmpje willen tonen over 9/11: hier zie je duidelijk dat de twee vliegtuigen die zich in de Twin Towers boren onbemand zijn, dus: de Verenigde Staten zaten er zelf achter. Een lerares die in arren moede dan maar besluit dat iedereen zijn eigen waarheid en ‘belevingswereld’ mag kiezen. Ja, één plus één is soms drie, als je het vanuit jouw eigen religieuze of etnisch-culturele achtergrond bekijkt. Hier zien we hoe de meester of juffrouw met een rotgang daalt, totdat de riolering van het internet is bereikt.
Sommige Nederlanders hebben tweede huizen in Frankrijk en Spanje en die kennen het dubbele thuisgevoel ook. Armere Nederlanders, met toch wat (gevoelsmatig) bezit in Turkije of Marokko, hebben ook zo’n tweede land. En armere, niet-allochtone Nederlanders hebben een huis en misschien een caravan. Allemaal enkelvoudig hier. 
Xenofobie: niet de angst voor het vreemde, maar de afgunst vanwege het gebrek aan alternatief.

Gerelateerd