<div class="lead">
Het gesprek van de dag: dat referendum natuurlijk. Het volk heeft gesproken: geen associatieverdrag van de EU met Oekraïne. Is dat nu dan democratisch besloten? Ja, en ook heel erg nee.
</div>
Dit wordt in de ogen van de nee-stemmers een heel rancuneus stukje, maar ik ga het toch opschrijven. Je zou kunnen zeggen: namens de 10 miljoen stemgerechtigden, een grote meerderheid in feite, die ja of niet hebben gestemd.
Eerst de statistieken. De Europese Unie telt 514 miljoen inwoners. Dat afzonderlijke lidstaten besluiten van die EU kunnen blokkeren is, vanuit direct democratisch referendumperspectief (de meerderheid beslist) niet helemaal eerlijk. Dan had dat recht voorbehouden moeten zijn aan de helft van de inwoners (257 miljoen) plus 1, of misschien één meer dan de helft van de lidstaten (15 van de 28). Maar goed, zo zit de EU in elkaar, zo hebben de parlementen van de lidstaten het democratisch besloten.
Dan besluit één van die lidstaten, 17 miljoen mensen, 12,5 miljoen stemgerechtigden, dat het mogelijk wordt een raadgevend referendum te organiseren als je meer dan 300.000 handtekeningen ophaalt: 2,4 procent van die stemmen. Het lukt een club er zo&#8217;n 430.000 op te halen, heel knap: 3,4 procent (oftewel: 0,08 procent van de inwoners van de EU). Voor dat referendum is om binnenlands politieke <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Raadgevend_referendum" target="_blank">redenen</a> een drempel van 30 procent bedacht (3,75 miljoen mensen). Mazzeltje, want waarom niet 50 procent, dan weet je meteen dat de helft van de kiezers überhaupt vóór het bestaan van dat referendum is. Maar goed, zo heeft het parlement van die lidstaat dat democratisch besloten.
En dan volgt daadwerkelijk een raadgevend referendum. Het gaat over een complex associatieverdrag met Oekraïne. Er ontstaat een gesloten nee-front van uiteenlopende tegenstanders: sommige organisatoren en stemmers zijn gewoon tegen de EU, veel anderen denken ten onrechte dat Oekraïne met dat verdrag lid wordt van de EU, weer anderen hebben bedenkingen bij een associatie met een corrupt land, nog weer anderen zijn tegen plofkippen uit dat land, en de SP denkt na een nee een &#8216;socialer&#8217; verdrag van de grond te kunnen krijgen. Grote gemene deler: boosheid en wantrouwen. De voorstanders zijn daarentegen gespleten: sommigen stemmen ja omdat ze Oekraïne een warm hart toedragen (disclaimer: ik) maar een deel stemt niet, omdat ze dit referendum ondemocratisch of anders wel onzinnig vinden. De grote coalitiepartijen voeren een halfslachtig &#8216;ja, ik geloof het wel&#8217;-campagne. Resultaat: een <a href="http://www.volkskrant.nl/politiek/nee-kamp-wint-overtuigend-opkomst-ruim-30-procent~a4277131/" target="_blank">opkomst</a> van 32 procent (4 miljoen mensen), waarvan 61 procent tegen stemt: 2,44 miljoen mensen. Het raadgevend referendum is geldig. Buitenlandse media oordelen: <a href="http://www.telegraaf.nl/binnenland/25552292/__Buitenlandse_media___Een_klap_voor_EU___.html" target="_blank">een klap voor de EU.</a>
2,44 miljoen mensen, dat is is 0,5 procent van alle inwoners van de EU.
Is dit het &#8216;feest van de democratie&#8217; waar nu over wordt gejuicht? Of eerder het feest van een giftige cocktail van rancune, woede, wantrouwen en angst, die opportunistisch zijn kans heeft gepakt, een ondemocratisch gat in de democratie heeft gevonden? Of iets er tussenin?
Daarover zou het debat nu ook moeten gaan. Maar een meerderheid van de Tweede Kamer zegt nu al dat ratificatie niet zomaar doorgang kan vinden. Dat lijkt mij zelf erg voorbarig.
Maar goed, zo beslist het parlement dat democratisch.

Gerelateerd