<div class="wpg-element paragraph">
De AOW-leeftijd schuift op termijn van 65 naar 67 jaar. Dat heeft het kabinet besloten, een meerderheid in de Kamer is ervoor, en de oppositie noch de vakbeweging slaat een deuk in een pakje boter bij het bestrijden van dit besluit. De vraag is: wat doet het ophogen van de AOW-leeftijd met de manier waarop mensen denken over werken op wat hogere leeftijd?
Het, op het eerste gezicht, verbazingwekkende antwoord: veel mensen willen graag tot op latere leeftijd doorwerken. De voorkeuren van mensen lijken zich verbazingwekkend snel te schikken naar een door de overheid geformuleerde norm.
Kijk even naar de cijfers. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldde vorige week dat het percentage werknemers dat wil doorwerken tót hun vijfenzestigste is gegroeid van 21 in 2005 tot 36 eind 2008. Het percentage mensen dat ná hun vijfenzestigste wil doorwerken, is veel lager: slechts een op de tien werknemers voelde er eind 2008 wat voor.
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Pikant detail in de cijfers van het CBS is de verdeling van voorkeuren over sectoren en de inschatting van mensen of ze ook daadwerkelijk door zouden kunnen werken tot vijfenzestig. Gemiddeld zeggen meer mensen dat ze in staat zijn om door te gaan tot vijfenzestig (44 procent) dan dat ze het ook willen (36 procent dus). Noem dit de kunnen-willen-verhouding. In sectoren waar veel &#8216;zware beroepen&#8217; zijn, zoals de bouw en de industrie, is de animo om door te gaan veel lager dan gemiddeld.
Maar het kan wel, zeggen veel werknemers. In de bouw is de willen-kunnen-verhouding 25-37, en als het werk wat lichter zou worden zelfs 25-50. In de industrie is het 32-47 maar helpt het niet het werk lichter te maken. In andere sectoren, zoals de landbouw en de zorg, liggen willen en kunnen juist heel dicht bij elkaar in de buurt. De meest scheve sector raadt u nooit, want dat is de financiële sector. Ja hoor, zeggen zes op de tien bankiers en verzekeraars, doorwerken tot vijfenzestig kan best. Maar slechts drie op de tien willen dat ook doen.
De voorkeuren van werknemers voor hun uittreedleeftijd lijken dus allesbehalve stabiel, en vatbaar voor &#8216;normering&#8217; door de politiek. Voor economen &#8211; toegegeven, dat is bijzonder volk &#8211; is dat op het eerste gezicht een rare gewaarwording. Wij denken: de voorkeuren van mensen zijn min of meer stabiel. Ze veranderen hun keuzes vooral op grond van verandering van prijzen. Mensen hebben stabiele voorkeuren ten aanzien van de consumptie van bijvoorbeeld appels en peren, en zullen alleen in geval van een prijsverhoging van appels ten opzichte van peren hun peerconsumptie verhogen en hun appelconsumptie verlagen.
Maar als dit eenmaal gezegd is, wordt ook plotseling duidelijk dat de getallen van het CBS helemaal niet kloppen. Of althans, dat als iemand desgevraagd antwoordt: &#8216;Ja, ik wil doorwerken tot vijfenzestig&#8217;, daarmee twee dingen tegelijk worden gemeten. Ten eerste: een mogelijke verandering van voorkeur voor uittreedleeftijd. Ten tweede: een reactie op het gegeven dat voor een individu de prijs van uittreden is gestegen. De &#8216;uittreedsubsidie&#8217; van VUT en prepensioen is verdwenen, en de &#8216;uittreedsubsidie&#8217; in de vorm van AOW wordt in de toekomst lager. Stoppen met werken is domweg duurder geworden. En gegeven deze prijsverhoging &#8216;willen&#8217; meer mensen langer doorwerken.
Nu begrijpen we die bankiers en verzekeraars ook beter. Omdat in die sector relatief hoge lonen worden betaald en fraaie pensioenen zijn opgetuigd, vormen publieke uittreedsubsidies een veel lager percentage van het (levens)inkomen dan van andere werknemers. En dus &#8216;willen&#8217; ze minder vaak doorwerken tot vijfenzestig dan je op grond van hun &#8216;kunnen&#8217; zou verwachten.
Het CBS zou er dus goed aan doen (ook) andere vragen te stellen aan Nederlandse werknemers. Want het opgeroepen beeld dat Nederlanders hun voorkeuren hebben gewijzigd, is hoogstwaarschijnlijk vals.
</div>