Olympische Winterspelen
Seksueel getint
Iemand als Peter Mueller noemt men in sportjargon meestal &#8216;kleurrijk&#8217;. Mueller was na zijn Nederlandse trainersperiode sinds 2003 coach van de Noorse schaatsploeg. Tot hij in november, midden in het Olympisch seizoen, op staande voet door de Noorse schaatsbond werd ontslagen. De reden: Mueller had &#8216;seksueel getinte opmerkingen&#8217; gemaakt tegen schaatser Maren Haugli (wat hij precies zei, werd helaas niet bekendgemaakt).
Altijd wat met die Mueller, zal men in het Nederlandse kamp hebben gedacht. Indertijd veroorzaakte de coach al opschudding in het schaatswereldje door zijn huwelijk met (en scheiding van) de twintig jaar jongere Marianne Timmer. Later zou Mueller openhartig vertellen over zijn relatie met Timmer in Op dun ijs, een boek waarin hij tevens afrekende met zo&#8217;n beetje alle toenmalige Nederlandse vedettes. Timmer had hem bedrogen, Wennemars en Romme lieten hem op een beslissend moment keihard vallen en Annamarie Thomas &#8216;spoorde niet&#8217;. Geen wonder dat geen enkele schaatser er ooit op heeft gereageerd.
De grote vraag is nu of Mueller wel of niet in Vancouver langs de baan zal staan. Voorlopig begeleidt hij nog steeds de Noorse vedette Håvard Bøkko en diens zus Hege als privétrainer. Maar de Noorse bond heeft al laten weten dat Mueller geen accreditatie krijgt voor Vancouver. Wellicht zal hij de Bøkko&#8217;s dus vanaf de tribune coachen, terwijl zijn Noorse collega&#8217;s op de baan hetzelfde doen. Een tafereel om naar uit te kijken.
Zaterdag 13 februari: 5.000 meter Heren (12.00 uur, NL tijd 21.00 uur)
Meisjesbravoure
Zolang ik me kan herinneren, ben ik supporter van Ireen Wüst. Als voor de start de namen worden omgeroepen, maken de meeste schaatsers een flauw handgebaar, als ze al reageren. Ireen is de enige die haar beide armen steevast wild omhoog zwaait. Hier sta ik, wie doet me wat? Ik schiet dan altijd in de lach. Ireen drinkt uit haar bidon als een wielrenner &#8211; meisjesbravoure. Ze is drieëntwintig, maar op de schaatsbaan zal ze altijd zestien blijven. Na een goede rit maakt Ireen joviaal high fives. Als een rit mislukt en ze kapot zit, heeft ze soms moeite om haar tranen te bedwingen. Veel schaatsers zijn emotioneel, maar Ireen is vooral gevoelig en die eigenschap is op een eigenaardige manier aanstekelijk. Als ik haar snikkend op een bankje zie zitten, krijg ik pijn in mijn buik. En als ze juicht, juich ik mee.
Zondag 14 februari: 3.000 meter Dames (13.00 uur, NL tijd 22.00 uur)
Dikke benen
Ik kijk net zo graag naar de dames als naar de heren. Ik vind zelfs dat vrouwen over het algemeen mooier schaatsen dan mannen; soepeler, minder geforceerd, minder hoekig. Bovendien zien ze er beter uit in een schaatspak.
Aan de andere kant verdenk ik de schaatsvrouwen er soms van dat ze sneller kunnen dan ze gaan, dat ze zich altijd een heel klein beetje inhouden tijdens de wedstrijd, alsof ze het niet erg damesachtig vinden om álles te geven. Het is maar een indruk en misschien een verkeerde, maar toch. Zelfs bij de 500 meter, als de rit één lange explosie zou moeten zijn, denk je vaak: dit kan harder.
De uitzondering heet Jenny Wolf.
Zoals haar achternaam al suggereert, is Jenny geen hinde, geen koele ijsprinses van het type Annette Gerritsen of Marianne Timmer. Ze heeft dikke benen en een rond gezicht, dat straalt als ze wint.
Haar wapen is de start. IJssplinters schieten als vonken van haar ijzers zodra het schot klinkt. Al in de eerste twintig meter neemt ze een onoverbrugbare voorsprong, gedreven door een roofdierinstinct.
Dinsdag 16 februari: 500 meter 2x Dames (13.00 uur, NL tijd 22.00 uur)
Eric Clapton vs. Keith Richards
Hij is al een paar jaar over zijn hoogtepunt heen, maar toch is er geen sprinter naar wie ik zo graag kijk als Jan Bos. Jan heeft alles wat schaatsen mooi maakt &#8211; gratie, snelheid en een introverte gezichtsuitdrukking. Deze atleet verspilt geen energie aan het vertrekken van de mond, het optrekken van de wenkbrauwen, het schudden met het hoofd; alle delen van zijn lichaam staan in dienst van de voorwaartse beweging. Vergelijk dat eens met Erben Wennemars, die altijd reed met de motoriek van een verbeten filiaalchef die een winkeldief achtervolgt.
Bos en Wennemars: generatiegenoten, tegenpolen. Talent versus energie; Eric Clapton vs Keith Richards. Bos was de virtuoos, Wennemars had de wilskracht. Als liefhebber hoor ik in het Bos-kamp. Wennemars heb ik altijd een beetje een uitslover gevonden en vaak ook een aansteller. Geef mij maar de stijlvolle zelfcontrole van Jan.
Maar het tijdperk-Bos-Wennemars is voorbij. Bos kwalificeerde zich op het nippertje voor Vancouver; Wennemars viel net buiten de boot en stopte meteen. Natuurlijk ben ik partijdig, als supporter van Jan. Sympathieke jongen, altijd gevonden. Als de 1.000 meter straks begint en de rit met Jan nadert, schuif ik thuis langzaam naar de rand van de bank. Terwijl hij zijn broek afritst, ga ik snel nog even naar het toilet.
Hij doet een armband om, zijn blik is al binnenwaarts gericht, het moment is gekomen. Kom op, Jan, mompel ik zachtjes. Droomrit: Bos tegen Shani Davis. Het duel der stilisten op de afstand die het meeste pijn doet. Zelfs voor de kijker, die tot zijn afgrijzen constateert dat zijn favoriet in de laatste bocht bijna tot stilstand komt, want zijn benen staan stram van de verzuring. Kom op Jan! Jan zal verliezen van Davis, hij is niet meer de snelste en dat weet hij zelf natuurlijk ook. Ik gun hem de mooiste nederlaag van het toernooi.
Maandag 15 februari: 500 meter 2x Heren (15:30 uur, NL tijd 00:30 uur)
Woensdag 17 februari: 1.000 meter Heren (16.00 uur, NL tijd 18 februari 01.00 uur)
Scheefgezakte muts
Dat Shani Davis het buitenbeentje van het langebaanschaatsen is, komt niet door zijn huidskleur (Davis is de enige Afro-Amerikaan in het deelnemersveld), maar door zijn onthechte, ja, bijna verstrooide houding, op en buiten de baan. De meeste collega&#8217;s cultiveren een gestroomlijnde, sportieve look als ze niet aan het schaatsen zijn. Davis niet. Er staat altijd wel een muts scheef, er is altijd wel een rits die niet helemaal dicht zit.
Een beetje een dromer, die Shani. Maar dan een hele snelle. Shani Davis werd niet geboren in Oslo of Heerenveen, maar in de South Side van Chicago, waar Barack Obama nog een tijdje buurtwerker was. The meanest part of town, zong Jim Croce. Als jongen was hij het mikpunt van spot omdat hij aan rolschaatsen en shorttrack deed en niet koos voor de erkende machosport van zwart Amerika: basketbal. Maar Shani vond schaatsen leuk en hij was er goed in. De tijd zou hem gelijk geven, want op de Adelskalender &#8211; de wereldranglijst aller tijden &#8211; staat Davis inmiddels op nummer één, vóór Sven Kramer. Hij is de topfavoriet voor zowel de 1.000 als de 1500 meter. Op beide afstanden is hij ook houder van het wereldrecord.
Zelfs in volle inspanning is Davis een beetje een zonderling. Hij schaatst &#8211; ik aarzel dit op te schrijven &#8211; als een vrouw, als Marianne Timmer om precies te zijn, en dat is een compliment. Schijnbaar moeiteloos glijdt hij over de baan. Hij is niet zwaar gebouwd, zeker niet voor een sprinter, wat hem sierlijker maakt dan de meeste concurrenten. Let in dat opzicht vooral op zijn bochten. Shani valt de bocht aan, zoals het schaatscliché luidt: hij plaatst zijn linkerschaats ver naar voren en begint aan een razende serie pootje-overs, waarbij hij met elke slag meer snelheid lijkt te winnen. Vier jaar geleden won Davis al goud, op de 1.000 meter. Straks staat hij waarschijnlijk weer op het podium, met een scheefgezakte muts op en een vage, afwezige glimlach.
Zaterdag 20 februari: 1500 meter Heren (16.15 uur, NL tijd 21 februari 01.15 uur)
Zenuwinzinking
Noodzakelijke voorkennis: tijdens de Spelen van Turijn was Ingrid Paul coach van de Nederlandse stayer Gretha Smit. Volgens een afgelopen december uitgezonden NOS-documentaire zouden Paul en Smit de Poolse schaatster Katarzyna Wojcicka destijds vijftigduizend euro hebben geboden als ze zich zou terugtrekken voor de vijf kilometer. Smit zou dan als eerste reserve op haar favoriete afstand van start kunnen gaan. De Poolse weigerde, reed de wedstrijd en eindigde als laatste.
Wojcicka&#8217;s verhaal klonk geloofwaardig. Het werd bovendien ondersteund door andere verhalen. Paul en Smit waren aan de vooravond van de vijf kilometer meter kennelijk koortsachtig aan het rondvragen of iemand bereid was zijn plekje af te staan, en niet alleen bij Wojcicka. Oude interviewbeelden van Paul uit Turijn lieten er geen twijfel over bestaan: deze vrouw stond op de rand van een zenuwinzinking. Ze leek tot alles bereid om haar pupil te laten rijden. En dat was ze dus ook, zo blijkt nu.
Gretha Smit is gestopt, maar als coach van de Canadese schaatsploeg zal Ingrid Paul ook in Vancouver weer op het ijs staan. Net als Katarzyna Wojcicka, wiens achternaam sinds haar huwelijk trouwens Bachleda-Curus luidt. Opletten dus, zeker als Katarzyna straks een Canadese tegenstandster loot. Wordt vast en zeker een interessante confrontatie.
Zondag 21 februari: 1500 meter Dames (15.00 uur, NL tijd 00.00 uur)
Litteken
Zoals alle grote kampioenen, beweegt Sven Kramer zich voort in een kring van stilte. Hij gaat maar door, onverzadigbaar. Als hij zijn pak dichtritst, komt de wereld tot zwijgen. Saai is het natuurlijk wel, met Kramer erbij. De ene overwinning volgt de andere op &#8211; EK&#8217;s, WK&#8217;s, Sven wint alles waar hij zijn zinnen op zet. De concurrentie kan wel inpakken als hij aan de start verschijnt.
Iedereen is fan van Sven, klinkt het al maanden. Eerder een onlogische dan een onware leus, want waarom zou je supporter zijn van iemand die dat niet nodig heeft? Ik bewonder Kramer, maar ik ben geen &#8216;fan van Sven&#8217; en ik weet zeker dat Sven ook zonder één enkele fan twee gouden medailles zal winnen in Vancouver. Tenzij hij valt, maar kampioenen vallen niet. Tenzij hij ziek wordt, maar kampioenen zijn nooit ziek. Trouwens, zelfs dán wint Sven nog.
Bij schoolmeisjes schijnt Sven erg populair te zijn en dat snap ik wel. Vanaf reclameposters staart hij het publiek uitdagend aan, zijn lichaam half gedraaid richting de camera: een mooie jongen met een gebeeldhouwde torso en lange, afgetrainde ledematen. Dat litteken op zijn rechterwang geeft hem bovendien iets dreigends.
Maar wie is hij? Ik begrijp Ireen Wüst, Jan Bos, Bob de Jong en al die anderen; Sven Kramer is een groot raadsel voor me. Hij heeft iets gevoelloos over zich, maar dat komt misschien omdat hij als schaatser geen zwakke plekken heeft. Of is Sven toch kwetsbaar? Hij heeft al een paar seizoenen geen wereldrecord meer gereden en er is de laatste weken ook wat discussie over zijn techniek. Sven schaatst te veel rechtop, zegt men, hij zit niet diep genoeg. De vijftienhonderd meter-specialist Rhian Ket vertelde me onlangs dat hij tijdens trainingen &#8216;onder Sven door&#8217; kon kijken &#8211; een ongebruikelijk perspectief. Maar Sven is onvoorstelbaar sterk. Als hij zelfs met een zware griep de concurrentie achter zich laat, zoals hij een paar maanden geleden deed tijdens een Wereldbekerwedstrijd, zal hij nauwelijks iets merken van een beetje meer luchtweerstand.
Zaterdag 13 februari: 5.000 meter Heren (12:00, NL tijd: 21:00)
Geen posterboy
Bob de Jong staat voor de grootste psychische barrière van zijn schaatsleven: hij moet Koning Sven verslaan. Toch gaat hij lichtvoetig over het ijs, want Bob is vrij, in zijn hoofd en in zijn benen. Hij is drieëndertig en sterker dan ooit &#8211; in december reed hij nog persoonlijke records op de vijf en tien kilometer.
In 2006 werd Bob nota bene als olympisch kampioen door zijn sponsor aan de kant gezet: hij zou te weinig charisma hebben (Bob slist een beetje en hij is niet echt een posterboy). Iedereen dacht dat het na deze vernedering gedaan was met Bob. Maar hij kwam terug en rijdt nu als een man die niets meer te verliezen heeft.
Iedereen hoopt natuurlijk stiekem dat Bob het Sven moeilijk zal maken. Maar kan hij Kramer verslaan? En zo ja, hoe dan? Moet hij voor of na Kramer starten? (Tegen Kramer is Bob kansloos; Sven verliest geen duels.)
In Turijn in 2006 zette Bob al vroeg in de wedstrijd een tijd neer waar alle concurrenten op kapot gingen. Als de loting meezit, kan hij straks hetzelfde doen. De baan in Vancouver is niet snel, Bob zal geen wereldrecord hoeven te rijden. Laat de rest maar werken.
Dinsdag 23 februari: 10.000 m Heren (11.00 uur, NL tijd 20.00 uur)
In 2009 verscheen van Johan Faber het boek ‘Koek en zopie. Over de liefde voor het schaatsen’. Voor meer informatie over de Olympische Winterspelen: www.vancouver2010.com

Vrouwen schaatsen mooier