Suidlanders
Naomi Müller opent de groengele caravan en klimt naar binnen. Gedroogd fruit, weckflessen met groenten, waspoeder: er ligt voldoende voorraad om jaren te overleven. Er komt een dag dat we moeten vluchten, zegt ze in het Afrikaans. ‘En dan kunnen we maar beter voorbereid zijn.’ 
Müller behoort tot een groep blanke Zuid-Afrikanen die geloven dat er een gewelddadige revolutie zal uitbreken in Zuid-Afrika. De Suidlanders, zoals ze worden genoemd, staan klaar om huis en haard te verlaten en samen een veilig heenkomen te zoeken ergens in de weidse vlakten van Zuid-Afrika.
Overal ter wereld zijn er groepen die noodrantsoenen aanleggen en zich voorbereiden op het vergaan van de wereld. Mensen die aardbevingen en overstromingen vrezen of denken dat er door een economische crisis een dramatische tijd zal aanbreken waarin de supermarkten leeg raken, er geen water uit de kraan komt en de elektriciteit uitvalt. De Suidlanders zijn zo’n groep. Met als grootste verschil dat ze denken te weten waar het gevaar vandaan komt: van de arme zwarte Zuid-Afrikanen. De massale armoede in hun land en de grote kloof tussen arm en rijk zijn volgens hen onhoudbaar. Uiteindelijk zullen de armen in opstand komen omdat ze hun erbarmelijke levensomstandigheden niet meer accepteren, zegt Naomi’s echtgenoot Gustav Müller, de leider van de Suidlanders.
In een kil zaaltje in Pretoria geeft Müller een lezing. Tientallen blanke Zuid-Afrikanen zitten op campingstoelen en drinken slappe oploskoffie en rooibosthee uit plastic bekers. Gehuld in overhemd met stropdas zet Müller de gevaren in het land vurig uiteen. ‘Er zijn drie criteria die leiden tot een revolutie: armoede, werkloosheid en corruptie,’ preekt hij tot de zaal. ‘Die zaken zien we alle drie in Zuid-Afrika.’
Daartegen kan het publiek weinig inbrengen. Een vrouw in dikke fleecetrui was voorafgaand aan de bijeenkomst sceptisch over de Suid­landers, maar nu Müller alles op een rijtje zet, klinkt het gevaar ineens heel reëel. Ze loopt naar de tafel waar Die kampboek wordt verkocht: een boekje waarin wordt uitgelegd hoe je water zuivert, vuur maakt en een groentetuin aanlegt.
De afgelopen tien jaar heeft Müller per auto zo’n driehonderdduizend kilometer afgelegd om Zuid-Afrikanen te waarschuwen voor het naderende onheil. Müller is zeer religieus en ziet het als zijn roeping om zo veel mogelijk mensen bekend te maken met zijn noodplan. Hij moedigt Suidlanders aan een caravan of aanhangwagen in hun garage gereed te houden voor vertrek. Hij heeft vluchtroutes uitgestippeld en boerderijen gelokaliseerd waarin ze kunnen schuilen. ‘Zijn volk’ een veilig toevluchtsoord bieden is zijn levenswerk. Wáár precies, dat is uit veiligheidsoverwegingen geheim.
Het noodplan is alleen voor Afrikaners, blanke boeren van vooral Nederlandse en Duitse afkomst. Dat is niet racistisch, zegt Müller. Hij zegt te geloven dat iedereen gelijk is, blank en zwart, maar denkt dat de massa arme zwarten zich in de revolutie eerst tegen de ‘zwarte’ regering keert en daarna tegen de blanken. Bovendien, aldus Müller, schrijft de Bijbel voor dat een mens bij zijn eigen volk blijft. In zijn woorden: ‘Hulle gaan koestering vind by hulle eie soort. Hulle voel seker veilig by hulle eie soort.’ 
De zorgen van de Suidlanders komen onder meer voort uit de vele gewelddadige demonstraties in het land. Dagelijks gaan Zuid-Afrikanen de straat op om te protesteren tegen de slechte levensomstandigheden. Ze eisen water, elektriciteit en banen. Velen wonen nog steeds in sloppenwijken en hebben hun leven amper zien verbeteren sinds 1994, toen het land een democratisch gekozen regering kreeg. Volgens Müller kan de overheid het volk niet geven wat het wil en is er sprake van een tikkende tijdbom.
Een schatting van het aantal Suidlanders is moeilijk te geven. Müller houdt het op zo’n 72.000 actieve aanhangers, al heeft hij geen ledenlijst paraat; op Facebook hebben de Suidlanders ruim zesduizend volgers. Ook als Müllers schatting klopt, betreft het een kleine minderheid in een land met bijna 52 miljoen inwoners, onder wie 4,5 miljoen blanken.
Regenboognatie
Suidlanders Louis en Marline De la Grey zijn actieve leden van de groep. In hun garage in Centurion hebben ze achttien dozen noodrantsoen en veertien jerrycans met elk twintig liter benzine klaarstaan. Ook liggen de grypsakke klaar: rugzakken met de eerste basisbehoeften, zoals een zonnehoed, vitaminen, zeep, een zakmes en een kompas voor als ze te voet weg moeten komen. Er zitten doorgaans ook pinda’s en rozijnen in, lacht Marline. ‘Maar die hebben we onlangs op tafel gezet toen we visite hadden.’ 
Louis is ook bang dat zwarte Zuid-Afrikanen zich tegen de blanken keren omdat ze uit zijn op hun huizen en land, en uit wraak voor de apartheid. Die angst heeft volgens Fred de Vries, schrijver van het boek Afrikaners. Een volk op drift, ook te maken met het beladen verleden van Zuid-Afrika’s apartheid en oudtestamentische ideeën als ‘oog om oog, tand om tand’. Hij acht de kans dat de angsten van de Suidlanders uitkomen zeer klein. ‘Er is een snel uitdijende zwarte middenklasse die veel heeft te verliezen als het misgaat. En de woede van de onderklasse richt zich steeds vaker op de rijke zwarte toplaag.’
Het echtpaar De la Grey zit op een leren hoekbank en eet minisaucijzenbroodjes. Ze wilden het nieuwe Zuid-Afrika een kans geven, vertellen ze. Ze hoopten dat de regenboognatie zou werken en noemen apartheid een racistisch systeem. Maar nu voelen ze zich onveilig en als minderheid gediscrimineerd. Ze vertellen over de buurman die onlangs werd beroofd.
Elk jaar vinden er in Zuid-Afrika zo’n achttienduizend moorden en evenzoveel inbraken plaats. De criminaliteit gaat vaak gepaard met excessief geweld. Veel Suidlanders denken dat misdaad tegen blanken raciaal gemotiveerd is en een voorbode voor meer geweld. Maar daarvoor is geen bewijs, zegt Lucy Holborn van het Instituut voor Rassenrelaties in Johannesburg. Holborn deed onderzoek naar de angst onder blanken. ‘Blank én zwart hebben te maken met criminaliteit en reden om bang te zijn. Angst zorgt nu voor verdeeldheid, maar is juist wat ze gemeen hebben.’ Gevaar ziet Holborn niet in de Suidlanders. Wel maken hun opvattingen het Zuid-Afrikanen nog moeilijker om te integreren in de regenboognatie die ooit het ideaal was.
Müller staat intussen voor de zesde avond op rij voor een gemeenschapszaaltje en tekent op een bord opnieuw de brandhaarden in het land. Wat als het grote vertrek nooit komt? Is hij dan niet teleurgesteld? ‘Als het niet gebeurt, zijn we blij en kunnen we met vreugde ons noodrantsoen opeten. Er is genoeg.’

Gerelateerd