<div class="summary">
<div class="lead">
De wereld verbeteren zonder aan welvaart in te leveren, dat wil ondernemer Aart van Veller. Hierin is hij niet zo principieel als zijn voormalige hippie-ouders. ‘Je moet het voor consumenten supermakkelijk maken om een duurzame stap te zetten.’
</div>
Zomaar een zaterdagmiddag, augustus 2015. Het vlakke, groene Texelse landschap bij het afgelegen Oosterend baadt in overvloedig zonlicht. De wind laat de zuring en het hoge gras weelderig golven. Tegen een helblauwe lucht, draaien loom de wieken van een eeuwenoude molen. Hoogzomer in een Hollands paradijs.
</div>
Op de veranda van een voormalige boerderij praten twee ouders en hun zoon over idealisme en de wereld verbeteren. Over verzet tegen het systeem en aanjagen van vernieuwing. 
De ouders waren hippies. ‘En óf we dat waren,’ zegt Lida Vlaming (59). ‘Het was flowerpower voor en na. We verbouwden macrobiotisch eten en woonden met een leefgemeenschap in een kraakpand, uiteraard met lekkend dak.’ Ook de ogen van haar toenmalige geliefde Hans van Veller (63) lichten op bij het ophalen van die goede oude tijd. ‘We hadden lang haar en bezaten niet veel meer dan een matras en twee sinaasappelkistjes. En natuurlijk een pick-up, want we draaiden altijd muziek: Joni Mitchell, Crosby, Stills, Nash &amp; Young. Fan-tas-tische tijd.’ Hans was muzikant, Lida verpleegster. Nu werken beiden in de geestelijke gezondheidszorg.
Hoe anders lijkt hun zoon, Aart van Veller (30). Hij is een succesvol ondernemer en richtte diverse bedrijven op, waaronder het snel groeiende Vandebron dat groene energie (met name windenergie van boeren) direct van de bron aan huishoudens en bedrijven verkoopt. Hij studeerde economie, presenteerde een programma over klimaatverandering op MTV en bezocht als jongste Nederlandse deelnemer ooit het World Economic Forum in Davos. Invloed heeft hij ook: dagblad Trouw plaatste hem op de zevende plaats van de Duurzame 100. Voor hem niet de Volkswagen Kever, waarin zijn ouders door Europa toerden, maar een Tesla Model S, een elektrische limousine van pak ’m beet drie modale jaarsalarissen.
Alle drie zijn idealist. Zo demonstreerden Lida en Hans tegen kernenergie (Doodewaard!), waren ze actief bij Lekker Dier en scandeerden ze op de Dam ‘geen woning, geen kroning’. Aart heeft nog nooit gedemonstreerd (‘dat vind ik zo negatief’), maar richt bedrijven op die duurzaamheid bevorderen. Voor de ‘protestgeneratie’ van Lida en Hans was idealisme een levensopdracht, voor Aart en de ‘praktisch idealisten’ van nu moet het wel leuk blijven, anders beginnen ze er niet aan. ‘Je wilt uitstralen dat je een movement bent die gaaf, fun én rendabel is,’ zei Aart ooit tegen VN. ‘Alleen dan willen mensen erbij horen.’ 
Hoe kijken deze representanten van zulke verschillende tijdgeesten aan tegen elkaars idealisme? Wat hebben de hippies van toen en de feestidealisten van nu met elkaar gemeen? Wie bereikt het meest?
Wat was destijds de kern van jullie idealisme? 
Lida: ‘Afzetten tegen mijn ouders. Ik kom uit Oosterend dat “het Jeruzalem van Texel” werd genoemd en ben ooit de kerk uitgejaagd omdat ik een rok met een gulp droeg.’ 
Hans: ‘We wilden een andere wereld, een nieuwe manier van omgaan met elkaar. We lieten een andere realiteit zien: dat er meer is dan luxe, financiële zekerheid en een mooie carrière. Dat niet welvaart, maar geluk het belangrijkste is. En we waren natuurlijk tegen de oorlog in Vietnam, tegen het kapitalisme, en stemden zo links mogelijk – CPN dus.’ 
Aart: ‘Toen ik jong was, wilde ik vooral succesvol zijn en werken bij ABN Amro of zo. Op mijn zeventiende las ik het rapport van de Club van Rome, en begreep ik dat het geen zin heeft om rijk en succesvol te zijn als er geen leefbare aarde meer is. Op de vrijeschool hield ik als eindopdracht…’ 
Lida: ‘O ja, dat was zo leuk.’ 
Aart: ‘… een dialoog met mezelf als succesvol ondernemer. Ik droeg een pak en ging de laatste Concorde halen. Dit supersonische vliegtuig zou nooit meer kunnen vliegen omdat alle grondstoffen waren verbruikt. Toen deed ik m’n stropdas af en zei: “Maar het kan ook anders!” Met technologie en een andere inrichting van onze economie, kunnen we onze welvaart behouden én het milieu redden. Dat geloof ik nog steeds. Ik gebruik bedrijven om de wereld te verbeteren. Ik maak aantrekkelijke producten die mensen verleiden het goede te kiezen. Ik wil laten zien dat duurzaamheid niet over minder gaat, maar over anders en beter.’
<q class="pull-right">Jullie wilden “het systeem” – de maatschappelijke en economische verhoudingen – omverwerpen, ik wil het voor me laten werken. Het kapitalisme inzetten voor het goede.</q>
Tussen jullie activisme bestaan grote verschillen. Als Aart – zoals hij nu is – destijds naast jullie kraakpand woonde, hadden jullie hem verketterd. Hij is een welgestelde kapitalist, jullie waren bezitloze anti-kapitalisten. 
Lida: ‘Zo zie ik het absoluut niet. Voor Aart is geld geen doel maar een middel. Hij zet zich in voor het klimaat en gebruikt andere methoden dan wij. Dat hij geld heeft maakt niet uit, zijn drive is net zo idealistisch.’ 
Hans: ‘Ik voel geen enkele generatiekloof met mijn kinderen, hoewel er natuurlijk opvallende verschillen zijn: wij wilden met zo min mogelijk bezit leven, terwijl jongeren van nu een huis kopen en het door Ikea laten inrichten. Maar veel belangrijker vind ik de vraag wat je doel in het leven is. Wil je zoveel mogelijk geld verdienen of wil je iets zinnigs doen in de wereld en deze verbeteren? Aart kiest voor het laatste, en dat hebben wij ook altijd gedaan.’ 
Aart: ‘Eens, maar ik begrijp de vraag wel. Jullie wilden “het systeem” – de maatschappelijke en economische verhoudingen – omverwerpen, ik wil het voor me laten werken. Kapitalisme is effectief en heeft ongekend veel welvaart gecreëerd. Met dat systeem kun je consumenten ook producten laten kiezen waar de wereld beter van wordt. Je kunt bijvoorbeeld demonsteren tegen kolencentrales, maar je kunt ook een bedrijf oprichten en mensen groene stroom aanbieden, zoals Vandebron doet. Niet vechten tegen het kapitalisme, maar het inzetten voor het goede. Dat is veel effectiever.’
Daarmee verdwijnen de uitwassen van het kapitalisme niet. Zolang kolen goedkoop zijn, blijven kolencentrales bestaan. 
Hans: ‘Je hebt zowel barricaden als bedrijven nodig. Ieder moet zijn eigen rol spelen, je kunt niet de hele wereld op je schouders nemen. Aart biedt alternatieven, anderen demonstreren.’ 
Lida: ‘Wat Aart en zijn generatie doen, komt voort uit ons protest. Wij hebben de boel opengebroken door op de barricaden te staan, waardoor het mogelijk is om alternatieven te ontwikkelen. Zoals windenergie die je niet bij een groot, machtig bedrijf koopt dat de boel loopt te flessen met allemaal managers die stinkend rijk worden, maar gewoon bij een eerlijke boer uit je buurt.’ 
Hans: ‘Je moet het in de tijdgeest zien: toen waren mensen ervoor in om het radicaal anders te doen, nu niet. Aart heeft een goed antwoord gevonden op de problemen van deze tijd, qua oplossing en strategie.’
<figure id="post-295486 media-295486" class="align-left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2015/09/JanR-Aart-VN-3.jpg" alt="" /><figcaption>Hollands paradijs: &#8216;Duurzaamheid gaat niet over minder consumeren, maar over anders en beter.&#8217; Foto: Jan Rosseel</figcaption></figure>
Maar dat leidt niet tot een ‘systeemverandering’, iets waarover in de jaren ’60 en ’70 veel werd nagedacht en waar mensen voor op de barricaden gingen. 
Aart: ‘Wij veranderen wél het systeem. Vandebron schudt de grote energiemaatschappijen wakker, omdat wij klanten wegpikken: boeren leveren graag energie aan ons omdat ze bij ons meer verdienen. Ken je het boek van Joris Luyendijk over de banksector? Het schetst een inktzwart beeld en je kunt je afvragen: waarom demonstreert niemand, waarom verandert er niets? Maar er verandert wel degelijk iets: mensen stappen over naar Triodos Bank. Als consument kun je de wereld verbeteren en ondernemers zoals wij bieden die mogelijkheid.’
Denken jullie nooit: ‘Lieve jonge wereldverbeteraars, word eens boos!’ 
Hans: ‘Nee, ik vind ze juist heel slim. Boosheid is geen goede drijfveer, daar word je moe van en het vernauwt je denken.’ 
Lida: ‘Ik vind ze juist heel krachtig. Wij sloegen hard op de trom, zij gaan gewoon stilletjes aan de slag.’
Als idealisme ‘fun’ moet zijn, is er geen plek voor een ongemakkelijke waarheid. Wie klimaatverandering wil stoppen, moet anders consumeren, maar ook minder. Als we groene energie gebruiken maar nog steeds elk jaar met het vliegtuig op vakantie gaan, verandert er niets. 
Aart: ‘Dat ben ik niet met je eens. Ten eerste denk ik dat er technologische oplossingen mogelijk zijn waardoor we niet minder hoeven te consumeren; ooit komt er een vliegtuig dat nauwelijks CO2-uitstoot. Maar belangrijker: mensen willen geen welvaart inleveren, dat accepteren ze gewoon niet. Door te roepen: je moet minder vliegen en minder vlees eten, krijg je de massa niet aan je zijde. Dus je moet de boodschap veranderen: duurzaamheid is niet minder, het is anders en het is vaak leuker. Neem Tesla: hun product is superieur, als je er eenmaal in gereden hebt, wil je nooit meer een fossiele auto. En hé: het is nog beter voor het milieu ook. Je moet het voor consumenten supermakkelijk maken om een duurzame stap te zetten.’ 
Hans: ‘Aart en al die slimme idealistische ondernemers om hem heen hebben een goed antwoord en een goede strategie voor deze tijd ontwikkeld. Mensen hebben oogkleppen op, ze willen de ellende in de wereld niet zien. Dus moet je ze positief benaderen en ze overtuigen dat ze zelf ook beter kunnen worden van duurzame keuzes. Je moet strategisch nadenken over hoe je de massa bereikt en beïnvloedt.’ 
Lida: ‘Met een opgeheven vinger bereik je niemand. Zeker mij niet, haha. Ik heb me niet voor niets afgezet tegen de bekrompenheid en dwangmatigheid van mijn geboortedorp.’ 
Aart: ‘Als een bedrijf zegt: met mijn product verbeter je de wereld, haken mensen direct af.’ 
Lida: ‘Inderdaad. Alsjeblieft zeg.’
Hebben jullie er wel eens aan gedacht om de politiek in te gaan? Kun je met de befaamde ‘lange mars door de instituties’ de wereld verbeteren? 
Aart: ‘Ik heb mijn vertrouwen in de politiek vol-le-dig opgegeven – ik heb niet eens meer de puf om me er over op te winden. Politici vertonen nauwelijks leiderschap: ze zien hoogstens een trend in de samenleving en passen daar beleid op aan omdat ze bang zijn kiezers te verliezen. Dus moeten we maar een beweging bij burgers in gang zetten, waar de politiek vervolgens op kan reageren. Daar hoop ik een bijdrage aan te leveren.’ 
Hans: ‘Elke idealistische generatie loopt ertegenaan: het politieke systeem is totaal verrot. Het gaat alleen om de macht en het geld, niet om de inhoud. Als we echt zouden weten wat er in Den Haag gebeurt, zouden we die politici met pek en veren de straat op jagen. Maar iedereen probeert het gezellig te houden in zijn eigen leventje, niemand doet er iets aan. En dat wordt steeds erger.’ 
Lida: ‘Maar Hans, jij wilde toch ooit de lokale politiek in?’ 
Hans: ‘Dat is allemaal niet doorgegaan. Ondertussen blijf ik trouw aan mijn principes en probeer ik de wereld nu dichter bij huis te veranderen. Op mijn werk bijvoorbeeld, waar we te maken hebben met vreselijke bezuinigingen en de invoering van de nieuwe zorgwet.’
<q class="pull-right">Ach get, nee, niet zuur worden. Je hebt in het leven lol nodig. En je moet lekker op vakantie gaan, ook met een vliegtuig.</q>
Heeft jullie idealisme van destijds gefaald, Lida en Hans? De politiek is kennelijk nauwelijks veranderd en jullie wonen allang niet meer in kraakpanden, maar in een rijtjeshuis en deze prachtige boerderij. 
Lida: ‘Het is niet mislukt, want we hebben het systeem opengebroken.’ 
Hans: ‘We hadden wel meer willen bereiken, als hemelbestormers. Maar soms wil je grote stappen zetten en kom je maar een paar centimeter vooruit. Toch is elke millimeter winst; het gaat erom dat je een punt op de horizon ziet en daar dichter bij komt. Noem het levenservaring. Maar onze “revolutie” is nog lang niet af, en ik vind het fantastisch om te zien dat deze generatie op zijn eigen manier vernieuwing nastreeft. En ach, op deze boerderij wonen we met twee gezinnen; ook een soort woongemeenschap, en we regelen de zaken niet heel anders dan vroeger. Kopen is handiger dan huren, het zijn pragmatische redenen, geen inhoudelijke. Ik heb niet het idee dat ik mijn roots verraad.’ 
Lida: ‘Ik vind mezelf niet veranderd, mijn idealisme is hetzelfde. Alleen de tijd is anders, en dus de manier waarop ik daar uiting aan geef. Ik ben nu idealistisch op kleinere schaal. Zo ben ik een groot fan van de weggeefkasten die je steeds meer op straat ziet, en ik doe veel aan recycling. Vroeger stond ik letterlijk op de barricaden voor dierenrechten, nu koop ik biologische kip bij Albert Heijn. En weet je, ik denk dat dit effectiever is. Op mijn werk – een huis voor dementerende ouderen – kook ik vaak, en na een lange interne strijd heb ik het voor elkaar dat we alleen nog scharrelkip kopen. In mijn hart ben ik nog altijd een oude hippie.’ 
Aart: ‘Onze generatie heeft bewust en onbewust veel geleerd van jullie “hippies”. Het is niet duurzaam om van mensen radicale stappen te vragen die ze toch niet kunnen volhouden. Beter is het om de massa een klein stapje te laten doen. En dan het volgende stapje. Ondertussen verandert er wel degelijk wat. Onze generatie kijkt heel anders aan tegen bezit. Goed, we hebben meer dan sinaasappelkistjes, een matras en een draaitafel. Maar we geven er nauwelijks om. Die elektrische auto is van de zaak; ik deel ’m met twintig anderen en als we hem niet gebruiken, staat-ie op SnappCar. De deeleconomie krijgt steeds meer vorm: we boeken geen hotels, maar slapen via Airbnb in andermans huis dat anders leegstaat. Beleving vinden we belangrijker dan bezit. En ja, we vliegen veel maar daar schaam ik me niet voor, hoewel ik het vervelend vind dat het nog niet milieuvriendelijk kan. Maar het is niet duurzaam om ervan af te zien, want we willen nu eenmaal verre reizen maken. Als je roomser dan de Paus wilt zijn, word je zuur. En dan is idealisme niet vol te houden.’ 
Lida: ‘Ach get, nee Aart, niet zuur worden. Je hebt in het leven lol nodig. En je moet lekker op vakantie gaan, ook met een vliegtuig.’
Wat leren jullie van Aart en zijn generatie? 
Lida: ‘Aart zegt altijd: gras groeit niet door eraan te trekken. Het heeft geen zin om boos te worden op mensen die niet milieubewust leven. Je moet ze alternatieven bieden en ze op een positieve manier overhalen om de juiste keuze te maken.’ 
Hans: ‘Ik vind het knap dat ze zo goed strategisch kunnen denken. En ze blijven positief. Ik was vroeger feller en ongeduldiger. Idealisten als Aart zijn wel boos, maar ze stoppen hun energie niet in het schoppen tegen dichte deuren. Ze proberen die juist van binnenuit te openen.’
<div class="info-box">
<h5 class="normal">Groen Van de bron</h5>
Aart van Veller (1985) is een groene ondernemer. Hij is mede-oprichter van Vandebron, een online platform dat klanten in staat stelt rechtstreeks energie af te nemen van met name boeren met windmolens.
Hollands paradijs ‘Duurzaamheid gaat niet over minder consumeren, maar over anders en beter.’
</div>