<div class="wpg-element paragraph">
Balkenende is tegen, Bos is voor; het begint te wennen dat premier en vice-premier van mening verschillen. Nu gaat het over het toptarief. Bos vindt het PvdA-plan om de belasting voor grootverdieners te verhogen &#8216;een reële optie&#8217;, Balkenende noemt het &#8216;ongewenst&#8217;.
Waar gaat het over? De PvdA opperde vorig jaar dat het &#8211; gezien de deplorabele staat van de staatskas &#8211; goed is een nieuw toptarief in te voeren voor mensen die &#8216;boven de Balkenendenorm&#8217; zitten (laten we ze de BB&#8217;ers noemen). 
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Als het aan de PvdA ligt, dan gaan BB&#8217;ers boven de 180.000 euro bruto 60 procent inkomstenbelasting betalen, in plaats van de huidige 52 procent. Dat is geen bijster origineel idee. Progressieve inkomstenbelasting &#8211; waarbij het percentage belasting hoger wordt naarmate je meer verdient &#8211; zijn we gewend. In 1980 hadden we nog een toptarief van 72 procent. En pas acht jaar geleden schrapte Wim Kok de bovenste belastingschaal van toen 60 procent.
Laten we kijken of het nieuwe toptarief een goed idee is. Langs de lijnen van helder fiscaal denken, is een goede belastingmaatregel: 1. solide (levert het Rijk een stabiel inkomen op); 2. solidair (verdeelt de belastingdruk rechtvaardig); 3. efficiënt (de maatregel veroorzaakt zo min mogelijk economische schade), en: 4. effectief (de belasting wordt doelmatig geïnd en de fiscale prikkels hebben effect).
Leggen we het toptarief langs deze meetlat, dan lijkt het PvdA-plannetje vrij solide. Inkomstenbelasting is voor het Rijk een stabiele inkomstenbron. Toch zal het toptarief weinig opleveren. De PvdA heeft met de Balkenendenorm de lat hoog gelegd. Er zijn maar weinig BB&#8217;ers. Slechts zo&#8217;n honderdduizend huishoudens moeten straks het toptarief betalen. Dat levert de fiscus niet de benodigde miljarden op.
Of het toptarief de belastingdruk rechtvaardig over de belastingplichtigen verdeelt, hangt af van hoe u &#8216;rechtvaardigheid&#8217; invult. Als het erom gaat dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen, dan lijkt de toptaks rechtvaardig. Als het u eerder gaat om de daadwerkelijke herverdeling van geld, dan is de toptaks niet solidair. Integendeel. Toptaks mag dan een manier lijken om de rijken zo veel mogelijk geld uit de zak te kloppen &#8211; en zo zal het straks bij de gemeenteraadsverkiezingen ook vast door de PvdA worden uitgevent &#8211; maar dat is het niet.
Hier komen we op het punt van de efficiëntie. De nieuwe topschijf voor BB&#8217;ers zal naar verwachting meer economische schade veroorzaken dan dat het aan collectieve welvaartswinst oplevert. &#8216;De maatschappelijke kosten van hogere tarieven in termen van grotere arbeidsmarktverstoringen en meer belastingontwijking/ontduiking vallen weg tegen de maatschappelijke herverdelingsbaten van hogere toptarieven,&#8217; stelt Bas Jacobs, hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit, deze maand in zijn essay voor de studiecommissie belastingstelsel. De toptaks is weinig efficiënt omdat de BB&#8217;ers wegen zullen vinden om de 60 procent niet te hoeven betalen. Bijvoorbeeld door minder te gaan werken. Dat is slecht voor de economie en dus voor de fiscus. Anders gezegd: als u de rijken &#8216;maximaal wilt uitpersen&#8217;, dan kunt u volgens Jacobs maar beter afzien van het toptarief. De huidige 52 procent is dan wel zo&#8217;n beetje optimaal.
Dan is er nog het punt van de effectiviteit. De PvdA wil met de nieuwe belastingschijf handen en voeten geven aan de morele verontwaardiging over het grote graaien. De BB&#8217;ers moeten worden aangepakt. Tijdens salarisonderhandelingen moeten werkgevers met hun BB-werknemers lagere lonen afspreken, vanwege die dreigende straftaks van 60 procent. Het toptarief is bedoeld als een fiscale prikkel die aanzet tot salariële zelfbeperking. Los van al het onvermijdelijke ontwijkgedrag, is het niet ondenkbaar dat het toptarief deze werking wel zal hebben.
Samenvattend hebben Bos en Balkenende dus allebei gelijk. Het toptarief kan als solide belastingmaatregel een prikkel zijn tot het inperken van hoge salarissen. Het is een &#8216;reële optie&#8217;. Maar ook een optie die inefficiënt is en daardoor niet solidair. &#8216;Ongewenst&#8217;, noemt de premier dat. En terecht.
</div>

Kees Kraaijeveld

Gerelateerd