<div class="wpg-element paragraph">
<p>Hoe overtref je Gods bedoelingen? Dat was de vraag waar Dan Brown na het succes van De Da Vinci Code voor kwam te staan. In The Lost Symbol brengt hij onwaarschijnlijke en holistische, maar toch inspirerende ideeënmuziek.</p>
<p><b>De heilsleer van Dan Brown</b><br />Succes is zijn eigen kunstmest. Na eenentachtig miljoen verkochte Da Vinci Codes (waarvan een miljoen in Nederland!) verscheen vorige week met grof pr-geweld The Lost Symbol, Dan Browns vijfde roman. Terwijl in het Nederlandse parlement enkele tientallen kopietjes van de rijksbegroting al niet geheim gehouden kunnen worden, slaagde Browns uitgever erin 6,5 miljoen exemplaren ongelezen over de wereld te verspreiden.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph-quote">
<blockquote>
<p>Wie eenentachtig miljoen keer weet uit te leggen dat de kerk een belangengroepering is van mensen die Gods Woord eigenhandig hebben gecomponeerd, bereikt veel. </p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Bij gebrek aan letters regende het cijfers. Over de oplage, over de verkoopsnelheid van De Da Vinci Code, de torenhoge recette van de verfilming, de inmiddels perpetuele rijen voor het Louvre en alle andere Europese hotspots uit het boek, de verkoopcijfers van uitleggerige werkjes over allerlei aspecten van de roman en de kijkcijfers van documentaires over het waarheidsgehalte ervan.<br />Radio en televisie besteedden vorige week al ruim aandacht aan het nog onverschenen nieuwe boek en diverse kranten plaatsten hun inderhaast geschreven recensies prominenter dan normaal en op andere dagen dan normaal. Een dag na verschijning waren de eerste miljoen exemplaren reeds verkocht.</p>
<p>Nu goed, De Da Vinci Code van Dan Brown was ook een belangrijk boek, al was het maar door de impact van een dermate grote verspreiding. Dat bleek ook wel aan de veelheid aan kritiek die Brown te verduren kreeg, en de heftigheid ervan. De wereldwijde invloed van zijn ideeënroman moest kennelijk worden verkleind door af te dingen op de geldigheid, degelijkheid en originaliteit van zijn boodschap. Waar literaire scheidsrechters Brown wezen op zijn gebrek aan geloofwaardigheid, gebrekkige stijl en schematische karakters, tackelden allerlei andere spelers hem om de geldigheid van zijn beweringen. Deze gevaarlijke spits mocht niet scoren, zoveel was duidelijk.</p>
<p>Te midden van een wirwar aan subplots en verwikkelingen luidt de kern van DDVC grofweg als volgt: Jezus Christus is door zijn discipelen gered van de kruisdood en ontkomen naar Frankrijk. Samen met zijn vrouw Maria Magdalena heeft hij daar een gezin gesticht waarvan de nakomelingen tot de Merovingen behoorden – en dus op de Franse troon belandden. De bloedlijn zou nog in stand zijn dankzij de geheime Priorij van Sion (waarvan onder anderen Leonardo da Vinci lid was geweest), dat functioneert als hoeder van de ware heilsboodschap: liefde. De grote vijand van de Priorij is Het Vaticaan.</p>
</p></div>
<div class="figure--right">
<figure id="post-91005 media-91005" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2009/09/9e6dcffe-d5d6-470d-b53e-b04255b1497e_thelostsymbol1.jpg" alt="" border=" /></figure>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p><b>Westvlaamse Incatempels </b><br />Door zijn grote populariteit lijkt Brown de stichter van een nieuw genre, de zogeheten bibliothriller. <br />Er verschenen de afgelopen jaren tientallen van dergelijke boeken, stuk voor stuk refererend aan historische documenten en gebaseerd op vaak nogal wiebelig onderzoek. Vrijwel ongerecenseerd wisten auteurs als Kate Mosse en David Gibbins met dergelijke werkjes moeiteloos de winnaars van de AKO- en de Librisprijs op cijfers te verslaan. En dat terwijl ze zich uitleven in anachronistische plots waarin het niemand hoeft te verbazen als Katharen hand in hand met Noormannen de graal zoeken in Westvlaamse Incatempels.</p>
<p>Voorbeeldig historisch onderzoek werd er verricht door het Italiaanse schrijversechtpaar Monaldi &#038; Sorti, dat de ene na de andere historische thriller afleverde. In hun werk weten zij de machinaties rond pausverkiezingen en wereldse troonwisselingen in het hart van Europa zo grondig te schetsen dat hun romans inmiddels niet meer worden uitgegeven in hun vaderland. Vaticaanvriend, premier en uitgever Berlusconi weet verduiveld goed aan welke kant zijn boterham is gesmeerd.</p>
<p>Brown is een beter onderzoeker dan veel van zijn navolgers, wat allerminst betekent dat zijn research niet aanvechtbaar is. De Priorij van Sion – die Brown ‘leende’ uit Holy Blood, Holy Grail van Michael Baigent en Richard Leigh – bleek een kostelijk verzinsel en daarmee stortte Browns brug naar Leonardo da Vinci in. Tot overmaat van ramp bleek Browns interpretatie van Da Vinci’s schilderijen aantoonbaar onjuist.</p>
<p>Wie eenentachtig miljoen keer weet uit te leggen dat de kerk een belangengroepering is van mensen die Gods Woord eigenhandig hebben gecomponeerd, bereikt veel. Hele en halve theologen als Nederlandse intellectuelen altijd zijn, kunnen we schouderophalend aan dat historische detail van Browns boek voorbij gaan, maar dan doen we hem onrecht. </p>
<p>DDVC verscheen in de Verenigde Staten toen born-again christian George W. Bush net twee jaar president was. De machtigste man op aarde was net als een groot deel van zijn electoraat aanhanger van de gedachte dat de Bijbel van kaft tot kaft gelezen dient te worden en Gods woord is, alleen Gods woord is en niets dan Gods woord is.</p>
<p>Te midden van alles wat Browns critici onderuit hebben weten te halen, staat het feit nog overeind dat de bijbel een geredigeerd boek is en dat het imago van Christus het product is van mannetjesmakers avant la lettre. En die boodschap, fnuikend voor de hedendaagse evangelische geloofsbeleving, was zowel het Vaticaan als heel godsdienstig Amerika onwelgevallig.</p>
<p>God is liefde. Brown heeft duidelijk de intentie gehad om die binnen het oorlogszuchtige christendom van tegenwoordig nogal ondergesneeuwde boodschap in volle glorie te herstellen. Dat is moralistisch, en binnen de context van een thriller is het tamelijk mal, maar we kunnen achteraf rustig beweren dat hij er aardig mee weg is gekomen. Dat moralisme is bovendien een heel plausibele verklaring voor de schetsmatigheid van Browns personages. Ze zijn immers niet meer dan spreekbuizen voor zijn boodschap.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph-quote">
<blockquote>
<p>We zijn toe aan een nieuwe Renaissance die ons zal leren de goddelijke vermogens te exploiteren die zich in ons verborgen houden.</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p><b>Prekerig slot</b><br />Hoe overtref je Gods bedoelingen? Dat was zo ongeveer de vraag waar Brown na het succes van DDVC voor kwam te staan. Wilde zijn nieuwe boek niet teleurstellen, dan moest hij immers een nog groter geheim onthullen, een nog spectaculairder complot aantonen, een nog ingrijpender moraal voorstellen.</p>
<p>Dat de nieuwe Brown niet in hexameters zou worden opgesteld en geen hartveroverende karakters zou herbergen, was van te voren wel duidelijk. Het Bernini Mysterie (Angels &#038; Demons) en DDVC waren een winning team en daaraan veranderde Brown voor The Lost Symbol werkelijk niets. Ziehier de Dan Brown-formule: een rollercoaster waarin gaandeweg een eeuwenoud complot wordt opgelost, met als vaste ingrediënten de oersaaie professor Robert Langdon als hoofdpersoon te midden van een select gezelschap schatrijke, mateloos getalenteerde kennisdragers, een geheimzinnige engerd als directe tegenstrever, een decor van wereldberoemde gebouwen en locaties, wat hightech, enkele middeleeuwse martelmethoden en een serie uit kunstvoorwerpen afkomstige raadsels en puzzels die uitvoerig worden verklaard en toegelicht. Alle reden om Google paraat te houden tijdens het lezen.</p>
<p>Voor de thematiek en bijbehorende moraal van The Lost Symbol hanteerde Brown een strategie die zijn personages in hun eeuwige socratische dialogen gebruiken: hij verklaarde de vraag tot antwoord. The Lost Symbol gaat dus over de vraag: hoe overtref je Gods bedoelingen? Het bijbehorende geheime genootschap is dan automatisch dat van de Vrijmetselaars en de locatie die erbij past, is de hoofdstad van De Nieuwe Wereld, het land van de onbegrensde mogelijkheden, ‘a country founded on the principles of knowledge, wisdom, and science’, zoals het in de roman wordt genoemd: Washington.</p>
<p>Een kleine twee eeuwen na de Nederlandse dominee-dichters lijkt de eerwaarde Brown het spoor weer op te pikken. The Lost Symbol is – meer nog dan DDVC – een Boek met een Boodschap. En voor het geval die boodschap niet tussen de regels door te lezen zou zijn, heeft de eerwaarde het slot van zijn roman daadwerkelijk prekerig gemaakt. Dat komt het literaire genot niet ten goede. De laatste vijftig pagina’s – opmerkelijk genoeg een groot en intrigerend pleidooi voor New Age wetenschap – hebben nog maar bitter weinig met het thrillergenre te maken. Ze vormen alleen de lange uitloop van de intellectuele puzzel.</p>
<p>Brown maakt er een soort interreligieuze catechisatieles van: de symboolblindheid van de kaft-tot-kaftlezers heeft strijd tussen de wereldgodsdiensten veroorzaakt, terwijl die feitelijk allemaal hetzelfde zeggen: ‘Know ye not that ye are Gods?’ Met andere woorden: God in ons, mind over matter. We zijn toe aan een nieuwe Renaissance die ons zal leren de goddelijke vermogens te exploiteren die zich in ons verborgen houden.</p>
<p>Een van de belangrijkste personages uit het boek doet aan Noetic Science, de wetenschap die empirisch bewijs probeert te vinden voor het vermogen van de menselijke geest om objecten te vervormen of te verplaatsen. Het instituut voor die wetenschap is buiten het boek uiteraard aan geen universiteit te vinden, maar wel op www.noetic.org, waar ze meteen reclame maakt voor TLS. Browns alter ego Robert Langdon (coltrui, tweedjasje, instappers) is sceptisch over de gedachte dat we straks allemaal bovenmenselijke Neo’s uit The Matrix zullen zijn. Dat we langeafstandsgesprekken zouden kunnen voeren per telefoon en de zwaartekracht zouden overwinnen met vliegtuigen, zou ons in de ogen van onze voorouders al tot goden hebben gemaakt, luidt de terechte reactie.</p>
<p>De zachte krachten zullen overwinnen – na de liefde van DDVC de hoop van TLS. Met de onwaarschijnlijke, holistische boodschap van TLS zet Brown de deur wagenwijd open voor zijn critici. En toch blijft zijn ideeënmuziek inspirerend. In elk geval bevat zijn voortzetting van de American Dream aanzienlijk meer visie dan onze troonrede. </p>
</p></div>
<p> </p>
<p> </p>
<p> </p>
