<div class="lead">
Stephan Sanders ontmoette Teju Cole een eerste keer, en Constance Eugenie van der Maesen een laatste. De les: gebakkelei zit echte vriendschap niet in de weg.
</div>
<h5 class="p_1">1. Op het eerste gezicht</h5>
Teju Cole is in the house – als je het een beetje vlot wilt zeggen: de Nigeriaans- Amerikaanse auteur van Open City, de roman waarin een flaneur à la Walter Benjamin figureert – maar nu uitdrukkelijk zwart; hij dwaalt meesterlijk door het eigentijdse New York. Er is een essaybundel van Cole in het Nederlands vertaald (Vertrouwde en vreemde dingen), hij gaat een lezing geven, en aan mij de eer hem te interviewen voor publiek.
<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="" href="https://www.vn.nl/teju-cole-vooral-witte-mensen-zijn-geinteresseerd-in-ras/" class="article-embed article-embed--right">Lees ookTeju Cole: ‘Vooral witte mensen zijn geïnteresseerd in ras’28 september 2016</a>
Ik ken zijn werk, hem niet, en wat me niet vaak overkomt: als ik naast hem loop, blijkt-ie kleiner dan ik. Daarom, en ook door de manier waarop hij zijn hoofd en lichaam beweegt en door zijn nadrukkelijkheid van spreken, moet ik even aan Anil Ramdas denken, vriend, schrijver, overleden.
Maar dit zal geen vertrouwdheid worden op het eerste gezicht. Cole is afwachtend, maar ontdooit tijdens het gesprek en praat, heel anders dan ik verwachtte, vooral over moderne componisten als Pierre Boulez en Bruno Maderna. Bij Brahms staart hij verliefderig voor zich uit.
De volgende dag is de lezing, maar eerst zal Cole een meesterklas geven waar ik niet bij kan zijn, en waarover ik later hoor dat er boze, zwarte Nederlanders zijn die vinden dat ik hun schrijver en boegbeeld niet behoor te interviewen, omdat ik niet radicaal of niet zwart genoeg ben of allebei.
<q class="pull-left">Mijn tweede ontmoeting met Cole is die met een gewaarschuwd man.</q>
Mijn tweede ontmoeting met Cole is die met een gewaarschuwd man. Hij is voorkomend – dat is het woord. Lezing over het masker van Koning Obalufon de Tweede, uit de Yorubu cultuur, ook Coles voorouderlijk huis. Dertiende-eeuws masker, hartverscheurend raak, hetzelfde niveau maar actueler dan Michelangelo; over racisme spreekt hij, over Europese hoogmoed, ook in artistieke zin, en de weigering de excellentie van de Ander te erkennen, de Afrikaan. Cole zelf is excellent, geciseleerde zinnen, hij belichaamt waarover hij praat. Daarna het gesprek: Boulez en Brahms komen nauwelijks aan bod, de inzet is nu politiek, het ingekankerde racisme, ook – of juist – in Nederland. Hij bedient zijn publiek, en het is die bediening die maakt dat ik niet meer spreek met Teju Cole, maar met een plurale vorm waarin vooral de achterban vertegenwoordigd is. Hij praat nu in commissie. Op het tweede gezicht wint het beleefde wantrouwen het tussen ons. Tussen mij en Zijn Meervoud.
<h5 class="p_1">2. Op het laatste gezicht</h5>
Ter herinnering aan Constance Eugenie van der Maesen, 1930-2016, die ik deze week begroef. Ik ken haar trouwens als Connie. Ze is de politicologie-docente die mij door die studie heeft getrokken, zo iemand die studenten hoogstpersoonlijk één voor één bezielt, vooral als die studenten dat omgekeerd ook een beetje bij haar doen. Ik vind dat fair. Ook is ze een hartstochtelijke socialist van de orthodoxe Castro-Cuba-lijn. U merkt, ik weiger nog even de verleden tijd te gebruiken.
Veel in het café gezeten, veel geruzie met haar over dat socialisme con-cha-cha-cha, ook nog een heuse brouille om die reden, maar het plotse besef bij haar en mij dat dit politieke verschil het niet waard is om de vriendschap te verloochenen. Een keer in het jaar spreken en drinken en bekvechten we bij, dit is een ritueel en het wordt gekoesterd. Ineens de rouwkaart in de bus, ze is natuurlijk weer zo’n compañero/camarada die nooit ziek mag zijn, niemand mag het weten, zijzelf ook niet, want De Strijd gaat vóór. 
Maar nooit heb ik met iemand anders gediscussieerd dan met haar en haar alleen. Ze spreekt niet namens Michael Bakoenin, of Emma Goldman, Che Guevara of Anton Constandse, we zijn en blijven lekker met ons tweeën bij al dat gebakkelei.
Dit is de les die ze me leert. Politiek is ongelooflijk belangrijk. Maar niet belangrijker dan Wij. Waren.

1. Op het eerste gezicht

Gerelateerd