<div class="lead">
&#8216;Oude journalist&#8217; Pieter van den Blink vroeg &#8216;treitervlogger&#8217; Ismael Ilgun bij de presentatie van zijn essay over de journalistiek in tijden van internet. Het kwam er niet van. Nu spreken ze elkaar in een eethuis in Zaandam. Is de journalistieke kloof te overbruggen?
</div>
‘Cool’.
Meer heb ik niet van hem gehoord, maar ik heb het opgevat als een ja op mijn voorstel om koffie te drinken. Twijfel slaat snel om in ergernis als ik op de afgesproken tijd stuit op stilte en leegte. Net als ik onverrichter zake huiswaarts wil keren, krijg ik een berichtje van hem. Verslapen. Vijf minuten later zit ik alsnog in een geanimeerd gesprek over de toekomst van de journalistiek verwikkeld met Ismael Ilgun, beter bekend als de ‘treitervlogger’ uit Zaandam.
De journalistiek staat bol van de nieuwe ontwikkelingen. Die krijgen niet allemaal evenveel aandacht als Ilgun. Wat niet wil zeggen dat wat hij doet ook de meeste aandacht verdient (zie daar reeds een onvolkomenheid in de huidige journalistiek) maar interessant is het wel.
Ilgun filmt met een klein cameraatje zijn leven, zijn buurt, zijn vrienden. Dat leven is ongestructureerd, de buurt saai, de vrienden zijn niet allemaal lieve jongens. In de video’s (vlogs, van video + weblog) helpt soms iemand een oud vrouwtje met haar boodschappen, soms zwaait iemand met een boksbeugel, je ziet een kapperszaak in een garagebox, een snackbar en veel auto-interieurs. Er gebeurt vaker niets dan iets.
Enkele fragmenten uit de uren vlogmateriaal waarin wel dingen gebeuren, zijn inmiddels ook in andere media te zien geweest: de vrienden van Ilgun slaan iemand van zijn fiets af, iemand danst op een politieauto, Ilgun zelf jent een agent of heeft een heftige welles-nietes met een plaatselijk raadslid.
Die vlogs waren voor mij aanleiding om, uiteraard zonder alles goed te keuren wat er in gebeurt, Ismael Ilgun uit te nodigen voor een debat bij de presentatie van mijn essay The Medium Kills the Message. Dat boekje gaat over journalistiek in tijden van internet.
Heeft wat Ilgun doet iets met journalistiek te maken?
Dat is de vraag, daar wilde ik het met hem over hebben. Bij DWDD had hij op de vraag &#8216;Dus jij bent journalist in Zaandam?&#8217; in elk geval geantwoord: &#8216;Zo is het.&#8217; Dat hij daarna nog van alles zei wat de eenvoud van die drie woordjes omzette in een raadsel, gaf des te meer voeding aan mijn nieuwsgierigheid.
Hij aanvaardde de uitnodiging.
Maar later zegde hij af. Zijn ontmoetingen tot nu toe met ons van de media, deden hem vrezen dat het slecht voor hem zou zijn om naar de Rode Hoed te komen. Toen hij, na een telefoongesprek met mij, terugkwam op zijn afzegging en we dus konden rekenen op zijn komst, verdomde de Rode Hoed krampachtig om hem nog binnen te laten.
De avond afblazen zou betekenen het publiek schofferen en het relletje zou de inhoud van mijn boekje gaan overschaduwen. Gedoe dus. Dat kwam het debat, en mijn plezier in de boekpresentatie, niet ten goede. Ik heb, geloof ik, het publiek wel kunnen uitleggen wat er was gebeurd, maar zou Ilgun het ook begrijpen? Vandaar deze afspraak om samen een kop koffie te drinken.
<h5>Trump op Instagram gezien</h5>
Het wordt een kop thee. Lekkere, Turkse thee in een eethuis, niet naast de Volmar (de achtergrond in veel van Ilguns vlogs) maar naast de Albert Heijn in Poelenburg, Zaandam.
Hij heeft een open gezicht en een rustige stem. Aan zijn lichaam en de bewegingen die hij maakt, zie ik hoe jong hij nog is. Negentien, ik vijftig, we maakten er wat grappen over. En dan over Trump. Heeft hij zich misschien verslapen omdat hij de hele nacht de verkiezingen had gevolgd? Nee, hij is naar België geweest. Dat Trump de winnaar is, heeft hij op Instagram gezien. Ik op NOS.nl., en de livestream van de overwinningsspeech via de International New York Times.
Zit hier nou de oude journalistiek tegenover de nieuwe journalistiek? Of beter gezegd, naast elkaar? Want Ilgun wil ons gesprek filmen, en zo komen we beter samen in beeld. De camera, niet groter dan een pakje sigaretten, plaatst hij op de verwarming, de lens ondersteund door een omgekeerde aluminium bak, zo een waarin aan de andere kant van de ruimte de döner kebabs worden verkocht.
Het valt me op dat hij geen onderscheid maakt tussen journalistiek en entertainment. Hij vindt dat de inhoud van zijn vlogs &#8216;artistieke vrijheid&#8217; genieten. Waarop ik zeg dat de journalistiek zich altijd aan de feiten moet houden. Voor mij is dat evident. Maar Ilgun zegt: waarom? Want niet één van de media die naar aanleiding van de vlogs naar Zaandam zijn gekomen, heeft zich gehouden aan de feiten zoals hij ze ziet.
<q class="pull-right">Voor hem is het geloofwaardig als iemand recht voor z’n raap zijn eigen verhaal brengt.</q>Mijn cheval de bataille in The Medium Kills the Message is de geloofwaardigheid van de journalistiek. Geloofwaardigheid die bereikt wordt door inachtneming van enkele vuistregels: feit en verzinsel niet vermengen, hoor en wederhoor toepassen, je bronnen respecteren, niet tendentieus berichten, dat werk. Ilgun is zeer geïnteresseerd in dat idee van geloofwaardigheid, maar hij ziet de weg er naartoe anders dan ik. Voor hem is het geloofwaardig als iemand recht voor z’n raap zijn eigen verhaal brengt.
<h5>Niet tutoyeren</h5>
Hier zitten we warempel van elkaar te leren. Boven het formica tafeltje in het Turkse eethuis in Zaandam hangt een grote poster, een zwart-wit foto van de Amsterdamse grachten, genomen op een steenworp afstand van mijn huis. En van de Rode Hoed. Onze werelden lijken zich naar elkaar toe te buigen.
Het lukt Ilgun niet om mij te tutoyeren. &#8216;Dat heb ik van mijn moeder geleerd,&#8217; zegt hij. &#8216;Als iemand ouder is dan jij, moet je altijd u zeggen. Ook als die persoon zegt dat hij het niet wil.&#8217; Wat wel lukt is om naar elkaar te luisteren. Tussen de journalistiek en het entertainment leggen we een brug: het gaat om verhalen vertellen. Dat is in beide gevallen het idee: dat je een verhaal vertelt op een manier dat het publiek het tot het einde toe volgt. &#8216;Exact,&#8217; zegt Ilgun.
<q class="pull-right">En Sophie Hilbrand, die ik een van de beste journalisten van ons land vind, is het niet zeer entertainend wat zij doet?</q>Misschien zit het zo: vertel je het verhaal omdat je vindt dat de wereld het moet weten, dan is het journalistiek. Vertel je het omdat jij zelf het kwijt wil, dan is het entertainment. Ook die werelden buigen zich naar elkaar toe. De manier waarop Powned te werk gaat, is dat journalistiek of entertainment? Subsidie krijgt de omroep als journalistiek medium, niet als act. En Sophie Hilbrand, die ik een van de beste journalisten van ons land vind, is het niet zeer entertainend wat zij doet? Niet alle entertainment is journalistiek, maar alle journalistiek is entertainment.
Ismael Ilgun vertelt dat hij rondloopt met een idee voor een reportage. Journalistiek gezien lijkt het mij interessant. Bij dat idee komt ook interviewtechniek kijken. &#8216;Daar wil ik nog beter in worden. Scherper. Zodat ik de realiteit beter kan laten zien,&#8217; zegt hij. En hij zit ermee wat hij zou moeten doen als de mensen die hij interviewt grove taal gebruiken in hun antwoorden. Want &#8216;er kijken ook veel kinderen naar de vlogs.&#8217; Kwesties waarin ik, de oude journalist in het eethuis, natuurlijk wel tips voor hem heb.
Wie weet wat er van komt.
<h5>Van elkaar verwijderd</h5>
Op weg terug naar Amsterdam hoor ik op de radio de berichtgeving over Trump naadloos overgaan in het Zwartepiet-nieuws. Twee onderwerpen die aantonen hoe ver de belevingswerelden van mensen die samen in hetzelfde land leven, van elkaar verwijderd en geïsoleerd kunnen raken. Ondanks of juist door de digitalisering die ieder van ons zo dicht bij alle informatie, meningen, stemmen, feiten en ideeën brengt als we maar willen. Kloven die de journalistiek niet heeft weten te dichten, misschien hier en daar wel groter heeft gemaakt.
<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="" href="https://www.vn.nl/zoals-men-vers-brood-wil-zo-wil-men-nog-steeds-betrouwbare-journalistiek/" class="article-embed article-embed--right">Lees ookZoals men vers brood wil, zo wil men nog steeds betrouwbare journalistiek28 oktober 2016</a>Ik ben blij met het gesprek dat ik net heb gehad. Ik heb het idee dat Ilgun het wel prettig vond dat ik hem serieus neem. Omgekeerd geldt hetzelfde: ik vind het prettig om door hem serieus genomen te worden.
Mijn hoop is dat journalisten en niet-journalisten kunnen samenwerken, elkaar uit het moeras trekken. De journalistiek moet uit het moeras van de hysterische elkaar napraterij. Verhalenvertellers als Ismael Ilgun moeten uit het moeras van het amateurisme en het geringe bereik. Ja toch? Blijf kijken.
<div class="info-box">
<a href="https://www.bol.com/nl/p/the-medium-kills-the-message/9200000057065562/" target="_blank">The Medium Kills the Message</a> van Pieter van den Blink is uitgegeven door Ambo/Anthos.
</div>

Gerelateerd