<div class="wpg-element paragraph">
07-02-2004 R. Ferdinandusse
In de bioscoop vielen vrouwen massaal voor hem in katzwijm. Op het witte doek was de romantische filmheld buitengewoon begeerlijk. En in het echte leven? Volgens zijn nieuwste biografe hield Rudolph Valentino meer van spaghetti dan van vrouwen.
In maart 1921 werd Rudolp Valentino echt filmster: hij speelde de hoofdrol in The Four Horsemen of the Apocalypse. De film werd ontvangen als een meesterwerk, terwijl de acteur ‘zich verzekerde van een plaats tussen de sterkste filmspelers van het moment’. In oktober speelde Valentino al de hoofdrol in zijn vijfde film van dat jaar: The Sheik – en vanaf dat ogenblik tot op de dag van vandaag werd hij de grootste mannelijke filmster van de ganse wereld. Valentino als sjeik had een zo hypnotisch effect op bijna alle Amerikaanse vrouwen, jong en oud, dat ze zich in kudden naar de bioscopen begaven om daar massaal te zwijmelen. En dan zagen ze hem alleen nog maar, want het was nog de tijd van de zwijgende, in ons land zelfs de stomme film. Volgens Emily W. Leider, schrijfster van de pas verschenen biografie, zijn die krankzinnige Sheik-aanhankelijkheidstaferelen in de vorige eeuw in Amerika maar twee keer (bijna) geëvenaard: de meisjeshysterie rond de jonge Frankie Sinatra; de rockgekte bij de doorbraak van Elvis Presley.
De film gaat over een brute Arabische leider die, verliefd op een Engelse schoonheid, haar ontvoert naar zijn tent. Daar maakt hij haar (terwijl op het doek zijn tekst verschijnt: ‘Lie still, you little fool’) tot de zijne. Valentino op zijn best: de dark lover; romantisch, mysterieus. Terwijl de bioscopen uitverkocht waren, begon ook de polemiek. Waarom is Valentino populairder dan puur blauwogige collega’s als Douglas Fairbanks en John Gilbert? Is het dan tóch waar dat blanke vrouw donkerder man prefereert? Met zelfs bewijzen uit de oudheid: ‘Op Griekse vazen wordt de man donkerder afgebeeld dan de vrouw!’ ‘Adonis is darker than Venus.’
Valentino’s waanzinnige populariteit leidde ook tot gehaat. Kort na de première van The Sheik liet een columnist, in het veelgelezen filmblad Photoplay (oplage twee miljoen), zijn gevoelens de vrije loop: ‘Ik haat Valentino. Alle mannen haten Valentino. Zijn klassieke neus; zijn Romeinse bek; zijn lach; zijn kunstleren haar. Ik haat hem omdat hij zo goed danst. Ik haat hem omdat hij zo’n gladakker is. Ik haat hem omdat hij in de film zo vunzig vrijt.’ Een bittere klacht, maar tegelijk een mooie erkenning.
Om het mannelijk publiek te winnen speelde Valentino in de jaren daarop rollen als bokser, zeeman, stierenvechter, en dat hielp. Sommige mannen gingen, net als Valentino, polshorloges dragen, wat in die dagen als buitengewoon verwijfd gold. Dappere jongemannen liepen, net als hij, in plusfours, of lieten bakkebaarden (tochtlatten) staan. Valentino’s mooiste moment kwam toen een ganse generatie van schoolgaande jongens massaal naar de brillantine greep en het hoofdhaar vet, plat en glad over het hoofd kamde. Ze werden bespot, maar droegen dat als geuzennaam: de vaselino’s.
De ster bouwde in interviews aan zijn levensverhaal: hij zou uit een aristocratische familie stammen (de ‘di Valentina d’Antonguolla’s’) en opgeleid zijn op een militaire academie in Perugia; gegevens die nu nóg in filmgidsen te vinden zijn.
Maar Emily Leider heeft, dat is het mooie van deze biografie, alles gecheckt. Ze ging naar Castellaneta, Italië, waar in 1895 de latere dark lover werd gedoopt als Rodolfo Pietro Filibero Raffaele Guglielmi. Zijn vader was veearts (én malaria-expert, waardoor hij al overleed toen Rodolfo tien was). Het kind treiterde dieren (hing slangetjes aan haken tot ze dood waren) en werd – ja, in Perugia – op kostschool gedaan, waar hij voor de land- en tuinbouw werd opgeleid.
Met geld van zijn moeder mocht hij naar Parijs, waar hij gefascineerd raakte door dansen (de apache, maar vooral de tango); kort daarop volgde hij veel van zijn jonge landgenoten naar Amerika, het land van belofte. Bij de immigratiedienst werd hij (in 1913) ingeschreven als ‘agriculturist’. Manhattan was toen in de greep van een dansgekte; iedereen deed de turkey trot of de bunny high, maar vrouwen prefereerden vooral de tango omdat daarbij het lijfelijk contact het grootst was. Ze betaalden er graag voor en Valentino werd al snel een geliefd ‘taxi-danser’. De New York Times begon zelfs een campagne tegen de dansgekken, onder de kop: ‘Tango pirates infest Broadway.’
De danseres Bonnie Glass nodigt hem uit voor een tournee door Amerika om de tango te demonstreren. Hij noemt zich Signor Rodolfo, en verdient tweehonderdveertig dollar per week. Via het dansen leerde hij ook Blanca kennen, echtgenote van de oudere zakenman Jack de Saulles. Jack was een overspelige schuinsmarcheerder, Blanca wilde scheiden en Valentino bood ridderlijk aan voor haar bewijzen te verzamelen van Jacks overspel. Dat lukte hem pas na zware confrontaties. De Saulles liet hem zelfs arresteren en zette de pers tegen hem op. Dus kon iedereen lezen over die ongure Rodolfo, vieze dansgigolo, die op rijke douairières zou loeren, die corsetten droeg (dat klopte trouwens: Valentino at veel en graag spaghetti), naar parfum stonk, en wiens polsen kraakten van armbanden en wijvenhorloges. Het raakte Valentino diep. Via de Italiaanse ambassade probeerde hij – begin 1917 – nog naar Europa te komen om mee te vechten in de oorlog. Maar hij werd afgekeurd: bijziend. Dat was (hij heeft het nooit zo beseft) een geluk bij een ongeluk: wat Valentino als acteur zo fascinerend maakte, die donkere, broeiende (‘I know what love is’-)oogopslag was vooral een gevolg van zijn moeite om normaal te kijken.
Hij ontvluchtte New York, taxi-danste in San Francisco en zocht daarna werk in Hollywood. Zijn komst daar verliep niet onopgemerkt, want op dat moment schoot in New York Blanca de Saulles haar ex Jack, na een ruzie over de voogdij van hun kind, dwars door het hoofd, met als gevolg (de pers was toen al net als nu) dat alle verhalen over de corsetdragende taxi-gigolo weer met smaak werden herhaald.
Valentino liet zich in een acteurgids zetten als New Style Heavy: want hij wist best dat hij, met zijn buitenlandse uiterlijk, vooral geschikt zou zijn voor schurkenrollen. Hij ontmoette er de beroemde regisseur D.W. Griffith (maker van de klassieker Birth of a Nation, 1915), die tegen hem zei dat hij, wilde hij enige kans in Hollywood maken, het praten met zijn handen (het ‘gesticulerend zagen van lucht’) moest afleren.
Hij zocht ook een nieuwe naam. Rodolfo Guglielmi was voor Amerikanen nauwelijks uitspreekbaar. Bij de schurkenrollen &#8211; in tweeëntwintig films, die hij speelde tussen 1916 en 1920 – droeg hij namen als Rodopho di Valentina, Rodolph Valentine, Rudolph de Valentino.
Twee vrouwen speelden toen een belangrijke rol in zijn leven. De eerste was Jean Acker, jonge actrice, lesbienne. Ze was eigenlijk verliefd op twee actrices (Alla Nazimova én Grace Darmond), maar verkeek zich op haar steeds dieper wordende vriendschap met Valentino. Ze trouwden, en ’s avonds had ze al spijt. Ze deed haar badkamer op slot; heel het hotel leefde mee toen Valentino met twee vuisten bonkend op de deur toegang eiste en, toen ze eindelijk opendeed, haar neus in elkaar ramde.
De tweede vrouw was June Mathis. Acht jaar ouder; invloedrijk scenarioschrijfster, die veel rollem voor Valentino bedacht. Hij beschouwde haar als moeder, zichzelf als haar geadopteerd zoontje. Zij had zoveel vertrouwen in zijn kunnen dat ze een film bedacht waarin Valentino de hoofdrol zou moeten spelen (de al genoemde Four Horsemen of the Apocalypse, 1921) en werd dus de vrouw die hem tot de grootste filmster aller tijden maakte.
De grote treurnis was dat Valentino nooit aan neuken dacht, maar aan eten. Filmcollega’s getuigden dat hij vaak praatte over wat hij die avond ging eten. Er zijn foto’s van hem waarop hij spaghetti laat zien van anderhalve meter. Hij kon wel twintig soorten meatballs maken. Lange tijd woonde hij samen met zijn vriend Paul Ivano – die had de tijd van zijn leven: elke vrouw die hij uitnodigde kwam, want ze wilden Valentino ontmoeten&#8230; en als die dan onder de schemerlamp in slaap sukkelde, namen ze wel met Ivano genoegen.
Hij trouwde uiteindelijk met Natacha Rambova. Een decorontwerpster die eigenlijk Winifred Shauenessy heette, stiefdochter van de stinkend rijke Richard Hudnut. Zij bedenkt onder andere foto’s waarop Valentino begeerlijk staat afgebeeld. Want al in 1921 wordt in Hollywood het Hays-bureau geïnstalleerd dat de zeden moet beschermen: kussen mogen niet langer duren dan drie seconden. Vanaf dat moment maakt Valentino van elke film (hij maakte er veertien) twee versies. Eén met de korte kus, één met de wat langere voor het buitenland. Waarnemers vinden het maar treurig: ‘Net als Rudy’s neusvleugels beginnen te trillen, roept de regisseur alweer cut.’
Valentino trouwde met Rambova in Mexico. In die tijd gold de regel dat iemand na een scheiding (en Valentino was net gescheiden van Jean Acker) een jaar moest wachten voor hij opnieuw huwde. Dát was de reden waarom Valentino in Mexico trouwde; daar, dacht hij, zal die regel wel niet gelden. Maar hij werd onmiddellijk aangeklaagd: bigamie. De advocaten van zijn filmstudio bedachten dat hij daar wel onderuit kon komen door te stellen (via een fraaie serie meineden) dat hij nog niet met Rambova naar bed was geweest. De rechter-commissaris wilde dat wel geloven, maar het gevolg was dat het echtpaar elke nacht bespionneerd werd door privédetectives van zowel zijn ex als zijn werkgever, want die hadden er belang bij dat Valentino dat jaar verder kuis zou leven. Ze gingen dus al snel uit elkaar.
Toen de filmster liet weten dat hij Amerikaan wilde worden, braken in Italië grote anti-Valentino rellen uit. Valentino (die Mussolini bewonderde vanwege de orde en rust en de bouw van snelwegen) schreef een brief aan de dictator, die vervolgens zijn fascistische keurkorpsen beval een eind aan de demonstraties te maken. Valentino bleef Italiaan.
Zijn derde liefde was de beroemde filmster Pola Negri, voor wie hij een speciaal roereigerecht bedacht: de Pola-naise. Zij heeft later – ze leefde nog lang – verteld hoe Valentino vaak jankend aan heftige maag- en buikpijnen leed. Dat kwam, zei hij zelf, omdat hij veel pillen slikte tegen kaal worden. Want dát was zijn grote angst. Hilarisch zijn dan ook de anekdotes over hotels in Parijs en New York die schadevergoedingen van hem eisten: hij vermengde, om te voorkomen dat iemand een kaal plekje zou ontdekken, zijn brillantine met zoveel zwarte schoensmeer, dat al hun beddengoed naar de filistijnen ging. Hij moest ook nog meemaken dat de Chicago Tribune in een vlammend betoog constateerde dat er in Amerika nu al automaten waren voor gelaatspoeder voor mannen! En híj kreeg de schuld: `Waarom heeft niemand er aan gedacht om een paar jaar geleden Rudolph Guglielmo, alias Valentino, stiekem te verzuipen?&#8217;
Hij werd naar een New Yorks ziekenhuis gebracht toen zijn pijn ondraaglijk bleek. Waarom hij toen nog vijf uur op een operatie moest wachten is onduidelijk, maar Leider gaat er vanuit dat hij het zelf, ‘met zijn Italiaanse angst voor chirurgie’, verbood. Toen het mes erin ging, bleek hij een acute blindedarmontsteking te hebben, en naast veel zweren ook een gat in de maagwand zo groot als een ouderwetse stuiver. Hij kreeg long- en buikvliesontsteking en was na vijf dagen dood. De Italianen in Hollywood eisten een autopsie, zo overtuigd waren ze dat Valentino vermoord was. De rouwkapel, waar hij lag opgebaard, werd na twee dagen gesloten omdat de veertigduizend rouwenden het wel gezellig vonden, bleven praten en lachen en met bloemen gooiden. Zijn broer Alberto wilde zijn plaats in de film innemen en onderging zeven operaties aan zijn gezicht. Maar de plastisch chirurgen slaagden er niet in zijn neus net zo klassiek en Romeins te maken als die van wijlen zijn broer ?
</div>

Rudolph Valentino, van dansgigolo tot superster