<div class="lead">
Wie zijn de vluchtelingen die in de Middellandse Zee verdrinken, zoals deze week nog? Hun gegevens blijken niet altijd even goed bijgehouden te worden.  Een lijk is niet zomaar een lijk.
</div>
Het jongetje Alan Kurdi. Voorover gelegen op het strand, het lichaampje slap als een pop, verloren door een kind. Alleen was Alan zelf het kind. Zijn foto ging de wereld rond, hij werd onderdeel van een collectief geheugen. Daar kun je cynisch over doen. Misschien maakt de nadruk op het collectief altijd cynisch, omdat het ‘collectief’ onveranderd lijkt. Die foto zal wel degelijk enkelen hebben aangezet om iets te doen, iets te veranderen, iets te weigeren. Als het leven van één Alan veel waard is, is ook het protest van één veel waard.
Zijn beeltenis werd een empathie-opwekker, een ellende-hoogtepunt. Het hielp dat hij een relatief witte huid had.
Onderzoekers van de Amsterdamse VU zijn naar Italië, Turkije en Griekenland gereisd om onderzoek te doen naar de mensen die in de Middellandse Zee werden gevonden. Ze keken niet naar de lichamen zelf, maar onderzochten of en hoe deze lichamen op papier worden geregistreerd. Ze spitten door gemeente-archieven en databanken.
<q class="pull-left">‘These neglito’s, why would you want to research them?’</q>Niet alle lichamen die op zee worden gespot, worden daadwerkelijk aan land gebracht. Tweederde van de lichamen die het land wel bereiken, blijft ongeïdentificeerd. Vaak is het onkunde; de kleine kustgemeenten hebben weinig forensische middelen. Vooroordelen spelen ook een rol. Soms verwachten de artsen dat de families van de slachtoffers niet geïnteresseerd zijn in het lot van hun zoon, dochter, broer, moeder – waarom zouden ze hen anders niet hebben weerhouden van hun vlucht over zee? De VU-onderzoekers hoorden expliciet racistische taal, zoals ‘These neglito’s, why would you want to research them?’
Racisme treft ook doden. Een lijk is niet zomaar een lijk.
De mannen, vrouwen en kinderen die uiterlijk meer overeenkomen met de artsen in Italië, Griekenland en Turkije, krijgen een betere schouwing dan de zwarte lichamen. Bij de lichter getinte lijven is het papierwerk vaak uitvoeriger ingevuld. Er staat bijvoorbeeld welke kleding iemand droeg en er wordt gezocht naar kenmerken die wijzen op nationaliteit en religie. Bij de zwarte lichamen vindt die persoonlijke interesse nauwelijks plaats.
Er werden ook opvallend veel dode zwangere vrouwen geregistreerd. Als onderzoeker <a href="http://thomasspijkerboer.eu/migrant-deaths-academic/tracking-deaths-in-the-mediterranean-2014-with-tamara-last/">Tamara Last</a> er in een lezing over vertelt, zegt ze erbij dat ze tijdens het onderzoek zelf zwanger was. ‘Het viel me behalve statistisch dus ook écht extra op.’
<h4>Please hurry, please hurry</h4>
Begin deze maand deelde de Italiaanse krant <a href="http://video.espresso.repubblica.it/inchieste/cosi-l-italia-ha-lasciato-annegare-60-bambini-in-esclusiva-le-telefonate-del-naufragio/10267/10368?refresh_ce">L’espresso</a> audio opnames uit 2013. Een Syrische dokter belt de Italiaanse kustwacht, omdat de boot waar hij met ‘zeker 300 anderen’ op zit aan het zinken is.
Hij geeft de coördinaten van de boot: noord 34 20 18 en oost 12 42 05. Please hurry, please hurry, please hurry.
‘U moet Malta bellen, meneer.’ Het bootje is 113 kilometer bij Lampedusa vandaan en 218 kilometer bij Malta vandaan.
De dokter belt terug en zegt dat de Maltese kustwacht laat weten dat ze dichter bij Italië zijn.
Ondertussen wacht een Italiaans marineschip vlakbij de zinkende boot op instructies.
Weer hoort de man dat hij Malta moet bellen.
Van het kastje naar de muur, van gestrekte meters zee naar gestrekte meters zee.
Uiteindelijk kapseist de boot en worden er 203 mensen uit het water gevist. 147 mensen worden naar Malta gebracht. 56 anderen gaan naar Italië. Er worden 34 doden geregistreerd.
147 
56 
34 
Dat levert een gat op. 300 min 237 is 63 mensen. 
De NOS rapporteert andere cijfers: in haar berichtgeving ligt het dodental op 268 en waren er 480 mensen aan boord. Het verschil in nummers maakt wel én niet uit.
‘We bouwen een begraafplaats in de Middellandse Zee’, betreurt de Maltese minister-president.
Nalatigheid doodt. Nalatigheid is de daad van de doden.