<div class="lead">De verdeling van overheidsprofijt is een perversiteit. Niet de armen maar de rijken krijgen het meest</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Wie profiteert er het meest van de diensten van de overheid? Probeert u deze vraag gerust eens uit in uw omgeving. Mijn ervaring is dat de meeste mensen antwoorden: de laagopgeleiden, de armen, de uitkeringsgerechtigden. Dat is het beeld. </p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Wie sterk, gezond en slim is, moet voor zichzelf zorgen. Voor wie de pech heeft zo zwak, ziek of dom te zijn dat dit niet lukt, biedt de overheid soelaas met collectieve verzekeringen, uitkeringen en publieke dienstverlening. Prima, vinden de meeste Nederlanders. Over wie het vangnet moet betalen, zijn we het ook snel eens. Solidariteit betekent dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen en dat de zwakste broeders de grootste baten ontvangen. ‘Herverdeling’ is hier het sleutelwoord. Het is een van de kerntaken van de overheid.</p>
<p>Tot zover de theorie.</p>
<p>De realiteit is anders. Niet de armen en laagopgeleiden, maar de rijke hoogopgeleiden hebben in Nederland het meeste profijt van de overheid, zo blijkt uit De sociale staat van Nederland, het tweejaarlijkse onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Voor alle duidelijkheid: het gaat hier om de dienstverlening van de overheid zelf, dus onder meer om subsidies, scholen, openbaar vervoer, wegen, musea, theaters, de omroepen en de welzijnsvoorzieningen. Deze kost ruim zestig miljard per jaar. </p>
<p>Maar het profijt wordt niet eerlijk verdeeld. Of we de Nederlanders nou indelen naar inkomens- of naar opleidingsniveau, de profijtgrafiekjes vertonen een U-vormig verloop. Dit betekent dat de grote middengroep relatief weinig profiteert terwijl de lagere en de hogere klassen meer krijgen. Zo is volgens het SCP het profijt voor mensen met een middelbare opleiding 6900 euro per jaar en ontvangen lageropgeleiden voor 8200 euro aan publieke diensten. En wie profiteren er het meest? Juist, dat zijn de hogeropgeleiden. Zij consumeren voor 8300 euro per jaar.</p>
<p>Als we kijken naar wat voor diensten de bevolkingsgroepen afnemen, dan zien we grote verschillen. Voor de armen en laagopgeleiden is de overheid vooral leverancier van de echte ‘vangnetdiensten’ die het inkomen beschermen. Denk aan thuiszorg, rechtshulp, subsidie en kwijtschelding van lokale heffingen. De rijken en hoogopgeleiden profiteren genoeglijker. Zij benutten vooral het onderwijs meer (studiefinanciering, hoger onderwijs). Verder maken de hoogste klassen meer gebruik van ‘cultuur en recreatie’ (musea, sportaccommodaties, bibliotheken) en, zoals we allemaal weten, profiteren de rijken royaal van de fiscale bevoordeling van de eigen woning via de hypotheekrenteaftrek. De bouwvakker betaalt mee aan de opleiding van de hartchirurg en sponsort het operakaartje van mevrouw de bankier. En terwijl half Nederland al zucht onder de eigen hypotheekschuld, blijven we collectief meebetalen aan de miljoenenhypotheken op die fraaie grachtenpandjes en villa’s. Als het gaat om hoger onderwijs, cultuur en wonen is het profijt van de overheid zo scheef verdeeld, dat we met recht mogen spreken van perverse solidariteit.<br />De bezuinigingen bieden een kans om de scheefgegroeide verdeling van de publieke dienstverlening recht te trekken. Aan het hoger onderwijs wordt gewerkt. Het kabinetsplan om in de masterfase van de studie de studiefinanciering te vervangen door een lening past in de strijd tegen de perverse solidariteit. Ook de bezuiniging op de kunstsubsidies kunnen we met de cijfers van het SCP in de hand beschouwen als een rechtvaardige correctie op het voortrekken van de rijken en de hoogopgeleiden. </p>
<p>Op de woningmarkt heeft het kabinet ervoor gekozen de perversiteit te koesteren. De VVD heeft uit electorale overwegingen de hypotheekrente heilig verklaard. Daarom laat premier Rutte – met pijn in het hart, geloof me – de belastingeuro’s van zijn eigen ‘hard werkende Nederlanders’ met honderden miljoenen tegelijk naar de rijke, hoogopgeleide huizenbezitters rollen. Pervers. En de vraag is: hoe lang nog, meneer Rutte? </p>
</p></div>


Gerelateerd