Reportage / Belangrijker dan de Kamer

Het is koud buiten, vochtig en mistig. In het café van de studio op het terrein van de Amsterdamse Westergasfabriek is het warm en vol. Hier vandaan worden zowel De Wereld Draait Door als Pauw & Witteman uitgezonden. De gasten van DWDD, dat tegen half negen is afgelopen, zijn nog niet allemaal naar huis. Bij de deur staat een beveiliger. Achter in het café zit een gastvrouw die van alle gasten controleert of ze wel op de lijst staan.

Aan een tafeltje bij de ingang zitten Bernd (38) en Dianne (36) uit Hardenberg, Overijssel. Elke keer dat de deur opengaat, waait er koude lucht naar binnen. De tocht is hinderlijk, maar ze hebben wel een strategische positie, alle beroemdheden die het pand betreden moeten bij hen langs. Ze hebben prins Maurits binnen zien komen en Joop van den Ende. Kijk, daar is Jan Marijnissen ook! ‘Leuk,’ zegt Dianne. ‘Nu zien we hem eens in het echt.’

Een half jaar geleden reserveerden ze om er deze avond in november bij te kunnen zijn. Eerst naar DWDD, even eten en dan door naar Pauw & Witteman. Bernd runt samen met zijn vader een tuincentrum, Dianne werkt in de zorg. Vroeger stemden ze GVP, nu ChristenUnie. Programma’s als Pauw & Witteman en DWDD verbreden hun horizon, zeggen ze. ‘Er wordt ook amper gevloekt, het is niet godslasterlijk. We leiden een druk leven en we willen toch bij blijven. Naar Nieuwsuur kijken we soms ook, maar dat is toch meer huiswerk maken.’ Het eerste deel van de avond zaten ze bij DWDD, ze vonden het geweldig. ‘Matthijs sprak ons echt toe.’

Gezien hun achtergrond zouden ze eigenlijk naar Knevel & Van den Brink moeten gaan, maar daar hebben ze niet zoveel mee. ‘Tijs van den Brink laat mensen nooit uitpraten. Hoe zij het doen, komt bij ons minder over. Onze generatie wil toch iets verder kijken dan wat we thuis gewend waren. De wereld is groter en interessanter dan we vroeger wisten.’ En wat voor hun ouders ondenkbaar was geweest: ze zijn ondersteunend lid van de VARA geworden.

Zegen voor de democratie

Wie iets te verdedigen, uit te leggen of te verkopen heeft, moet ervoor zorgen in een talkshow te komen. Of je nou van koninklijken bloede en promotor van de elektrische auto bent, een musical over het veelbewogen leven van André Hazes wilt lanceren of het standpunt van de SP over de euro onder de aandacht moet brengen. Fijn om in de Volkskrant of NRC Handelsblad te staan, maar niets heeft zoveel impact als televisie. Het NOS Journaal en RTL Nieuws hebben meer kijkers, maar daar kom je hoogstens een paar minuten in beeld. Bij DWDD, Pauw & Witteman en Knevel & Van den Brink krijg je veel meer zendtijd. Vooral politici die willen scoren leggen een grote gretigheid aan de dag om in de praatprogramma’s te verschijnen. De rokerige achterzaaltjes waar ze vroeger hun achterban ontmoetten, trekken sinds de ontzuiling nog maar weinig publiek. ‘Politici kunnen rozen gaan uitdelen op een winderig station, dat gebeurt ook nog wel, maar bij ons bereik je toch meer mensen,’ zegt Jeroen Pauw. Op 1 december (een willekeurige uitzenddag) bereikte De Wereld Draait Door 1.157.000 kijkers, Pauw & Witteman 1.067.000. Dat is nog zonder de herhalingen. Politicologen en communicatiewetenschappers voeren bezorgde discussies over het oprukken van de infotainment-programma’s en latenightshows: gaat het niet te veel om de persoon in plaats van om de inhoud? Verwordt de politiek niet tot één grote soundbite show? Onzin, vinden de programmamakers. In de eenentwintigste eeuw hoort een minister of Kamerlid zich begrijpelijk te kunnen uitdrukken. Wie niet bestand is tegen interviewers als Jeroen, Paul, Matthijs en Andries verdient het niet in de Kamer te worden gekozen. De talkshows dwingen politici tot klare taal en zijn daarom een zegen voor de democratie. Er is wel een dilemma: alle politici willen graag op televisie maar de praatprogramma’s moeten zoveel mogelijk kijkers trekken. Dus zijn lang niet alle politici geschikt. Er vindt een selectie plaats.

Legendarisch

René van Dammen draagt een honkbalpet met het opschrift: ‘Kijkcijferexpert’. Via het computersysteem Viewtime kan de kijkcijferspecialist van de publieke omroep het gedrag van de kijker van minuut tot minuut bijhouden: hoeveel mensen schakelen in en op welk moment, wanneer wordt er weggezapt? Ligt het aan de gast of ligt het aan het gespreksonderwerp of aan een concurrerend programma op een andere zender? Hij kan het allemaal zien. De programmamakers krijgen elke ochtend om acht uur de cijfers. Ze komen ook bij hem langs om advies te vragen: de redacties van Spoorloos, Altijd Wat en De Vijfde Dag, eindredacteur Herman Meijer van Pauw & Witteman, eindredacteur Dieuwke Wynia van DWDD. Hoofdredacteur Carel Kuyl van Nieuwsuur moest eerst weinig van de kijkcijferterreur hebben, maar komt nu ook over de vloer. Uit onderzoek weet Van Dammen ook wat de achtergrond van de kijkers is: hoe oud ze zijn, hoe hoog ze zijn opgeleid en op welke partij ze stemmen. Dan blijkt dat Nederland 1, de zender van Pauw & Witteman, vooral geliefd is onder aanhangers van CDA en ChristenUnie. De kijkcijferexpert: ‘Als een politicus in het VARA-programma Pauw & Witteman optreedt, denkt hij waarschijnlijk dat hij vooral PvdA- en GroenLinks-kiezers bereikt. Maar het zijn juist de CDA-stemmers die kijken. Alleen weet bijna niemand dat.’ De PvdA’ers en GroenLinksers zijn net als de D66-stemmers te vinden bij Nederland 3 (dat de avond met DWDD begint). De PVV is de enige partij waarvan de achterban liever naar commerciële zenders als RTL 4 en SBS 6 kijkt dan naar de publieke omroep. Nog een leuk gegeven: ‘Intellectuelen zeggen dat ze tussen tien en elf naar Nieuwsuur kijken, maar uit mijn cijfers blijkt dat ze met het grootste gemak wegzappen naar Hart van Nederland.’ Legendarisch is de keer dat PvdA-voorzitter Lilianne Ploumen bij Pauw & Witteman te gast was. Zodra ze begon te praten, haakten er tweehonderdvijftigduizend kijkers af. Van Dammen praat over politici alsof het zijn beste vrienden zijn: ‘Femke kwam altijd helder over, ik vind dat Alexander het nu goed doet. Als Wouter bij P&W zat, haalde hij een hoge kijkdichtheid.’ De man die iedereen het liefst wil hebben maar die bijna niemand krijgt, is Geert. Van Dammen: ‘Vijftig minuten Wilders is de droom van iedere programmamaker. Goed voor driehonderdduizend kijkers extra.’

Overal antwoord op geven

Zolang Geert niet komt, moeten P&W en DWDD het doen met Hero Brinkman, Frans Timmermans, Ronald Plasterk, Mirjam Sterk en Tofik Dibi. Wie volgens René van Dammen ‘de kijkers ook nog steeds goed vasthoudt’ is oud-SP-leider Jan Marijnissen. Een gast die je nooit teleurstelt, beaamt Jeroen Pauw: ‘Hij praat geanimeerd over de andere onderwerpen mee. Jan is zichzelf, hij laat zich niet instrueren door een batterij voorlichters maar schuift gewoon aan.’ Bert van der Veer, Mr. TV, mediagoeroe en ook nog regisseur van Pauw & Witteman: ‘Marijnissen is een A-merk.’ Het A-merk staat in de keuken van zijn huis in Oss en maakt koffie voor ons klaar. Als fractieleider van de SP was hij niet van de buis af te slaan. Nog steeds wordt hij regelmatig gevraagd maar hij is naar eigen zeggen selectiever geworden omdat hij opvolger Emile Roemer niet voor de voeten wil lopen.’Het is heel simpel,’ zegt hij over zijn goede reputatie in Hilversum: ‘Je moet overal antwoord op geven, ook op onwelgevallige vragen. Je moet niets uit de weg gaan.’ Dat klinkt als een open deur maar is het niet: het komt regelmatig voor dat Haagse politici van tevoren willen afspreken wat wel en niet wordt gevraagd, hoe lang het gesprek zal duren en wie er verder te gast zijn. Als zij het zelf niet vragen, doen hun spindoctors en voorlichters dat wel. Marijnissen had geen last van zulk verkrampt gedrag: ‘Je moet als politicus niet zeggen: hier ga ik niet op in, hier ben ik niet voor uitgenodigd. Maar dat gebeurt wel.’ Op de televisie is de interviewer leading, vindt hij: ‘Te veel journalisten laten hun oren hangen naar de politici, zeker als het om bewindslieden gaat. Er wordt vaak rekening gehouden met hun nukken en wensen, maar die zouden niet relevant moeten zijn.’ Dat Wilders de ene omroep te woord staat en de andere boycot, vindt hij niet kunnen: ‘Je hoort als politicus bereid te zijn je standpunt waar dan ook te verdedigen.’

Kees Vendrik-syndroom

De SP was nog maar een kleine partij met vijf zetels in de Kamer toen de media Marijnissen ontdekten. Pim Fortuyn maakte furore, gevestigde politici als Ad Melkert en Hans Dijkstal zagen de duivel in hem, Marijnissen bewandelde zijn eigen weg en dacht: aan die verkettering doe ik niet mee. ‘Waar andere partijen in de stress schoten, ben ik er rustig mee omgegaan. Ik heb Fortuyn verwelkomd in de politieke arena. Ik dacht: ze kunnen in Den Haag wel op hem afgeven, maar vanuit de SP wist ik dat de mensen in het land daar anders over dachten. Daarom durfde ik me een afwijkend standpunt te veroorloven.’ De redacties waardeerden zijn mentale autonomie. Sindsdien is hij salonfähig gebleven. Marijnissen noemt de talkshows bevorderlijk voor de democratie: ‘Dankzij hen is politiek voor het gewone volk een issue geworden. Dat zie ik liever dan dat mensen zich apathisch afkeren van alles wat er in Den Haag gebeurt.’ Wel vindt hij dat de televisie te veel inzoomt op incidenten als ‘u bent een bedrijfspoedel’ en ‘doe eens normaal, man’. Dat er een heel debat omheen zat over de bijstand en de sociale werkplaatsen weet niemand: ‘De vervlakking is toegenomen. Dat is de schaduwzijde.’

De praatprogramma’s zijn op zoek naar politici die dwars zijn, onverwachte uitspraken doen en snel to the point komen. Kortom: die van het scherm spetteren. Het kan voorkomen dat je in Den Haag heel belangrijk bent maar toch niet gevraagd wordt. Dat overkwam twaalf jaar lang de fractiewoordvoerder Financiën van GroenLinks, Kees Vendrik, die alles van begrotingen en pensioenen wist en als eerste in Nederland de bankencrisis zag aankomen. Blijkbaar wist hij dat niet spannend genoeg te verwoorden want de talkshows kozen altijd voor partijgenote Femke en niet voor hem. Van politici die door de redacties op het laatste moment worden afgebeld wordt in Den Haag nu gezegd dat ze lijden aan het ‘Kees Vendrik-syndroom’. Onder het vorige kabinet gingen zelfs alle drie de fractievoorzitters van de regeringspartijen daaronder gebukt. Pieter van Geel, Mariëtte Hamer en Arie Slob hadden kennelijk niet de X-factor.

Doe je nog wel eens wat?

De eigenschappen die Arie Slob kenmerken (degelijkheid, betrouwbaarheid, fatsoen), zijn onvoldoende om hem in de spotlights te zetten. Dat hij minder wordt uitgenodigd dan collega-fractieleiders als Alexander Pechtold en Emile Roemer is hem niet ontgaan. In zijn niet al te ruime, geordende kamer geeft hij toe dat het trekken van publiciteit hem meer dan vroeger bezighoudt: ‘Je kunt als Kamerlid keihard werken, maar je moet af en toe op televisie. Zonder de media ben je niets. Je electoraat moet niet alleen weten wat je doet, ze moeten er ook een goed gevoel over hebben.’

Slob is er steeds meer achter gekomen dat televisie-exposure cruciaal is voor een politicus. ‘Een paar jaar geleden werd ik staande gehouden op het station van Den Haag. Iemand uit onze achterban vroeg: doe je nog wel eens wat? Ik zie je nooit op de tv. Die week had ik me rot gewerkt, moeilijke debatten gevoerd, amendementen ingediend. Op dat moment besefte ik meer dan ooit: als je niet op televisie komt, besta je niet. Het was een soort wake-upcall.’De ChristenUnie worstelt met het nieuwe tijdsgewricht. De partij krijgt veel aandacht van de redacties van Nederlands Dagblad, EO en NCRV. Maar het jongere deel van de achterban bezoekt nu.nl en luistert naar 3FM. Hoe koester je de inhoud maar breng je je boodschap wel over op een breed publiek? Soms lukt dat gewoon niet, zegt Slob. ‘Zoals in het begin van mijn Kamerperiode bij de slopende debatten over het speciaal onderwijs. Vreselijk belangrijk voor tienduizenden kwetsbare kinderen en hun ouders.’ Maar tijdens die urenlange debatten in de Kamer was er volgens de fractieleider van de CU geen journalist te bekennen. ‘Je kunt veel kabaal maken, bijvoorbeeld door aan de lopende band moties in te dienen en op hoge toon het aftreden van de minister of staatssecretaris te eisen.’ Maar dat wil hij niet.

De angst voor vervlakking maar toch de boot niet willen missen, is de spagaat waarin de ChristenUnie zit. Natuurlijk wil Slob graag aan tafel bij Pauw & Witteman, maar niet alleen om gezellig mee te babbelen met andere gasten die erg ver van hem af staan. ‘Dat past niet bij me, bovendien wil ik onze stijl en integriteit niet te grabbel gooien. Ik wil graag wel een beetje inhoud.’ Bij DWDD is hij één keer geweest. ‘Daarna is het er niet meer van gekomen.’ Hij weet dat de redacties de kijkcijfercurve van minuut tot minuut bijhouden. Daar moet en wil hij rekening mee houden. ‘Ik besef dat ook ik de kijker zal moeten veroveren. Mediageniek zijn is tegenwoordig wél een criterium.’

Treurige act

Moet het politieke debat zich in de Kamer of op de televisie afspelen? Voor Bert van der Veer is dat geen vraag maar een weet. ‘Ik dien bij deze het wetsvoorstel in dat iedere politicus twee keer per jaar in een respectabele talkshow dient te verschijnen,’ formuleert Mr. TV plechtig. ‘Daar vindt een uitwisseling van gedachten plaats die je verder nergens tegenkomt. In de Kamer worden nog alleen praatjes voor de bühne gehouden. Ze bedenken een quootje en hopen dat ze daarmee opvallen, maar niemand die ze er kritisch over doorvraagt. Van een gemiddelde aflevering van Pauw & Witteman beklijft meer dan van een Kamerdebat. De politieke verantwoording vindt langzamerhand in de talkshows plaats. Al zou dat misschien niet zo moeten zijn.’ Via de beeldbuis leert de Nederlander zijn volksvertegenwoordigers echt kennen, zegt Van der Veer. ‘Wij als kiezers hebben er recht op te weten wie we hebben gekozen, wat voor mensen het zijn, welke drijfveren ze hebben. De belangrijkste toets die politici moeten doorstaan is de tv. Je werk als Kamerlid goed doen is ook je laten interviewen door mensen die daarvoor hebben doorgeleerd.’ Zo vindt hij dat Jolande Sap veel te makkelijk is weggekomen met haar ‘treurige act’ bij de Algemene Beschouwingen: de stekkerdoos die ze Wilders aanbood om de stekker uit het kabinet te trekken. ‘Als ze daarmee bij Jeroen en Paul was gekomen, was het een buitengewoon vrolijke boel geworden. Die hadden haar echt afgeslacht! Wat doe je nou, Jolande, gekke meid, doe dat ding snel terug in je tasje zeg, zouden ze hebben gezegd. Maar de Kamer reageerde alleen lacherig en liet die onzin gewoon passeren.’

Kunnen politici het leren, goed omgaan met de media? Van der Veer: ‘Je kunt een beetje bijleren maar in principe heb je het of heb je het niet. Fleur Agema heeft het. Je verwacht niet dat zo’n wulpse vrouw een Wilders-meisje is, dat geeft een mooi contrast. Jetta Klijnsma, die is gezellig opgewekt, dat is een gouden gast. Maar een formalistisch iemand als Donner interviewen is lastig voor een praatprogramma. Hij is niet in staat om binnen dertig seconden een quotable statement af te leggen en dat moet wel. Hetzelfde geldt voor Opstelten. En Hirsch Ballin stond ook niet op de A-lijst.’ Eigenlijk zouden de politieke partijen in dit televisietijdperk hun kandidaten op een heel andere manier moeten rekruteren, denkt Van der Veer weleens. Door meer rekening te houden met die X-factor. In de tussentijd zou hij graag tien dagen in Den Haag willen bivakkeren om alle honderdvijftig Kamerleden aan een screentest te onderwerpen. ‘Ik vermoed dat er meer talent is dan de usual supects die nu tot onze programma’s doordringen. Die zou ik er graag uithalen. Dat lijkt me van groot belang voor de democratie.’

Zieleroerselen

‘Als iemand het in een praatprogramma slecht doet, is hij ook niet geschikt voor het debat in de Tweede Kamer,’ zegt ook Frits Barend. Hij en Bert van der Veer waren verbonden aan de eerste dagelijkse latenightshow op de Nederlandse televisie, Barend & Van Dorp bij RTL4. Het programma werd uitgezonden tussen 1998 en 2006. Huiselijkheid en gezelligheid werden gecombineerd met lastige vragen over actuele onderwerpen. Ministers en Kamerleden waren welkom als ze zich breder opstelden dan alleen als vakspecialist. Van hen werd verwacht dat ze ook de bereidheid toonden hun zieleroerselen met de anderen aan tafel en met de kijker te delen. De publieke omroep was jaloers op de kijkcijfers.

Sommige politici voelden de nieuwe tijdgeest toen al perfect aan. Socialist Marijnissen werd gefilmd op de golfbaan en in een villa in Portugal met allemaal mooie meiden om zich heen. En heerlijke kreeft en champagne. Omdat Barend en Van Dorp dat een mooi contrast vonden. De voormalige Amsterdamse wethouder Rob Oudkerk was ook tot veel bereid. Nadat hij had moeten aftreden vanwege zijn bezoek aan heroïnehoertjes op de Thamesweg, vroeg de redactie hem hand in hand met zijn wettige echtgenote een romantische strandwandeling te maken. Hij deed het. Eén keer slaagden Barend en Van Dorp erin een kandidaat-lijsttrekker voor de VVD te lanceren. Mark Rutte en Rita Verdonk waren verwikkeld in een strijd op leven en dood. Haags redacteur Jaïr Ferwerda benaderde de totaal onbekende backbencher Jelleke Veenendaal met de vraag of zij het niet tegen hen wilde opnemen. Als ze haar kandidatuur bij BVD bekendmaakte, kon ze zich van zendtijd verzekerd weten. Ze aarzelde even, maar zei ja. Ferwerda: ‘Voor haar was het op tv of roemloos ten onder gaan.’ Maar Barend en Van Dorp hadden ook veel bekeken en besproken interviews met Pim Fortuyn, Ayaan Hirsi Ali en Rita Verdonk. Zo trokken ze het debat doelbewust naar zich toe.

Kukelende haantjes

Inmiddels heeft de publieke omroep begrepen wat het belang is van een dagelijkse talkshow. Terwijl RTL het heeft laten lopen, kunnen de politici terecht bij DWDD, Pauw & Witteman en – in de zomer – bij Knevel & Van den Brink. Als ze tenminste gevraagd worden. Vervelend voor de redacties is dat Fortuyn, Hirsi Ali en Verdonk heel wat gewilliger waren dan de hotshot van dit moment: Geert Wilders. De man die volgens René van Dammen goed is voor honderdduizenden kijkers extra, weigert in talkshows te verschijnen. Hij spreekt het volk liever toe via zijn BlackBerry. Met tweets als ‘Geen geld meer sturen naar knoflooklanden’ en ‘Eurotop is euroflop’. Tot grote ergernis van de redacties die hem kwalijk nemen dat hij het zo cruciale debat bij hen aan tafel uit de weg gaat. Tegelijk neemt zijn marktwaarde door die oncoöperatieve houding alleen maar toe. Bij Pauw & Witteman fantaseren presentator Jeroen Pauw, eindredacteur Herman Meijer, regisseur Bert van der Veer en Haags redacteur Peter Kee hardop over het moment dat Wilders toch in de studio zal verschijnen. Van der Veer: ‘Als hij zou zeggen: ik wil wel komen, maar alleen als ik twee uur krijg, zonder publiek en in een groen decor, dan doen we dat toch? Waarom niet? Zolang er maar geen restricties aan de vragen worden gesteld.’ Meijer, VARA-man in hart en nieren, vindt een groen decor net iets te ver gaan: ‘Dan heb ik liever rood als achtergrond met daarop kukelende haantjes. Ik ga niet te veel concessies doen. Maar we zouden heel graag een goed gesprek met hem willen voeren.’ Kee, die aan het Binnenhof is gedetacheerd en de hele dag wordt aangeklampt door politici en voorlichters die iets met Pauw & Witteman willen, ving tot nu toe bot bij de partijleider van de PVV. Eén keer kwam hij heel dichtbij. Hij wachtte op de lift, de deur ging open en wie stond daar? Wilders en een van zijn beveiligers. ‘Die moesten ook naar twee hoog,’ zegt Kee. ‘Ik zei: wat leuk dat ik je tref.’

Wilders antwoordde: ‘Maar ik kom toch niet.’

Peter Kee: ‘We hebben twee verdiepingen om erover te praten.’

Wilders: ‘Je mag best koffie komen drinken, maar ik kom niet.’

Jeroen Pauw: ‘We hebben hem wel vijftig, misschien zelfs wel honderd keer uitgenodigd. We hebben Wilders van alles voorgesteld en hem ook gevraagd of hij misschien iets had tegen een van ons tweeën persoonlijk. Of we dat eventueel konden uitpraten. Maar niets hielp. We blijven hem vragen. Ook omdat hij er ons dan nooit van kan betichten dat we niet hebben gebeld.’

Fair

De meeste andere politici verschijnen het liefst als het hen goed uitkomt, bijvoorbeeld als er net een wet naar de Kamer is gestuurd of als ze een beleidsnota hebben geschreven. De makers van P&W zijn beducht voor dit soort agendajournalistiek. Het liefst ontvangen ze een politicus als er een brandende kwestie speelt, zoals laatst met Mauro. De enige die toen bereid was mee te praten was staatssecretaris Henk Bleker, van dezelfde partij als minister Leers die Mauro het land uit wilde zetten. ‘Bleker gaat daar toch maar zitten,’ zegt Jeroen Pauw waarderend. ‘Samen met die televisiegenieke jongen die iedereens hart heeft gestolen. Ik vind dat van lef getuigen.’ Herman Meijer, tussen de kleedkamers van Paul, Jeroen, Matthijs, Merel Westrik en Eva Jinek in de studio op het terrein van de Westergasfabriek: ‘Veel politici durven hun nek niet uit te steken. Ze trekken zich te veel aan van dingen als: is dit mijn portefeuille wel, houd ik me aan de fractiediscipline? Ik vind dat ze bestand moeten zijn tegen ons soort talkshows.’ Van het huidige kabinet hebben de ministers Hillen en Rosenthal tot nu toe nee gezegd. Meijer vindt dat eigenlijk niet kunnen: ‘De gesprekken die bij ons worden gevoerd, zijn fair. Ik vind het een democratische verplichting om daaraan mee te doen.’ Het is Pauw opgevallen dat politici slecht gebruikmaken van het podium dat het programma biedt: ‘Ze komen voor hun eigen kwestietje en dat is dat. Zó zonde. Ik zou zeggen: je bereikt minimaal 1,2 miljoen kijkers, maak er wat van, pak je kans! Femke Halsema deed dat, Hero Brinkman. En Henk Bleker.’

In de mediacratie, de toeschouwersdemocratie van tegenwoordig, zullen politici hun kans moeten grijpen. Aan de klassieke methoden om de kiezers te bereiken (spreekbeurten, flyeren, op een zeepkistje klimmen) hebben ze niet genoeg. Ze kunnen het zich niet meer veroorloven nuffig vol te houden dat het alleen om de inhoud gaat. Toegelaten worden tot het walhalla van de televisiejournalistiek kan hun carrière maken of breken. Niet iedereen die in de Kamer zit is daarop aangewezen – je hebt de backbenchers die ook altijd backbencher willen blijven -, maar het geldt wel voor de eredivisie van de politiek: de ministers, de staatssecretarissen, de fractieleiders.

In de war geraakt

Van een van die kopstukken kunnen de programmamakers maar niet begrijpen waarom hij zijn kans niet vaker pakt, waarom hij zijn optredens op televisie niet gebruikt om een meeslepende visie te ontvouwen en het debat naar zich toe te trekken. Het gaat over PvdA-leider Job Cohen. Iedereen die we spreken vraagt zich af waarom hij zo tegenvalt. Iedereen heeft zich het hoofd gebroken over de vraag hoe de camera weer van Cohen kan gaan houden. Bert van der Veer: ‘De antwoorden die hij geeft, maken een ingestudeerde indruk. Als hem een persoonlijke vraag wordt gesteld, geeft hij een politiek antwoord. Cohen zou meer moeten meedeinen op het ritme van het interview in plaats van geforceerd toe te werken naar de boodschap die de partij kwijt wil. Want dat irriteert.’

Jeroen Pauw: ‘Elke keer als Cohen bij ons zit, hoop ik: nu gaat hij dat grote verhaal houden. Maar dat doet hij dan niet.’

Peter Kee: ‘Ik kom hem wel eens tegen, maar dan heb ik sterk de indruk dat hij niet weet wie ik ben.’

A-merk Marijnissen denkt dat Cohen in de war is geraakt door alle tegenstrijdige adviezen die de spindoctors, voorlichters en regelneven van de PvdA hem geven. Een partijleider moet zich daardoor niet laten ringeloren: ‘Om een televisiedebat te winnen, moet je autonoom zijn, vrij met woorden kunnen worstelen. Dat zie ik hem onvoldoende doen. Ik zou Cohen zeker niet willen afschrijven maar hij moet beter naar zichzelf luisteren. Authentiek zijn.’ In de studio op het terrein van de Westergasfabriek hebben Bernd en Dianne uit Hardenberg een opvallend plekje gekregen, vlak achter prins Maurits en econoom Peter Verhaar. Na afloop vertellen ze dat het een prachtige ervaring was om de uitzending bij te wonen. Paul en Jeroen hebben het publiek van tevoren toegesproken, ze mochten zelfs een vraag stellen. Geestelijk verrijkt trekken ze hun jas aan. Op de heenweg hebben ze urenlang in de vrijdagmiddagfile gestaan. Ze hopen dat ze de 140 kilometer naar huis nu in anderhalf uur kunnen rijden. Het was het allemaal meer dan waard.

Debat verstoord, kijkers weg

Kijkgedrag Pauw & Witteman, woensdagavond 2 november 2011Het programma begon om 23.00 uur met 720.000 kijkers.

Na een korte introductie van de gasten was er van 23.02 tot 23.19 uur ruim aandacht voor een discussie tussen Emile Roemer (SP) en Stef Blok (VVD) over de economische crisis.

Om 23.14 uur werd dit gesprek onderbroken door een persoonlijke vraag van een van de presentatoren aan viroloog Ab Osterhaus (‘U hebt toch een huis in Griekenland meneer Osterhaus?’). Het aantal kijkers zakte meteen, maar herstelde zich toen Blok en Roemer hun debat vervolgden. Aan het eind van hun gesprek telde het aantal kijkers ruim 950.000.

Na Roemer en Blok kwam zangeres Wende Snijders aan het woord, van 23.19 tot 23.32 uur. Daarna volgde de Zapservice.

Om 23.34 uur begon de discussie tussen Osterhaus en huisarts Hans van der Linde over de griepprik.

Dat de kijkdichtheid rond 23.42 uur naar de absolute piek van 1,1 miljoen kijkers steeg, was mede te danken aan het feit dat rond 23.36 een goed bekeken voetbalavond (met onder meer Ajax – Dinamo Zagreb) eindigde.

Gerelateerd