Macht en dreiging. Een nieuwsbrief van Roxane van Iperen

Veiligheid.

Het is een politiek Leitmotiv dat momenteel de gehele Europese Unie in de greep houdt, en dat het succes van de huidige machtsspelers op het wereldtoneel bepaalt. Wie wijst de grootste vijand aan en wie brengt daartegen het duidelijkste verweer in stelling?

Hoewel de mensheid zich momenteel geconfronteerd ziet met een hele reeks dreigingen, is het voor de meeste toehoorders direct duidelijk waarop het woord ‘veilig’ in dit verband toeziet: beschermd tegen migratie, beschermd tegen het vreemde. Binnen enkele decennia is rond dit thema een Machiavelliaans speelveld ontstaan, waarbij autoritaire leiders van populistische, radicaal-rechtse partijen vanuit de flanken zijn opgerukt naar het centrum van de macht.

Hoewel er in ieder land lokale verschillen in uitwerking bestaan, leunt het gedachtengoed overal op nativisme: een onderscheid tussen de ‘oorspronkelijke’ (native) bevolking van een land, en de nieuwkomers, waarbij die laatste groep als bedreiging wordt gezien. Het is politiek vijanddenken dat de opmaat vormt voor rigide groepsvorming, conflicten en uiteindelijk zelfs vervolging.

Wat kunt u van deze nieuwsbrief verwachten? Een selectie van Roxane van Iperen van achtergrondartikelen die inzicht bieden in de (voorgestelde) dreigingen van deze tijd en de machtsverhoudingen die daarmee gepaard gaan, soms aangevuld met aanbevelingen voor films, boeken of tentoonstellingen. Voor feedback, tips of vragen kunt u mailen naar [email protected].

Nieuwsbrief oktober

Orde

In oktober zoomde Roxane in op de ideologie achter de chaotische toestand die de wereld momenteel in zijn greep houdt: de overtuiging dat de samenleving volgens een bepaalde ordening of hiërarchie zou moeten functioneren. Poetin, Netanyahu, of de radicaal-rechtse politici (zoals Faber) die op het gehele Europese vasteland naar het centrum van de macht zijn opgeschoven, delen het verlangen naar een zogenaamde ‘natuurlijke orde’ waarin mensen nu eenmaal ongelijk zijn, en ze verzetten zich tegen bepaalde fundamentele waarden van de liberale democratie. Leidend daarbij is nativisme: de natiestaat is voorbehouden aan de ‘eigen’, ‘oorspronkelijke’ bevolking, die beschermd moet worden voor ‘vreemde elementen’.

Essay 'Haat, de laatste fase van menselijkheid'

Liefde schijnt een favoriet thema te zijn van mensen op hun sterfbed, als ze een laatste keer terugkijken op hun bestaan en wat ze daarin de meeste waarde toedichten.

Het heeft Roxane van Iperen altijd verbaasd, omdat een aanzienlijk deel van een mensenleven juist wordt bepaald door haat. Verschillende afsplitsingen ervan, zoals wrok, jaloezie of zelfkritiek, leiden tot keuzes die vaak een veel grotere impact hebben dan die geboren uit liefde.

In dit essay gaat Roxane van Iperen dieper in op de betekenis – en waarde – van haat.

Nieuwsbrief september

Sterk Europa. Veilig Nederland

In september verzond Roxane haar eerste nieuwsbrief. Hierin zoomde ze in op een essay van historicus Amos Goldberg, waarin hij het buitenproportionele geweld dat Israël aanricht in Gaza veroordeelt en pleit voor een bredere benadering van het begrip genocide dan een strikt juridische, waarover het Internationaal Gerechtshof in Den Haag zich in de toekomst zal buigen. Ook besprak ze een reflectie op de vijf belangrijkste radicaal-rechtse filosofen en een artikel over de de westerse, humanistische wens om rond conflicten almaar ‘verbindende stemmen’ bijeen te brengen (wat ook verkeerd kan uitpakken).

Essay 'Wie zwijgt stemt toe'

Roxane van Iperen onderzoekt het samenspel van macht, dreiging en veiligheid ook in een nieuwe essayreeks. In ‘Wie zwijgt stemt toe’ verkent ze de achtergronden van platgeslagen wij-tegen-zij-denken en de druk om bij complexe thema’s heel simplistisch één kant te kiezen: voor migratie, of tegen migratie; voor Gaza, of tegen Gaza – etcetera. Het is de succesformule van politici die gedijen bij een conflictmodel en de verwezenlijking van een cultuuroorlog.