Het Hodshon Huis in Haarlem is genoemd naar Keetje Hodshon, een rijke dame die leefde in de tijd van de Nederlandse patriotten. Erg veel is er niet over haar bekend, maar genoeg om geïntrigeerd te raken.
Hoe is het leven van een biograaf die niet genoeg documenten, brieven en getuigenissen heeft om een goede biografie te kunnen schrijven? Dat wens je niemand toe. Toch heeft het zijn charmes dat er flinke gaten zitten in iemands biografie. Dan blijft er nog iets te raden en te speculeren. En je hebt als biograaf geen last van te veel materiaal waar nauwelijks uit te kiezen valt. Michael Holroyd moest vier delen over George Bernard Shaw schrijven. Willem Otterspeer wist zich maar net te beperken tot twee kloeke delen over Willem Frederik Hermans. Nop Maas twee delen over Gerard Reve.
Het inspirerende van te weinig materiaal is dat elke snipper gaat tellen. En dat elke snipper wordt gekoesterd. Zo’n leven krijgt ineens tot in de kleinste details aandacht. Voordeel is ook dat de biograaf het leven noodzakelijkerwijs meer moet inbedden in de tijd. Er moet uitgeweken worden naar circumstantial evidence.
Dat is te zien aan het boek dat Els Kloek en Maarten Hell hebben geschreven over Keetje Hodshon, de rijke Haarlemse naar wie het Hodshon Huis is genoemd omdat zij het in 1792 liet bouwen. Ze leefde van 1768 tot 1829. ‘Rijk’ betekent: de rijkste van Haarlem. Ze erfde op haar tweeëntwintigste een miljoen. Daarvan liet ze het kolossale huis, een stadspaleis, bouwen aan de Spaarne. Recht tegenover wat nu Teylers Museum is, de tempel van de Verlichting. Het had vijftig kamers en ze woonde er alleen met haar bedienden. Ze werd negenenzestig jaar en trouwde nooit. Ze had sympathie voor de vrijheid, gelijkheid en broederschap van de Franse Revolutie en voor de Nederlandse patriotten die ze steunde met gulle bedragen. Met geld was ze al vroeg vertrouwd. Ze was twaalf jaar toen haar vader in 1780 overleed. Bij het opmaken van de boedelinventaris werden de spaarpotten van de kinderen niet overgeslagen. In die van Keetje zat 2483 gulden.
<figure id="post-356088 media-356088" class="align-none"><figcaption></figcaption></figure>
<figure id="post-356088 media-356088" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/05/Afb.-31-Tekening-Hodshon-Huis-door-Ekama.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/05/Afb.-31-Tekening-Hodshon-Huis-door-Ekama-320x268.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/05/Afb.-31-Tekening-Hodshon-Huis-door-Ekama-640x535.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/05/Afb.-31-Tekening-Hodshon-Huis-door-Ekama-1280x1071.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Hodshonhuis met tuin, C. Ekama, 1862. Met dank aan Uitgeverij Vantilt.</figcaption></figure>
Op haar achttiende, in 1787, kwam Keetje al op een kritiek moment in het conflict tussen de orangisten en de patriotten in actie. De patriotten kregen steeds meer bestuurlijke macht, ook in Haarlem, tot ongenoegen van de orangisten en van de Pruisen. Die steunden stadhouder Willem V en stonden al aan de grens klaar. Toen een al te ijverig vrijkorps van de patriotten bij Goejanverwellesluis zo dom was Wilhelmina, de vrouw van de stadhouder, aan te houden eiste haar broer, de koning van Pruisen Frederik Willem II, genoegdoening van het gewest Holland. Hij zond zijn leger erop af. Op dat moment nam de achttienjarige Keetje Hodshon een besluit. Ze schonk de gewapende burgers van Haarlem ‘twee fraaie drieponds kanonnen, om daarmeede tegen de Pruisen te vechten.’ Het heeft niet geholpen omdat de stadhouder het bestuur van de stad een jaar later ontdeed van patriotten, maar het illustreert waar Keetjes sympathie lag. In 1795 was het tij weer gekeerd en moest Willem V zelf naar Engeland vluchten om te ontkomen aan de Franse revolutionairen.
Hoe rijk de familie Hodshon ook was geworden met de export van linnen stoffen, de kinderen werden degelijk onderwezen en op een verlichte manier opgevoed, dat wil zeggen met belangstelling voor toneel, literatuur, kunst en wetenschap. Keetje en haar twee broers waren lid van het door Adriaan Loosjes geleide genootschap Vlijt – moeder der wetenschap en van het toneelgezelschap Leerzaam Vermaak, waarvan Keetjes voogd Pieter Kops Goedschalk de eerste directeur was.
<h4>Zeker geen rijkeluismeisje</h4>
Dat Keetje met haar rijkdom, gulheid, invloed en sympathisant van de op gelijkheid gerichte patriotten na 1795 als vrouw geen officiële functie kon vervullen, was vreemd. Bij gebrek aan biografisch materiaal kunnen Kloek en Hell daarom extra uitweiden over de ondergeschikte rol van de vrouw in die tijd. Het florerende genootschapsleven was louter een mannenzaak. Er werd zelfs gezegd dat mannen er naartoe gingen om zichzelf te beschaven zodat ze die beschaving thuis konden uitdragen. Vrouwen zouden mannen bij dat beschaven maar van de wijs brengen. Volgens de voorzitter van de Nationale Vergadering zou de vergadering met de aanwezigheid van vrouwen veranderen in ‘vrolijke assemblées.’ En met hun ‘liefdeslonken’ zouden vrouwen mannen kunnen beïnvloeden bij het nemen van serieuze beslissingen. De bekende patriot Gerrit Paape schreef in zijn tijdschrift met de prachtige titel De revolutionaire Vraagal dat vrouwen misschien wel beter uitgerust waren dan mannen om het land te besturen. Waarna een kleine eeuw lang niet meer over stemrecht voor vrouwen werd gesproken.
<q class="pull-left">Ze had zo het onderwerp van een brievenroman van haar iets oudere tijdgenoten Betje Wolff en Aagje Deken kunnen zijn</q>
Voor de kennis van iemands biografie is de inventaris van de inboedel die bij overlijden wordt gemaakt onmisbaar, helemaal bij Keetje van wie zo weinig rechtstreeks bekend is. Elk voorwerp vraagt erom geduid te worden in het patroon van haar leven. In de ‘rode kamer’ hebben ‘zes speeltafeltjes’ gestaan. Dat zou erop kunnen duiden dat ze geregeld mensen ontving die triktrak, speelden, of schaakten of damden. Dat zij familie en vrienden met kinderen te logeren kreeg, en dus geen solitaire was die alleen maar eenzaam op een groot kapitaal zat, blijkt uit de kinderstoelen en wiegjes die in het huis voorhanden waren. Er waren ook tientalen stoelen, wat erop duidt dat ze grote diners kan hebben gegeven. Dat zou ook verklaren waarom er negentig zilveren messen, vorken en lepels waren. En 98 tafellakens, 855 servetten en 217 soepborden en evenzoveel wijnglazen. Geen wonder dus dat Keetje in juli 1809 in haar huis koning Lodewijk Napoleon kon ontvangen met in zijn kielzog ‘een uitgelezen gezelschap.’ Op zulke ontvangsten was zij voorbereid.
Keetje Hodshon was iets bijzonders. Ze had zo het onderwerp van een brievenroman van haar iets oudere tijdgenoten Betje Wolff en Aagje Deken kunnen zijn. Ze hield het intellectuele debat van haar tijd goed bij, onder meer door geabonneerd te zijn op L’esprit des journaux, een tijdschrift voor geletterde geesten waarvan ze 293 afleveringen bezat, te beginnen in 1783, het jaar dat ze vijftien werd. Ze bezat ook de 58 delen van Diderots Encyclopédie en de vele delen van Buffons Histoire naturelle. Van 1901 tot een jaar voor haar dood was ze ook geabonneerd op het iets luchtigere Journal de modes. Ze moet Frans georiënteerd zijn geweest getuige de twee- of driehonderd Franse romans in haar boekenverzameling.
Ze mag met gemak geld aan patriotse en andere nobele doelen hebben gegeven. Ze mag grote bedragen aan de stad Haarlem hebben geleend. Maar ze was niet elk moment van de dag bezig haar kapitaal te vermeerderen. Ze gaf meer weg dan ze binnenkreeg. Bij haar dood liet ze aan alle Haarlemse godshuizen, dus niet alleen de doopsgezinden waar ze zelf bij hoorde, maar ook de gereformeerden, katholieken en lutheranen gelijkelijk 1250 gulden na. Na deze wetenschap is het niet gek dat haar gezicht je op het schilderij van Charles Howard Hodges uit 1793 met een vriendelijke gedecideerdheid aankijkt, een kwalificatie die in haar tijd ook al werd gebezigd. Het is ook goed te weten dat Keetjes stadspaleis in 1841, twaalf jaar na haar dood, in bezit kwam van een bij haar passende instelling: de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Doelstelling: een brug te vormen tussen wetenschap en samenleving.
<div class="info-box">
Keetje Hodshon (1768-1829). Een rijke dame in revolutietijd door Els Kloek &amp; Maarten Hell is uitgegeven door Vantilt.
</div>

Gerelateerd