We weten niet meer wie we zijn. Vroeger, ja, vroeger wel. Toen waren we pelgrims. We hadden een doel en een pad, we wisten hoe ver we ons bevonden op dat pad, wie we waren en waar we bij hoorden.

Nu zijn we toeristen. We strijken even neer en doen snelle ervaringen op, maar we kennen nauwelijks sterke verbindingen ­– de huidige obsessie met verbinden lijkt me niet toevallig. We hebben geen doel en we hebben geen vaste plek. Werk, woonplaats, partner: je kan er bijna net zo gemakkelijk van wisselen als van koffiemerk of alle andere dingen die je consumeert.

Een duidelijke identiteit hebben we niet. Vroeger, ja, vroeger wel. Toen hadden we een individueel belang en de politiek bracht dit in evenwicht met het publieke belang. Nu begint Mark Rutte niks tegen problemen die worden gecreëerd door een macht die buiten landsgrenzen ligt en vooral in handen van bedrijven is. Instituties, symbolen, betekenissen zijn uiteen gevallen. Onze sociale vormen smolten sneller dan er nieuwe...