Beschrijven hoe ik naakt optreed als gastheer van <a href="https://www.eyefilm.nl/film/viens?program_id=11816824" target="_blank" rel="noopener">de VR-film Viens! van de Franse maker Michel Reilhac in EYE Amsterdam</a>, heeft hetzelfde probleem als het überhaupt doen: het lijkt alsof het een egotrip is. Alsof ik wil zeggen: kijk mij eens! En ik vrees dat mensen die semi-publieke naaktheid aanstellerij vinden niet gemakkelijk overtuigd zullen worden van het tegendeel.
Het zij zo. Maar ik denk dat Viens! een waardevol project is en ik kan het nu eenmaal het beste beschrijven van binnenuit. Noem het ingelijfde journalistiek.
In Viens! komen zeven naakte vrouwen en mannen op je af in een witte, zonnige ruimte. Het is VR, virtual reality, dus dat betekent dat je met een speciale bril op overal om je heen kunt kijken. De zeven zijn speels, sensueel en seksueel in verschillende combinaties. Ze bevinden zich naast je, onder je, boven je. Het effect is bij vlagen opwindend, maar bovenal vriendelijk en mellow – ook dankzij de rustige muziek.
<figure>
<div class="video"><iframe width="500" height="281" src="https://www.youtube-nocookie.com/embed/ikKYoMPYJP0?feature=oembed" frameborder="0" allow="autoplay; encrypted-media" allowfullscreen></iframe></div>
</figure>
De maker Michel Reilhac leidde jarenlang Arte France Cinema, was co-producent van Lars von Triers Antichrist en Melancholia en is onlangs aangetreden als hoofd van het Nederlandse Submarine Channel. Een collega wist dat Reilhac een naakte gastheer zocht voor dit project en polste mij. Waarom? Ik heb meermalen over porno geschreven, <a href="https://www.vn.nl/eindelijk-komen-de-vrouwen/" target="_blank" rel="noopener">ook voor Vrij Nederland</a>, en heb achter de schermen meegewerkt aan een ander erotisch VR-project, <a href="https://www.eyefilm.nl/film/afgrunden-porn-art?program_id=11816116" target="_blank" rel="noopener">Second Date</a> van <a href="https://www.vn.nl/eerlijke-porno-duurt-het-langst/" target="_blank" rel="noopener">Jennifer Lyon Bell</a> (te zien in hetzelfde Cinema Erotica-programma in EYE).
<q class="pull-left">Een collega wist dat Reilhac een naakte gastheer zocht voor dit project en polste mij. Waarom? </q>
Ik aarzelde en zei niet meteen ja. Vriendin Feline wel. Reilhac zocht twee hosts, een man en een vrouw, dus de vrouw had hij nu. Waarna ik er nog eens over ging nadenken. En erover ging nadenken waarom ik er nog eens over ging nadenken – wilde ik liever niet dat zij het met iemand anders samen deed? Daar begon het project al. Want je leert dingen als je een grens verlegt.
De oplossing bij het verleggen van intieme grenzen ligt altijd in openheid en eerlijkheid. Dat betekent: praten. Met Feline was ik er snel uit. Jaloers ben ik nooit erg geweest en het leek me vooral een mooie ervaring om te delen. Van Michel wilde ik het gevoel krijgen dat ik en de bezoekers zich veilig konden voelen. Voor mij betekende dat: vertrouwen hebben in de bedoelingen van de maker. Voor de bezoekers, wat mij betreft: dat onze naaktheid geen shockeffect zou zijn.
Aan de telefoon stelde Michel me gerust. Hij had zelf ooit bedacht dat als hij naaktheid vroeg van de acteurs – allemaal vrienden en kennissen die zich nooit eerder seksueel hadden laten filmen – het consequent zou zijn om bij de presentatie zelf ook uit de kleren te gaan. Hij vertelde hoe nerveus hij daarover was geweest, met meerdere slapeloze nachten, maar ook hoe bevrijdend hij de ervaring had gevonden. Hij klonk vriendelijk en weloverwogen, en benadrukte dat alle bezoekers van tevoren zouden weten dat de hosts naakt zouden zijn. Geen shockeffect. Iedereen moest zich veilig, comfortabel en op z’n gemak voelen. Viens!, ‘kom’, wilde uitnodigend, sensueel en inclusief zijn. Achter die intentie kon ik me scharen.
<h4 class="p1">Bloot: een beetje meer normaal</h4>
En dus staan Feline en ik een week later in EYE. Ik ietsje nerveuzer dan zij, maar zonder slapeloze nachten en niet veel nerveuzer dan toen ik mijn eerste publieke inleidingen bij films deed. Geklede inleidingen, welteverstaan. We gaan de mensen ontvangen in een soort witte tent die in de garderoberuimte is gebouwd. Ook de muren zijn wit; op eentje staat nog ‘Gebruik garderobe voor eigen risico’. Op de grond een grote witte matras vol witte kussens, waarop met een beetje passen en meten acht mensen zich comfortabel kunnen nestelen.
<q class="pull-left">‘Ik kom alleen maar om Kees Driessen naakt te zien!’, buldert de stem van een collega die achter het gordijn langsloopt.</q>
We kleden ons uit en verbergen onze kleding. De ruimte moet, behalve onze lichamen en de onvermijdelijke apparatuur, zo wit mogelijk blijven. Wij zijn, zoals Michel had uitgelegd, ‘onderdeel van de fictiewereld van Viens!’. Dankzij ons, het matras en de kussens, zullen de bezoekers al half in de fictiewereld stappen voordat ze de film zien en nog half in die wereld blijven nadat ze VR-bril hebben afgezet. Ik snap het idee, en hoop maar dat de mensen het ook zo zullen ervaren. Het is half zeven. Nog een half uur.
En dan maar wachten.
We staan in ons nakie achter een wit gordijn in een verder bomvol Eye. Het is de openingsavond van het Cinema Erotica-programma, met vele gasten, journalisten en genodigden. Door onze gordijnen heen horen we de geluiden. ‘Ik kom alleen maar om Kees Driessen naakt te zien!’, buldert de stem van een collega die achter het gordijn langsloopt. ‘Is hier de wc?’, vraagt iemand anders aan de suppoost buiten onze tent.
Nog een kwartiertje.
Hier komen de eerlijke antwoorden op de vragen die mensen niet stellen: ja, ik vroeg me af of ik een stijve zou krijgen of totaal zou verschrompelen. Het eerste is erger (en zou betekenen dat ik me tijdelijk met een kussen in een hoekje zou moeten terugtrekken, want de bezoekers zouden we daar niet mee willen lastigvallen), maar het tweede <a href="https://www.youtube.com/watch?v=BEnKLhi83J8" target="_blank" rel="noopener">wil je ook liever niet</a>. Ja, ik maakte me zorgen hoe ik zou reageren op de komst van mensen die ik kende – hoewel ik in de aanloop naar het project juist steeds meer bekenden had uitgenodigd, om te zien hoe dat zou gaan. Ja, ik was bang dat ik er uiteindelijk een beetje voor lul bij zou zitten, terwijl iedereen een VR-bril op had en mijn aanwezigheid eigenlijk nergens op sloeg en mensen er achteraf meewarig over zouden spreken zoals ze op een gegeven moment deden over het zoveelste voorbeeld van ‘functioneel naakt’ in de Nederlandse film van de jaren zeventig en tachtig.
Het is tijd.
De eerste groep van acht mensen komt binnen. Natuurlijk meteen mensen die ik ken: collega-journalisten van NRC Handelsblad en de Filmkrant. Acht mensen voorzien van koptelefoons, uitleg, VR-brillen en input vanaf de tablet die de films aanstuurt blijkt een behoorlijk gedoe. Ethische vragen als ‘loop ik rechtop langs zittende mensen, dus met mijn kruis op ooghoogte, of ga ik op m’n knieën?’ leggen het af tegen de haast waarmee alles in orde gemaakt moet worden. Ik ben zo druk met de technische kant dat ik bij vlagen vergeet dat ik geen kleren aanheb. Wat min of meer de bedoeling is: we moeten zo normaal mogelijk doen. Doen alsof het, binnen deze wereld, normaal is dat wij naakt zijn.
Het blijft druk, op die openingsavond. Met acht mensen per keer, drie sessies per uur. En soms blijkt een bezoeker toch niet meegekregen te hebben dat de hosts naakt zijn, wat een beetje ongemak oplevert maar gelukkig geen verontwaardiging. Maar de daaropvolgende twee avonden hosten we ook weer en niet alleen zijn Feline en ik dan meer geoefend, de groepen zijn ook iets kleiner en allemaal goed geïnformeerd. De ruimte gaat steeds meer voelen als onze ruimte. We voelen ons thuis en misschien dat daarom ook veel bezoekers zich op hun gemak lijken te voelen. Weinig mensen gaan weg zonder op z’n minst dankjewel te zeggen. Of ze geven je, bloot of niet, een hand. Veel bezoekers blijven zitten om na te praten. En bekenden geven – ook geruststellend – na afloop positieve reacties. Ook als ze verschillend oordelen over de film; ze vinden het geen onzin dat wij daar in ons blootje zitten.
Het publiek is ondertussen gevarieerder dan ik had verwacht. Jonge, maar ook oudere mensen. Veel mensen die überhaupt nog nooit VR hebben gezien en met Viens! direct in het diepe springen. Mensen die na afloop niets laten merken, maar ook mensen die de VR-bril afzetten met een grote glimlach en met ons praten alsof we niet bloot zijn – nee, alsof het de gewoonste zaak van de wereld is dat we bloot zijn. Zoals dat echtpaar dat nog even een filmpje wilde meepikken en de andere optie te lang vond duren, dan maar eens VR wilde proberen, hoorde dat de hosts naakt waren, dacht ‘nou ja’, kwam kijken, het mooi vond en bleef napraten op de meest gezellige en alledaagse manier die je kunt bedenken. Daar doe je het voor.
Even, drie uur per avond, acht avonden lang, maken we ons los van de absurde maatschappelijke angst voor naakte lichamen. Een angst die mij ook is geleerd, en waarvan ik de culturele, historische, biologische, religieuze en politieke gronden ken, maar die ik nooit, nooit echt heb begrepen. Diep van binnen heb ik het altijd onzin gevonden, maar dat is zo’n open deur dat ik er zelden nog bij stilsta. Maar nu wel. Michel had gelijk: het is bevrijdend. In het hokje van Viens! is de wereld niet vreemder maar juist, eventjes, een beetje meer normaal.
<div class="info-box">
Michel Reilhacs <a href="https://www.eyefilm.nl/film/viens?program_id=11816824" target="_blank" rel="noopener">Viens! </a>is, als onderdeel van het <a href="https://www.eyefilm.nl/themas/cinema-erotica" target="_blank" rel="noopener">Cinema Erotica-programma</a>, te zien tot en met 19 juni. Waar wacht je op, viens!
<figure>
<div class="video"><iframe width="500" height="375" src="https://www.youtube-nocookie.com/embed/VXR3zxMrvS0?feature=oembed" frameborder="0" allow="autoplay; encrypted-media" allowfullscreen></iframe></div>
</figure>
</div>
<div class="info-box">
<a href="https://www.nrc.nl/nieuws/2017/06/07/hoe-de-bioscoop-even-openstond-voor-erotiek-10952818-a1561886" target="_blank" rel="noopener">Weten wat de NRC-journalist vond van een blote Kees Driessen en &#8216;Viens!?</a> &#8216;Een sublieme, elegante en confronterende virtual reality-ervaring in de garderobe van EYE. (&#8230;) De glazen van de bril besloegen tot de deelnemers aan de orgie je in de ogen keken. Uitnodigend of beschuldigend? Dat zegt vooral iets over jezelf.&#8217;
</div>

Kees Driessen

Lees verder