Column

<div class="info-box">
<iframe src="https://w.soundcloud.com/player/?url=https%3A//api.soundcloud.com/tracks/1183044037%3Fsecret_token%3Ds-An4cZfVfG1j&amp;color=%23ff5500&amp;auto_play=false&amp;hide_related=false&amp;show_comments=true&amp;show_user=true&amp;show_reposts=false&amp;show_teaser=true" width="100%" height="166" frameborder="no" scrolling="no"></iframe> 
Ook te beluisteren!
</div>
Iedereen weet hoe Jezus eruitziet. In de talloze representaties zien wij steeds een fijngetekend, smal gezicht, haast doorzichtig wit en omlijst met lang golvend blond haar.
Forensisch onderzoek gaf precies twintig jaar geleden een nieuw gezicht aan deze Jezus. 
Er zijn geen lichamelijke resten van hem bewaard gebleven, maar onderzoek naar schedels van drie Galileïsche Semieten uit de tijd van Jezus maakten een reconstructie van zijn gezicht mogelijk. De aanname daarbij was dat Jezus leek op mensen die in die tijd in Jeruzalem woonden. Een vooronderstelling die ook gebaseerd was op de Bijbel: bij zijn arrestatie in de tuin van Getsemane aan de voet van de Olijfberg onderscheidde Jezus zich niet bijzonder van de rest, Judas moest hem aanwijzen zodat de soldaten wisten wie ze moesten meenemen.
Israëlische archeologen stuurden de semitische schedels naar de Britse forensisch antropoloog Richard Neave die er in opdracht van de BBC een reconstructie van zou maken. Het resultaat was een robuust gezicht met een kort baardje en kort haar. In plaats van een wit gelaat had dit gezicht een bruine huid, bruin haar en bruine ogen.
<h5>Ascetische witte versie</h5>
In het Westen is de ascetische witte versie van Jezus dominant, terwijl hij in de rest van de wereld niet zelden als zwart of mediterraan wordt afgebeeld. Maar niet eerder was zijn beeld bijgesteld op basis van forensisch onderzoek.
Neave, inmiddels met pensioen, was een coryfee in de forensische wereld. Zo staat hij bekend om het gezicht dat hij gaf aan het meisje van Yde, een veenlijk uit de Nederlandse ijzertijd.
Maar Neave heeft ook een schare aan wetenschappers opgeleid, zoals Caroline Wilkinson, iemand die ook in opdracht van de Nederlandse politie gezichtsreconstructies maakt op basis van schedels van slachtoffers van geweldsdelicten. Van haar hand zijn bijvoorbeeld het meisje van Nulde en het Maasmeisje.
Wilkinson heeft handboeken geschreven die protocollen bevatten voor het bepalen van de dikte van het zachte weefsel (spieren en huid) dat op een schedel hoort, en ze heeft ook software ontwikkeld waarmee een digitale reconstructie van een gezicht kan worden gemaakt.
Die software gebruikte haar mentor Neave voor de reconstructie van het gezicht van Jezus. De schedel wordt daarbij digitaal vergeleken met andere schedels in de databank met hun bijbehorende weefseldiktes. Zo is het mogelijk om met grote precisie te bepalen hoe dik het weefsel moet zijn op de verschillende plekken van een schedel en kan een realistisch gezicht gemodelleerd worden.
<blockquote>
Hoewel het aannemelijk is dat oog-, haar- en huidskleur van Jezus bruin zouden zijn, kan dit alleen met behulp van genetisch onderzoek worden vastgesteld.
</blockquote>
Het computerprogramma en de fysieke reconstructie geven informatie over de vormen van het gezicht, inclusief oog-, neus en mondvorm, maar het is gissen naar de andere elementen, zoals haar-, oog- of huidskleur.
Neave en zijn team zijn, zoals vaker gebeurd bij dergelijke reconstructies, daarom in de historische bronnen gedoken. Zo werden de baard en de lengte van het haar onderbouwd. Het dragen van een korte baard duikt vaker op in de bronnen, en zijn kortere haardracht wordt gestaafd met een uitspraak van de apostel Paulus in het Nieuwe Testament: ‘Leert ook de natuur zelf u niet, dat als een man lang haar draagt, het een schande voor hem is?’
Een uitspraak die Paulus waarschijnlijk niet gedaan zou hebben als Jezus zelf lang haar had gehad.
<h5>Prehistorisch skelet</h5>
Hoewel het aannemelijk is dat oog-, haar- en huidskleur van Jezus bruin zouden zijn, kan dit alleen met behulp van genetisch onderzoek worden vastgesteld. Soms zijn de resultaten daarvan verrassend.
Een goed voorbeeld is de zogeheten Cheddar Man. Cheddar Man is de naam die aan een skelet is gegeven dat in 1903 in het zuidwesten van Engeland is gevonden bij de Cheddar-kloof. De vondst was een sensatie omdat het om een compleet skelet ging, iets wat zeldzaam is wanneer het gaat om prehistorische menselijke resten buiten permafrostgebieden. Het zou vermoedelijk gaan om een jonge man die tienduizend jaar geleden heeft geleefd.
In 2017 besloot het Natural History Museum in Londen om een gezicht te geven aan de Cheddar Man. Dit keer viel de beurt aan de Nederlandse kunstenaars Alfons en Adrie Kennis, een tweeling die dergelijke reconstructies produceren voor musea. Van hun hand is bijvoorbeeld de reconstructie van de ijsmummie Ötzi.
Cheddar Man is niet alleen bijzonder omdat hij het enige volledige prehistorische skelet uit Groot-Brittannië is. Hij leefde aan het einde van de laatste ijstijd. Groot-Brittannië was toen nog geen eiland en via Doggerland met de rest van Europa verbonden. Met het veranderen van het klimaat werd dit stuk van Europa toegankelijk en leefbaar voor de moderne mens. Cheddar Man wordt daarom als de eerste moderne Brit gezien. Zijn gezicht zou dan ook voor meer komen te staan dan de specifieke persoon die hij was, tienduizend jaar geleden. Het ging het museum om de vraag: wie zijn wij, de Britten?
Naast een reconstructie van de schedel bood modern genetisch onderzoek soelaas. Tussen 2001 (toen de gezichtsreconstructie van Jezus werd gemaakt) en 2017 heeft de genetica een ongelooflijke ontwikkeling doorgemaakt. Zo zijn de technieken en methoden binnen het ancient DNA-onderzoek revolutionair veranderd, werd het mogelijk om een volledige genetische kaart van een mens te produceren binnen korte tijd en heeft genetisch onderzoek naar uiterlijke kenmerken enorme stappen gemaakt.
<blockquote>De forensische reconstructie van de Cheddar Man knaagt aan de dominante witheid van Europa. Net als die van Jezus.</blockquote>
Terwijl de gebroeders Kennis met de gezichtsreconstructie aan de slag gingen, werkte het Natural History Museum met genetici van het University College London samen om de genetische kaart van de Cheddar Man te produceren. Ook de uiterlijk waarneembare kenmerken werden in kaart gebracht en de resultaten werden met de gebroeders Kennis gedeeld. Het gezicht werd in februari 2018 wereldkundig gemaakt.
De oer-Brit, een jager en verzamelaar, bleek blauwe ogen, zwart haar en een zwarte huid te hebben.

<h5>Normaal fenomeen</h5>
Het gezicht van de Cheddar Man ging razendsnel de wereld rond. Hoewel hij in Groot-Brittannië was gevonden, lag het voor de hand om te denken dat er veel mensen met een dergelijk uiterlijk in Europa hebben rondgelopen. Genetisch lijkt de Cheddar Man op veel andere Europese mensen uit die tijd. Reden om hem niet slechts als Brit maar ook als Europees te kenschetsen.
Tegen het standaard-idee in dat moderne Europeanen veel eerder een witte huid hadden ontwikkeld omdat zij op die manier meer vitamine D konden opnemen uit het schaarse zonlicht, bewees de Cheddar Man dat mensen met een zwarte huid een normaal fenomeen waren in Europa.
De forensische reconstructie van de Cheddar Man knaagt aan de dominante witheid van Europa. Net als die van Jezus. We kunnen de iconografie en de kunstgeschiedenis niet veranderen, maar we hebben tijdens de feestdagen wel de vrijheid om ons een ander beeld van deze belangrijke figuur te vormen. Het wetenschappelijk onderzoek en de genetica geven ons voldoende stof tot nadenken.

Identiteit

Gerelateerd

Hoe DNA-databanken miljarden verdienen in een wetteloze schemerzone