<div class="lead">
Zzp&#8217;ers worden overal afgeschilderd als onsolidaire belastingontduikers, ziet Aafke Romeijn. Terwijl het juist de overheid en de werkgevers zijn die een klimaat hebben gecreëerd waarin flexibiliteit het nieuwe zwart is.
</div>
&#8216;Zzp’ers jagen de overheid op kosten,&#8217; <a href="http://www.volkskrant.nl/economie/waarom-zzp-ers-de-economie-te-gronde-richten~a4230474/" target="_blank">schrijft</a> Yvonne Hofs dit weekend in de Volkskrant. In een lang artikel hekelt ze alle &#8216;jubelverhalen&#8217; over zzp’ers en zelfstandig ondernemerschap. De onderbetaalde schijnzelfstandigen zijn eigenlijk wat men vroeger dagarbeiders noemde, en de toch al overbetaalde zelfstandige adviseurs en consultants hoeven lekker weinig belasting te betalen. En allemaal verzuimen ze bij te dragen aan het onderhoud van de dijken en ons sociale stelsel, en spelen daarmee maatschappelijk gezien vals. Want zeg nou zelf: waarom zou een zzp’er recht hebben op zwangerschapsverlof – ze heeft toch helemaal geen premies betaald?
Sinds de volle omvang van de zzp-explosie duidelijk is geworden, klinken er steeds meer kritische – en zelfs verontwaardigde – geluiden. Zzp’ers worden afgeschilderd als belastingontduikers, de overheid als laffe partij die niet aan die verdomd oneerlijke zelfstandigenaftrek durft te tornen uit angst voor stemverlies. Zzp’ers worden voor het gemak ingedeeld in twee grote groepen: enerzijds de arme medewerkers in de zorg en bouw, die gedwongen worden tot ondernemerschap door grote boze werkgevers die geen zin hebben om meer te betalen dan nodig, anderzijds de yuppen en hipsters die dromen van uitslapen en de hele dag rondhangen in een koffietentje. Dat er ook branches zijn waar loondienst simpelweg niet bestaat, wordt gemakshalve buiten beschouwing gelaten.
Laat ik eens inzoomen op zo’n &#8216;bedrijfstak&#8217;, die ik toevallig goed ken omdat ik er zelf al een paar jaar in ronddwaal: de popmuziek. Als popmuzikant geef je tientallen optredens per jaar. Ieder poppodium is een opdrachtgever, die jou je salaris voor één avond uitbetaalt. Aangezien er niet zoiets bestaat als een Gilde voor Popmuzikanten waar je in dienst kunt treden, heb je als muzikant geen andere keuze dan het zzp-schap. Dat is niets nieuws: zo werkt de muziekwereld al decennialang. Zzp-schap is simpelweg het bedrijfsmodel van de muziekwereld, en de muziekwereld is daarin niet uniek: er zijn tal van beroepen waarvoor loondienst niet bestaat.
Als zelfstandige probeer ik zo goed en kwaad als het gaat mijn eigen voorzieningen te treffen: ik sluit me aan bij een broodfonds voor het geval ik ziek word, zet geld opzij voor vakantiedagen en mindere tijden, en onderhandel altijd over mijn gages, exclusief BTW. Ik heb niet het gevoel dat ik een belastingontduikende vrijheidsjunk ben, en erger me dan ook kapot aan de toon die kritische journalisten aanslaan wanneer het over zzp’ers gaat. Het zijn namelijk niet de zzp’ers die de economie saboteren met hun onsolidaire gedrag, het zijn de overheid en de werkgevers die een klimaat hebben gecreëerd waarin flexibiliteit het nieuwe zwart is. Werkgevers eisen steeds meer vrijheid, willen voor een dubbeltje op de eerste rij zitten, en probeerde de crisis te overleven door personeel te ontslaan en opnieuw in te huren als zzp’er. De overheid heeft dusdanig veel bezuinigd in de zorg en de culturele sector dat ook daar massaal ontslagen zijn gevallen. Om een voorbeeld te noemen: muziekscholen zijn door bezuinigingen als dominostenen omgevallen. Wat doen gemeentes vervolgens om toch een culturele voorziening voor de burgers te treffen? Ze stellen collectieven aan van muziekdocenten die als zzp’er hun eigen muzieklessen dienen te verkopen.
Het is heel goed om kritisch te kijken naar het explosief groeiende aantal zzp’ers, maar blind foeteren op 1,2 miljoen zelfstandig opererende mensen heeft geen enkele zin. De overheid heeft A gezegd, en moet nu ook maar eens B zeggen. In de meeste gevallen is het niet de zzp’er die belasting en premies ontduikt, maar doen werkgevers en de overheid dat zelf. Het is een misdaad om eerst jarenlang te bouwen aan een klimaat waarin flexibiliteit de nieuwe norm is, en vervolgens zzp’ers te verwijten de economie te ondermijnen. Kom dan als overheid over de brug, en zorg ervoor dat pensioenen, premies en verzekeringen beschikbaar en betaalbaar worden voor zzp’ers. Geloof mij: we zijn echt niet te beroerd om ons steentje bij te dragen.

Gerelateerd