Biografie / Harold Robbins
Harold Robbins’ beste en (destijds) beroemdste boek is The Carpetbeggars. Het verscheen in juni 1961; aan het eind van dat jaar waren er honderdduizend exemplaren van verkocht. Twee jaar later stond de teller op vijf miljoen. Ik bezit een pocketeditie uit 1964: achtentwintigste druk. Maar ik denk ook dat ik nog een van de weinigen ben die een boek van Robbins in de kast heeft staan – het overgrote deel van die miljoenen exemplaren is allang teruggekeerd tot wat het eens was: pulp.
Hoofdpersoon van dat boek is Jonas Cord, een rijke zakenman, een ‘Nietzscheaanse übermensch’ die obsessief macht najaagt. Elke lezer begreep meteen dat Cord gemodelleerd was naar Howard Hughes, de befaamde vliegtuigen en filmsterren verzamelende multimiljonair. Uiteraard ontbreekt ook de beha-scène niet: Howard Hughes ontwierp persoonlijk (voor de film The Outlaw) een bustehouder voor Jane Russell – en zo doet Jonas Cord dat ook voor zíjn favoriete filmster. ‘I put my hands to the top of Rina’s negligee and pushed it down until it formed a square across her breast just above the nipples. Her breasts rose like twin white moons against my dark, clenched fists. “See what I mean?” There wasn’t a man in the room whose eyes weren’t popping out of his head.’
Geen porno
The Carpetbeggars, Robbins’ zevende boek, is, vergeleken met vorig werk, omvangrijk en uitbundig – en dat kwam door Lady Chatterley. Want eind 1960 mocht, na een lang proces, Lady Chatterley’s Lover van D.H. Lawrence voor het eerst sinds 1928 ongekuist in de boekwinkel liggen. Voor Robbins’ uitgever was dat reden om de teugels wat te laten vieren en zijn auteur wat meer seksscènes toe te staan. Want vanaf het begin was Robbins’ werk streng geredigeerd: geen porno, geen smerigheid. Er was zelfs geprobeerd hem beter te laten schrijven, zonder clichés of tante betjes, maar dat bleek onbegonnen werk, want Robbins kón gewoon niet goed schrijven. Hij kon wél goed naar vrouwen kijken. En schreef dan onverwachte zinnen als: ‘When you make love, my darling, your nipples are full like bursting purple plums. But now they are like little pink poppies.’ Hij grossierde in stiefmoeders, want die trokken na de vader ook altijd de zoon tussen de lakens.
Maar het effectiefst voor Robbins’ succes was de promotie van zijn werk als nieuw genre: de totale en toch nette seksroman. Gevolg was wel dat zijn eerste boek, Never Love a Stranger (1948), in Philadelphia meteen door de zedenpolitie in beslag werd genomen. Robbins was razend, maar zijn uitgever lachte, gezien de publiciteit, in zijn vuistje. De rechter vond het boek niet obsceen, en geen porno: ‘Seks hoort tot de rauwe feiten van het leven. En als er jongedames zijn die daar van schrikken, dan moeten ze, als ze onder aan pagina 1 zijn gekomen, het boek maar voorgoed dichtdoen.’
De Engelse journalist Andrew Wilson heeft zijn biografie daarom ook de titel gegeven: Harold Robbins: The Man Who Invented Sex. Op zichzelf natuurlijk onzin, maar ik denk dat Wilson daarbij stiekem ook gedacht heeft dat sex in de titel altijd verkoopt.
Totaal verzonnen
Het is een amusant boek. Omdat Robbins niet gespeend was van eigendunk: ‘Ik ben voor mijn generatie wat Charles Dickens was voor de zijne.’ Omdat hij genoot van zijn roem: ‘Na masturberen is schrijven-zoals-ik het lekkerste wat je in je eentje kunt doen.’ Omdat hij een superfantast bleek te zijn, voortdurend bezig zijn levensverhaal fabelachtig te verfraaien.
Zo zou hij al heel jong getrouwd zijn met een Chinese danseres: Muriel Ling, die op haar trouwdag van haar vader een papegaai cadeau kreeg. Het beest beet haar een paar weken later in haar vinger, waardoor Robbins meteen weduwnaar werd: Muriel overleed ijlend aan de gevreesde papegaaienziekte. Muriel was totaal verzonnen, maar Robbins had in zoveel kranten en tijdschriften over haar verteld, dat ze zelfs bij zijn overlijden nog frequent opdook in het lijstje van zijn echtgenotes. Robbins’ lievelingsverhaal: hij was, een week oud, te vondeling gelegd op de stoep van een katholiek weeshuis, in de armste wijk van New York. De paters noemden hem Fran­cis Kane, hij leefde er elf jaren onder een streng regiem, en werd toen afgehaald door een adoptievader, die Charles Ru­bin heette. Maar ook bij die vader liep hij weg, om aan de zelfkant van de stad sigaren te halen voor gangsters als Luc­ky Lu­ci­a­no. Tegen reporters van gay-kranten schepte hij op over zijn eerste verdiensten: hij werkte als schandknaap in een homo-cinema mannen af, ‘maar helaas was dat voor de Klee­nex werd uitgevonden. Dus ik moest toen van mijn eigen geld grote dozen zakdoeken kopen’.
Een ander prijsverhaal: de mooie oorlogsjaren. Robbins zat bij de marine. Fantastische tijd in een onderzeeër: buiten klotste de oceaan, binnen het sperma. Tijdens een van de dagelijkse orgiën werden ze geraakt door een vijandelijke torpedo: Robbins wist als enige overlevende zwemmend de kust te bereiken.
Volgens Wilson klopt er niets van de mooie verhalen. Zo zijn noch Harold Robbins, noch Harold Rubin, noch Francis Kane ooit in militaire dienst geweest. De kleine Harold heeft zijn hele jeugd bij zijn papa en diens tweede vrouw gewoond. Die vader was Charles Rubin. En zijn zoontje Harold was een braaf, op school hard werkend knaapje. Dat hij, zoals hij later vertelde, van school werd gestuurd omdat hij vrouwen onder de rokken gluurde, klopt niet. Zoals hij ook nooit, als veertien­jarige, door de bovenmeester is gestraft omdat hij in de klokkentoren per ongeluk met zijn bil een klok luidde toen hij daar te enthousiast bezig was een meisje te bevredigen. Dat was gewoon, ontdekte Wilson, een bekende anekdote uit die tijd, die op alle scholen werd verteld en in alle moppenblaadjes en schoolkranten is terug te vinden.
Belugakaviaar
Nee, Robbins was een voorbeeldige jongen met een goed verstand en een perfect gevoel voor cijfers: als zestienjarige had hij reeds een goede baan op de New Yorkse boekhoud­afdeling van filmmaatschappij Universal. Daar leerde hij ook de waarde kennen van filmrechten op boeken. Dat was de reden waarom hij er eens goed voor ging zitten om kennis te nemen van de toen veelbesproken roman Gone with the wind. Na een paar hoofdstukken flitste het al door zijn brein: ‘Dit kan ik ook!’ En zó begon het, Rob­bins ging in 1945 schrijven. Anderhalf jaar later stuurde hij het manuscript van Never Love a Stranger naar een aantal uitgevers. Het is het verhaal van de wees Francis Kane, die al als dertienjarige terechtkomt in het bed van de moeder van een vriendje, en later als harde jongeman tussen de gangsters van de wereldstad. Als auteursnaam koos hij Harold Robbins – omdat hij Rubin als achternaam te joods vond.
Hij kreeg, begin 1947, een contract bij de befaamde uitgeverij Knopf. Knopf zelf wist daar niks van – hij maakte een reis door Europa en was bij terugkeer boos en verbaasd dat zijn zoon het boek van Robbins had gecontracteerd: ‘Ik zou je eigenlijk moeten ontslaan, zo’n rotzootje is het.’ Maar Knopf jr. verdedigde zijn beslissing hartstochtelijk: ‘Omdat ik nog nooit zó’n boek gelezen heb: op de ene pagina moest ik huilen, terwijl ik op de volgende alweer krom zat met zó’n stijve.’
Daarmee begon het leven van Robbins als fenomeen. De ‘man with the smoking typewriter’ – want als hij op tempo lag, deed hij vijfduizend woorden per etmaal. De ‘Godfather of the Airport Novel’. De ‘Onassis of the Supermarket Literature’. In 1968, Robbins had toen negen boeken uitgebracht, kochten elke dag 25.000 mensen een van zijn titels. Op de lijst van tien best verkochte boeken dat jaar stonden er zeven van hem. Hij kondigde toen ook een nieuwe stijlverandering aan: eerder had hij alle beschrijvingen en achtergronden al weggelaten, vanaf nu zou hij het tempo zodanig opvoeren dat de lezer niet meer zou beseffen dat hij in een boek zat te kijken.
Maar in feite had – het was inmiddels 1968 – het schrijven Robbins’ interesse al niet meer. Het genre was met succes geïntroduceerd – er was zelfs al een hele serie driftig publicerende navolgers: Jackie Collins, Shirley Conran, Judith Kranz. Zelf was hij vooral bezig met geld – en dus met filmrechten. Toen hij nog tikte aan zijn boek over het superbordeel: 69 Park Avenue (dat was de werktitel, de uitgever maakte er later 79 Park Avenue van) schreef hij al een brief aan Marilyn Monroe of zij de hoofdrol wilde spelen – dan kon hij dat meteen in de filmrechten meenemen.
Hij verdiende zo veel dat hij vanzelf een proleterige geldsmijter werd, altijd bezig met feesten, vrouwen, het bouwen van huizen in Frankrijk en Mexico, een jacht aan de Rivièra, et cetera. Columnist Lee Graham schreef: ‘Harold Robbins leeft het leven waar F. Scott Fitzgerald altijd van droomde.’ Robbins’ lievelingsgerecht was een salade met daarop flinke kwakken belugakaviaar. Een actrice die hij daarop eens trakteerde, vroeg: ‘Hoe heet deze salade?’ Zijn antwoord: ‘It’s called money.’
Op den duur ging het geld zo snel de knip weer uit, dat hij af en toe gedwongen achter zijn schrijfmachine klom, om er honderd pagina’s van een boek uit te raffelen. Dat deel van het manuscript kreeg hij contractueel meteen uitbetaald, en pas als dat geld weer op was, begon hij aan de volgende honderd pagina’s. Zijn agent, Michael Korda, constateerde tot tweemaal toe dat Robbins die eerdere pagina’s niet eens nalas: soms verschilden de helften van het boek wat namen, adressen en verledens betrof aanzienlijk. Het kon Robbins niks schelen, hij veranderde het ook niet: ‘Ze lezen het toch alleen voor de seks.’ En er wérd ook nooit over geklaagd of op gereageerd.
Hofnar met tourette
In 1982 begon de machine te stokken. Robbins, al zwaar aan de cocaïne, kreeg een beroerte en belandde voorgoed in een rolstoel. Samen met zijn derde vrouw Jann Stapp schreef hij nog The Storyteller (1985), en vijf jaar later, door geldnood gedreven, The Piranhas (1990). Dat is zijn laatste boek, en zó buitengewoon slecht dat zijn uitgevers beseften dat het zo niet langer kon.
Hij zat elke dag in zijn rolstoel, kon slecht praten, had veel pijn, maar zijn humeur bleef op peil. Wilson schrijft: ‘Hij vloekte en schold nog uitbundig, als een hofnar met een Tourette-syndroom.’ In 1997, na een heupoperatie, stierf hij op 81-jarige leeftijd: een hartstilstand. Zijn schulden bedroegen toen meer dan één miljoen dollar. Robbins werd gecremeerd; zijn as werd bijgezet in een speciale urn die eruitzag als een van zijn bestsellers, met Robbins als auteursnaam op de rug. De niche met de urn was afgesloten met een glasplaat, waarin de laatste zin van A Stone for Danny Fisher (1952) was gegraveerd – dat boek werd algemeen beschouwd als zijn meest autobiografische. Die zin luidt: ‘To live in hearts we leave behind is not to die.’ Daarmee, concludeert Wilson, slaagde Robbins er dus in ook ín zijn dood nog kitsch te zijn.
Andrew Wilson, ‘Harold Robbins: The Man Who Invented Sex’, Bloomsbury, 312 p., € 20,50

Gerelateerd