Lezersoproep

We hadden het kunnen weten. Heeft u weleens een geluk bij een ongeluk gehad, vroegen we. En? Hoe groot was het geluk als u het ongeluk ervan had afgetrokken? Om u op weg te helpen gaven we voorbeelden. Er overkomt u een kleine of grote ramp, maar als bijeffect van de narigheid ontmoet u uw nieuwe liefde. U verliest uw baan, en de volgende dag wordt het kantoor van uw voormalige werkgever verwoest.

Dat hebt u in uw oren geknoopt. Veel lezers, evenveel mannen als vrouwen, stuurden ons een verhaal over de wisselvalligheid van hun lot. En de thema’s van onze voorbeelden waren verreweg favoriet. Vooral de nieuwe partner als bijvangst van een nare ervaring zette velen aan tot een ontboezeming. Slotzinnen als ‘inmiddels hebben we drie schatten van kinderen’, ‘ze bleven vijfenvijftig jaar gelukkig getrouwd’ en ‘wij zijn nu zeven jaar bij elkaar’ kwamen we veel tegen. ‘Alwéér een liefde, pffff,’ noteerde een jurylid. Ook verhalen over pech die tot gevolg had dat u aan een grote ramp bent ontkomen, stuurde u in groten getale in. ‘Er was een bom afgegaan in ons hostel, terwijl wij daar hadden moeten zijn.’

Leuk voor de jury, die op zoek ging naar de mooiste verhalen. Lastig voor u, want de schrijvers van verhalen met deze invalshoeken moesten fel met elkaar concurreren. En des te beter voor de inzenders die een heel ándere ervaring beschreven.

Lees over het voordeel van het nadeel, over de meevallers van pech.

Smokkelen

Vlak na de oorlog, ik was een jaar of drie, kreeg mijn moeder MS. Ik zie haar nog voetje voor voetje, met beide handen tegen de muur, door de gang schuifelen. Kort daarna hield het lopen op en belandde ze in een rolstoel. Niet in zo’n hip ding waarmee sexy deelnemers aan de Paralympics medailles winnen, maar in een ouderwetse derdehands aangeschafte invalidenwagen. Die had drie wielen. Het kleinere voorwiel werd via een ketting (in een kettingkast) met handgrepen aangedreven. Mijn moeders benen werden beschermd door een groot zwart zeildoek.

De wederopbouw kwam maar langzaam op gang. Mijn vader was onderwijzer in een dorpje vlak bij de Belgische grens. Een grote kinderschare, een laag salaris en de onverzekerde ziektekosten van mijn moeder veroordeelden ons tot nette armoede. Mijn vader zocht naar mogelijkheden om het gezinsinkomen aan te vullen. Met middenstandscursussen en bijlessen werden vele avonden gevuld. Maar de opbrengst was gering.

Geregeld maakten we op zondag met het hele gezin lange wandelingen naar kennissen over de grens. Die grens was toen nog potdicht, dus paspoorten moesten mee. En steeds vroegen de douaniers of we niets aan te geven hadden.

Met de Belgische kennissen werden de zware leefomstandigheden van die tijd doorgenomen. In Holland was de koffie peperduur en in België de roomboter nog steeds op de bon. ‘Als gij Hollanders nu stiekem roomboter voor ons meebrengt, dan zorgen wij voor prima goedkope koffie.’ Dat we hiermee dreigden het criminele pad in te slaan, deerde niemand. Smokkelen was in Zeeuws-Vlaanderen destijds dé nationale sport.

Hoe konden we dat aanpakken? Auto’s, fietstassen, boerenwagens, alles werd bij de grens steeds grondig doorzocht. Maar zouden ze ook een invalidenwagen controleren? Zouden ze zo harteloos zijn om een zielige invalide vrouw met zoveel wantrouwen tegemoet te treden? Wij dachten het niet. Maar het moest goed voorbereid en onopvallend gebeuren. Tijdens de normale zondagse wandeling.

De beenruimte onder het zeil van de invalidenwagen leek groot genoeg om enkele dozen met pakjes roomboter in te verstoppen. ‘Nog een geluk dat ze haar benen niet kan bewegen,’ zei de jongste, ‘nu kan ze de boel ook niet omschoppen.’

En zo gingen we met het hele gezin op stap.

‘Nog iets aan te geven?’ vroeg de douanier. ‘Nee hoor,’ zei de jongste iets te luidruchtig. De man fronste zijn wenkbrauwen, maar zag geen aanleiding tot verdere actie. De reisdocumenten waren in orde en we mochten verder. Ook de Belgen deden niet moeilijk. En zo arriveerden we bij de Belgische kennissen. Die hadden voor ons een flinke voorraad koffie gereed staan. Ook die werd rondom moeders verlamde benen opgestapeld en deel twee van de missie kon beginnen. ‘Nou niet meer zo hard juichen als we de grens weer over zijn,’ zei vader, ‘want dat wekt alleen maar wantrouwen en volgende week gaan we opnieuw!’

Ik weet niet meer precies hoe vaak we deze wandeling gedaan hebben en wat het heeft opgeleverd. Maar ik ben mijn moeder nog steeds dankbaar voor het feit dat ze door haar ziekte niet alleen de materiële nood in ons gezin heeft helpen lenigen, maar ook onze jeugd heeft opgevrolijkt met spannende avonturen.

Koos van Unen, Oosterbeek

Vallei der Koningen

We hadden een ontzettend rotjaar achter de rug en ik besloot mijn vriend te verrassen met een vakantie. Na lang zoeken vond ik op internet een aantrekkelijk aanbod: een rondreis in combinatie met een Nijlcruise, volgens de reacties op de site ‘een heerlijke manier om Egypte te beleven’.

De reis begon in de badplaats Hurghada, vervolgens reisden per busje naar Aswan, waar we ’s avonds incheckten op het cruiseschip. Aswan was prachtig, maar ik verheugde me vooral op Luxor. Mijn moeder was er lang geleden geweest en had verteld over de Vallei der Koningen, de ‘begraafplaats’ van de farao’s, waar ooit Toetanchamon gelegen heeft.

Na een heerlijk diner aan boord dommelden we op de golven van de Nijl in slaap. We voeren naar Edfu, waar we de volgende ochtend de gelijknamige tempel bezochten. De middag was vrij te besteden. Mooi, dat gaf ons de tijd wat souvenirs te kopen in een van de vele soeks. Daarna zouden we weer aan boord gaan, op naar Luxor!

‘Reken je niet te rijk,’ zei mijn vriend, waarbij hij doelde op het feit dat we niet al te veel tijd hadden voordat we weer aan boord zouden gaan. Maar wat was er veel! Al die kleuren! Al die geuren! En wat een drukte! Ik keek mijn ogen uit, wilde wel van alles wat kopen. Mijn oog viel op een schitterend bewerkt theepotje, zilver met gekleurde steentjes, met bijbehorende glazen. Iets verderop zag ik er nog een staan. En daar rechts, aan het eind van het pad, stond een hele collectie uitgestald. Toch even wat prijzen vergelijken. De Egyptenaar van de theepotjes begon meteen allemaal bedragen naar me te gooien. Hier kon Patrick me toch beter even bij helpen. Ik draaide me om. ‘Patrick?’ Hè, verdomme, waar was-ie nou? De man van het stalletje pakte me bij mijn schouder. ‘I

make good price for you, yes?’ lispelde hij in m’n oor. Opeens raakte ik in paniek, al die mensen, al dat lawaai. Die hitte! Patrick was nergens te zien. ‘I’ll come back,’ zei ik terwijl ik haastig wegliep. Opeens wist ik niet meer vanuit welke richting ik was gekomen. Als een kip zonder kop liep ik steeds sneller door de soek. Alles leek op elkaar, overal stonden diezelfde verdomde theepotjes. ‘Patrick!’, ‘Patrick!’ schreeuwde ik door de menigte. Niemand keek op of om.

M’n mobiel! Gelukkig had ik m’n mobiel bij me. Vluchtig tikte ik z’n nummer in. Voicemail. Verdomme! Ik drukte op redial. Weer de voicemail. Ik weet niet eens hoe lang ik door de soek heb gedoold voordat ik Patrick eindelijk te pakken kreeg. ‘Waar was je nou!’ snikte ik, een mengeling van boosheid, ongerustheid en vooral opluchting dat we elkaar weer hadden gevonden. Voor verwijten over en weer was geen tijd. We moesten als een speer naar de boot toe.

Maar waar lag-ie nou? Ik zou zweren dat-ie op de plek lag waar we nu stonden. Patrick ook. We keken elkaar aan. Hij zou toch niet weg zijn? Zonder ons? Overal deden we navraag, overal werd er wat anders gezegd. Inmiddels waren er nog twee uur verstreken. Het kon niet anders: de boot was zonder ons naar Luxor vertrokken. Gelukkig hadden we al onze belangrijke spullen bij ons. Alleen onze kleren en overige reisspullen lagen op de boot. Er zat niets anders op dan in Edfu te overnachten en de volgende dag de trein naar Luxor te nemen, die pas om één uur ’s middags vertrok. De Vallei der Koningen zouden we niet meer kunnen zien, maar we zouden wel op tijd zijn om ons ’s avonds weer bij de groep op de boot te voegen. Een domper, maar het was niet anders.

Terwijl de trein de volgende dag door het groene landschap reed en onze groep in Luxor rondwandelde, ging m’n mobiel. Eindelijk, de reisleider, dat werd tijd, dacht ik. We hadden al een paar keer tevergeefs contact gezocht. ‘Suus!, Suus!, goddank, je leeft nog!’ Het was m’n moeder. Totaal in paniek. Het was overal op het nieuws, op het Nederlandse en Belgische journaal, CNN. Terroristen, vermomd als politieagenten, hadden in Luxor in het wilde weg het vuur geopend. Achtenzeventig mensen werden gedood, onder wie negenenzestig toeristen.

S. van Minden, Landsmeer

Het vergeten bombardement

We schrijven Rotterdam West, 31 maart 1943.

Ik was in mijn zesde levensjaar, woonde in de Rosier Faassenstraat en zou door mijn moeder achter op de fiets naar school worden gebracht, in de Willem van Zuijlenstraat. De aangewezen route was door de Rosenveldtstraat.

Even voor ons vertrek ontdekte mijn moeder dat er een knoop ontbrak aan mijn jas. Normaal gesproken had dat nog wel een dagje gekund – in de oorlog was de ingeboren netheid van Moeders wat sleetplekken gaan vertonen – maar uitgerekend op dat moment was er een herleving van de oude standaard. Besloten werd dat die knoop er nog even aan moest.

Helaas was-ie zoek en dus moest er in de knopenbak worden gerommeld om een niet té afwijkend exemplaar te vinden. Na enige tijd kwam er een in zicht die de toets der kritiek kon doorstaan. Op dat moment ging het luchtalarm.

Vijf minuten later lag een groot deel van onze fietsroute plat.

Navigatiefoutje.

Onze straat lag net buiten het epicentrum, maar alle ruiten sneuvelden.

De enige herinneringen die ik nog heb, zijn de fluitende geluiden, de enorme klappen, de dikke rookwolken die onze straat binnendreven en de wankelende, bloedende mensen die strompelend naar bescherming zochten.

Ik zat voor het ruitloze keukenraam te zingen: ‘Ik heb een mooie bloemenmand, aan wie zal ik die geven’, in eindeloze herhalingen.

Jaap van Dijke, Rotterdam

Gerinkel in de oren

Het begint ermee dat ik droge herfstblaadjes in de tuin zie ritselen en denk: wat gek toch, dat het helemaal geen geluid maakt. Pas als ik er met mijn neus bovenop ga staan en me scheel concentreer, krijg ik iets mee van dat heerlijke najaarsgeknisper.

Merkwaardig.

Dan blijf ik opvallend bedaard op de bank zitten als mijn zoon opspringt en ineens doelgericht de kamer uit loopt. Verwilderd kijk ik hem na. Wat, wat?

De voordeurbel.

Ik ben op een feestje en het valt me op dat alle mensen daar dermate hinderlijk door elkaar heen roezemoezen dat ik degene die naast me staat niet kan verstaan. Ik tuur naar zijn mondbewegingen, ik houd mijn oor dichterbij, maar alleen door listig plak- en knipwerk van flarden tekst kan ik de lijn van zijn betoog volgen.

Dodelijk vermoeiend.

Ik sta voor een grote groep om een presentatie te geven en iemand achter in de zaal wil iets weten. Als ik tot tweemaal toe heb gevraagd of de geachte vragensteller zijn opmerking wil herhalen, heb ik het nog steeds niet verstaan.

Het wordt nu echt gênant.

Later ontdek ik dat ik de hele dag een snerpend pieptoontje in mijn linkeroor heb. Ik schud mijn hoofd, alsof dat zou helpen. Dan dringt het zeurende geluid ook in mijn andere oor door. Op zeker moment heb ik links een fluit en rechts een piep.

Uiteindelijk zit ik ’s avonds laat met een boek in de kamer en erger me groen en geel aan de buurman, die op dat onzalige tijdstip klaarblijkelijk met zijn waterleiding bezig is. De idioot. Ik hoor buizen bonken, water door leidingen lopen en geknars van een Engelse sleutel. Ik hou mijn oren dicht. Wat niet helpt. Het geluid blijkt in mijn eigen hoofd te bivakkeren.

Crisis.

Dan zit ik in een geluiddichte ruimte voor een gehoortest. Ik hoor eigenlijk alleen mijn eigen gefluit en gepiep alsmede de loodgieter die daar nu ook overdag aan het werk is. Alleen door opperste oplettendheid hoor ik stemmen op een bandje overdreven articulerend woordjes zeggen als ap-pel, sis-sen. Ik moet ze nazeggen. Het zijn gemeen lage mannenstemmen, zodat ik daar vuige opzet van de gehoorapparatenindustrie vermoed. De specialist inspecteert neus en oren met enge instrumenten, maar kijkt vervolgens naar me als een garagehouder naar een hopeloos apk-geval. Afgeschreven.

Ik heb officieel oorsuizingen, ofwel Tinnitus Aurium, dat letterlijk gerinkel in de oren betekent. Overdag gaat het nog wel, als ik afleiding heb in de geluiden van alledag. Maar ik slaap wel met een koptelefoon op met daarin pieptoonwegdringende muziek. Dat is namelijk de enige remedie. Ik gebruik daarvoor new-age-cd’s met Tibetaanse monniken en dolfijnen en zo.

Het is treurig, maar ik ben definitief een nog redelijk jonge vrouw met beginnende ouderdomsdoofheid.

Niks meer aan te doen.

Daardoorheen probeer ik te bedenken of ik in elk geval dan nog enige ziektewinst heb. Je hoort immers wel van bijvoorbeeld verlamden die tot ongekend diepe zelfinzichten komen. Denk maar aan de heilige Liduina van Schiedam, die na een val op het ijs ongeneeslijk ziek werd en vanaf dat moment haar jonge leven in bed achter het raam moest slijten. Zij werd vervolgens door diepe godsvrucht, zo leerden de nonnen ons op school, van ‘onschatbare betekenis voor de mensheid’. Hoe, dat begreep ik nooit, maar er moest toch iets zijn, iets?

Wat is mijn geluk bij een ongeluk, zo vraag ik mij af, vlak voor het in slaap vallen.

Langzaam zeil ik in de donkerte weg met het geluid van het regenwoud, (‘gegarandeerd geen muziek toegevoegd’), met alleen roepende vogels, fluitende gekko’s, druipende bladeren en hol echoënde geluiden in dampige verten. Ik loop in mijn eentje geluidloos onder een groen bladerdak, het is er warm en veilig.

Het gesnurk van mijn partner hoor ik niet meer.

Heerlijk!

Trees Roose, Haren

Oma en opa Hazewinkel

Als gelukszoeker trok mijn grootvader aan het eind van zijn twintiger jaren naar het voormalig Nederlands-Indië om te werken bij een tabaksproducent. Tegelijkertijd trouwde mijn grootmoeder met de handschoen met een man, werkend op Java, om het kleine beklemmende Epe te verlaten. Beiden vertrokken op de ‘Van Oldebarneveld’ naar Indië. Onder het toeziend oog van mijn grootmoeders chaperonne werden ze verliefd op het eerste gezicht. Op het enige fotootje dat van deze reis is bewaard, is een stralende jongeman te zien, blij om met deze mooie jongedame vastgelegd te worden. Mijn grootmoeder, zich bewust van de afkeurende blik van de chaperonne, kijkt ondeugend de camera in.

Op Java hebben zij elkaar eenmaal gezien, toevallig op een treinstation. Mijn grootmoeder zittend in de trein, terwijl mijn grootvader langsliep. Vluchtig hebben zij naar elkaar gezwaaid en zij verdwenen weer uit elkaars leven. Mijn grootmoeder terug naar de plantage van haar echtgenoot en mijn grootvader naar de onderneming in de grote stad.

Beiden geïnterneerd door de Jappen, hadden zij aanvankelijk andere zaken aan het hoofd dan een amoureuze ontmoeting. Gelukkig overleefden zij allebei de oorlog. Zoals mijn grootmoeder altijd benadrukte, was het een groot geluk dat zij geen kinderen had gekregen met haar echtgenoot. Veel moeders zag zij het bij elkaar gesprokkelde eten verdelen onder hun kinderen. Moeders die hierdoor het einde van de oorlog niet haalden.

Mijn grootvader werd vlak na de bevrijding vrijwilliger bij het Rode Kruis. Hem viel de taak ten deel de weduwen op de hoogte te stellen van hun verlies. Zo ook mijn grootmoeder. Het fotootje van de heenreis was, naast de klamboe tegen de gehate muskieten, het enige wat mijn grootvader had kunnen bewaren tijdens de kampjaren. Ondanks de holle ogen en de bolle buik van de ondervoeding nu was zíj het op wie hij die jaren had gehoopt.

Eenmaal terug in Holland zijn mijn grootouders in 1946 getrouwd en ouders geworden van mijn tante. Bijna drie jaar later werden zij ouders van mijn vader. Ruim vijfenvijftig jaar zijn ze gelukkig getrouwd geweest.

Met dit onwaarschijnlijke romantische verhaal ben ik opgegroeid. Sterker nog, hieraan heb ik mijn leven te danken.

Menke Hazewinkel, Amsterdam

Geheid geluk

Als je goed keek, kon je nog net de naam van de aannemer op het bord zien staan, vanuit mijn zolderraam. Ik vond het vooral jammer van mijn uitzicht over het grachtje en miste mijn zonnige dakterras, dat moest wijken voor de yuppenappartementen. Maar verder was ik eigenlijk niet zo bezig met het gerommel van de bouwlieden rond mijn nieuwe onderkomen.

Aan het einde van mijn studietijd had ik het namelijk veel te druk met andere dingen. Ik werkte aan de laatste pagina’s van mijn scriptie. Ik was net in mijn piepkleine zolderappartement getrokken. Ik had een contract voor een vaste baan, redelijk bijzonder eind jaren tachtig, als je een taal had gestudeerd. Ik genoot van mijn nieuwe status als zelfstandige, onafhankelijke vrouw. Bovendien was er weer een nieuwe liefde in mijn leven en die hield ook nog eens erg van zelfstandigheid en vrijheid! Om mij heen zag ik steeds meer stelletjes dicht bij elkaar kruipen, wat onherroepelijk leidde tot het door ons verafschuwde, kleffe ‘samenwonen’. Míjn nieuwe liefde ging gewoon twee maanden op reis met een vriend en stuurde mij vanuit Mexico-Stad allerlei interessante kaarten. En ondertussen denderde ik met andere vrienden op een paard keihard over het strand bij Noordwijk. Toen hij terugkwam, had hij exotische geschenkjes bij zich en vertelde er prachtige verhalen bij. We zaten ’s avonds lang buiten op caféterrassen en sliepen nu eens bij mij en dan weer bij hem. Al die andere stellen die ons wijsmaakten dat samenwonen handiger was omdat je dan niet steeds al die spullen heen en weer hoefde te slepen, keken we meewarig aan. Wat wisten die van onze vrijheid?

De laatste fase van de eindscriptie was een verschrikking. Mijn inspiratie was op en mijn spannende nieuwe bestaan trok me veel meer. Ik besloot een paar dagen niets anders te doen dan me aan de scriptie te wijden, want af moest het. Het was warmer dan ooit op mijn zolderkamertje. Ik was al drie dagen in een permanente staat van overconcentratie. Soms leidde dat tot hevige en koortsige staarbuien. In de namiddag van de derde dag was de scriptie eindelijk af. Ik stond met een kop thee uit het raam te staren naar het bord van de aannemer. Voor mijn raam werd net een nieuwe heimachine geïnstalleerd. Ik vroeg mij af of het aan de thee lag, of dat ik nu toch echt te lang was doorgegaan. Het leek er werkelijk op alsof die hei-installatie met paal en al recht op mij af kwam. Terwijl ik het zag gebeuren, sprak ik mijzelf streng toe dat zulke dingen nooit gebeuren. Toen de heipaal met een donderende klap door de schuine balken van mijn plafond sloeg en ik recht in de blauwe hemel keek, begreep ik dat het werkelijkheid was. Verbaasd constateerde ik dat ik ongedeerd was. De bestuurder van het heiapparaat zat sprakeloos voor zich uit te staren in zijn voertuig. Hij bleef sullig zitten en stamelde ten slotte ‘dat hij zo geschrokken was’. Maar mijn huisje dan? Het was vrijdagmiddag! Waar moest ik nu naartoe? Uiteindelijk hebben mijn benedenbuurvrouw en ik de aannemer maar gebeld. De man kwam direct, samen met onze huisbaas, die handenwrijvend over de uit te keren schadevergoeding begon. Maar mijn huisje was ik kwijt.

Diezelfde avond nog trok ik in bij mijn nieuwe liefde. Nee, we gingen niet samenwonen, ik moest gewoon onderdak hebben want ik had geen huis meer. Het gebeurde ‘omdat het moest’. Toen we eenmaal onder één dak woonden, hebben we het maar zo gelaten. Het was inderdaad wel gemakkelijker zo. En eigenlijk ook veel leuker. Het verhaal van de heipaal is al veel rondgegaan in onze vriendenkring. Sommigen geloven er niets van. Anderen zien het als een ingrijpen van hogerhand, om te voorkomen dat we weer ieder onze eigen weg zouden gaan. Boze tongen beweren zelfs dat een goede vriend het ding een zetje gegeven heeft.

Voor ons is de gebeurtenis meer dan een dierbare herinnering. Het was het begin van een zeer gelukkige nieuwe periode in ons leven. Inmiddels zijn we getrouwd en hebben we twee prachtige dochters.

Ardi Warnar, Oegstgeest

Nog een uurtje dan

Voordat Maaike, de vriendin met wie ik vanavond aan het babysitten ben, verder wil gaan met haar verhaal, moet ik haar onderbreken. Het loopt tegen acht uur en de afspraak was dat ik Wieger, een van de twee kinderen in mijn oppasgezin, ga ophalen. Hij heeft een feestje met zijn elftal ter afsluiting van het seizoen. Ik fiets naar het terrein van de plaatselijke voetbalclub en zoek in de kantine tussen alle opgewonden tien- en elfjarige jongetjes naar Wieger. Met rode konen stormt hij op me af en vraagt of hij nog even mag blijven. Dat mag en we spreken af dat ik er over een uur weer ben.

Als ik weer terug ben, vertelt Maaike dat Wiegers zusje Janneke nog lekker ligt te slapen. De ouders van Wieger en Janneke zijn vanavond naar een voorstelling van Freek de Jonge. De kaartjes waren al lang geleden besteld, anders hadden ze waarschijnlijk niet de moeite genomen om samen nog iets leuks te gaan doen. Morgen gaan ze namelijk naar haar ouderlijk huis om de familie te vertellen dat ze gaan scheiden.

Maaike en ik zijn druk in gesprek als de telefoon gaat. Het is de huisarts die me vertelt dat Wieger een ongeluk heeft gehad. Hij is door een raam gevallen en ligt in het ziekenhuis. Hij is gewond geraakt bij zijn oog, maar of hij dit moet missen, is nog niet duidelijk. Verder zegt de dokter dat hij de ouders al heeft gewaarschuwd en dat ze onderweg zijn naar het ziekenhuis.

Ik kan niks anders doen dan wachten en besluit om Janneke te laten slapen. Ze kan straks beter van haar vader en moeder horen dat haar broertje in het ziekenhuis ligt. Waarom vond ik het goed dat Wieger nog een uur mocht blijven? Als ik hem had meegenomen, lag hij nu gezond en wel in bed. Mijn vriendin doet haar best: ‘Je hebt hem niet alleen achtergelaten, er waren toch ook mensen van de sportclub bij, dit had iedereen kunnen overkomen,’ probeert ze.

Wiegers ouders komen pas laat thuis. Het lijkt goed te gaan met hun zoontje, maar er is nog steeds een kans dat hij aan één oog blind wordt. Mij nemen ze niks kwalijk en trouwens de voetbalclub ook niet. Later vertellen ze dat ze tijdens de voorstelling uit de zaal werden geroepen, waarna Freek de Jonge zijn kans schoon zag om een paar enorm flauwe grappen over hun plotselinge aftocht te maken.

Na een paar dagen wordt duidelijk dat Wieger zijn oog niet hoeft te missen. Wel houdt hij een stevig litteken over aan zijn val. En uiteindelijk een zusje. Want natuurlijk gingen zijn ouders de dag na het ongeluk weer naar het ziekenhuis, net als de volgende dagen. Daarmee kwam het plan om de familie in te lichten over een komende scheiding op een laag pitje te staan om vervolgens helemaal over te waaien. Een paar maanden nadat Wieger uit het ziekenhuis werd ontslagen, vertelde zijn moeder hem en zijn zusje dat er nog een kindje kwam. Het werd een meisje en steeds als ik haar zie, moet ik denken aan het moment dat ik besliste: ‘Nou goed, nog een uurtje dan.’

Mirjam van der Veen, Groningen

De portemonnee

1 december 1970: de ochtend van mijn zeventiende verjaardag. Ik sta op met de tintelende zekerheid dat het een spannende dag wordt. Na weken zeuren heb ik Loesje zover gekregen dat ze vanmiddag naar De Spijker komt, het café waar het allemaal gebeurt. Loesje vind ik al heel lang lief. Het is nog niet wederzijds, maar dat ze voor mij naar De Spijker komt, is een stap vooruit. En vandaar is het maar een kleine stap naar de steeg naast De Spijker. De steeg waar het allemaal gebeurt. Eén probleem: ik heb geen rooie cent. Daar word je op zo’n eerste afspraakje niet echt veel aantrekkelijker mee. Ik moet dus vóór vier uur wat geld van iemand zien los te peuteren. Zal niet meevallen, leert mijn ervaring. Dat ik jarig ben, is misschien een voordeel.

Als ik de trap af ga, wil ik met één sprong, als een atleet op gelijke leggers, naar beneden. Zo ga ik al jaren die trap af. Maar nu land ik in een halve schroef achterstevoren op de overloop. Mijn linkervoet klapt dubbel en ik hoor iets kraken. Ik verwacht botsplinters dwars door broekspijpen, spuitende slagaders, plassen bloed, maar voorlopig doet alles alleen erg veel pijn. Ik kan amper staan. Ik moet naar school. En, belangrijker, hoe moet het nou met Loesje?

Als ik veel te laat het tweede lesuur binnenstrompel, hoef ik voor het eerst geen smoes te verzinnen. Het is een rare dag. En mijn geldinzamelingsactie komt niet op gang. Klasgenoten ondersteunen me van lokaal naar lokaal, maar me iets lenen, ho maar. Ondertussen wordt mijn enkel dikker en pijnlijker en voel ik me steeds ongelukkiger. De leraar Nederlands noemt mijn toestand ‘deplorabel’. Het is nu volstrekt duidelijk dat Loesje vandaag onbereikbaar is. In een diepe depressie sleep ik me naar het godsdienstlokaal. Pater Mik herkent meteen mijn lijden en stuurt me naar het ziekenhuis. Klasgenoot Chris moet mee. Chris is wel blij met het uitstapje, maar niet zó blij dat-ie me een tientje leent. Ik mag achter op zijn Puch, een brommer waar ik normaal gesproken niet op gezien wil worden. Maar wat maakt het uit? Life sucks and then you die. Loesje moet ik vergeten.

Bij de Spoedeisende Hulp moeten we een eeuwigheid wachten. Uit verveling ga ik plassen. Naast de pot zie ik een portemonnee liggen. Er zit een briefje van vijfentwintig in en wat kleingeld. Liefde maakt rauwe bonen zoet en van je geweten een moordkuil. Deze portemonnee is speciaal voor mij hier neergelegd. Het zou ondankbaar zijn als ik ’m liet liggen. Ik steek ’m in mijn zak en verlaat het toilet. Loesje, here I come.

Het leven lacht me weer toe. De röntgenfoto laat geen breuk zien, ik krijg pijnstillers en een strak verband om mijn enkel. Als Chris me vóór De Spijker afzet, is Loesje er al. En hoe. Ze is verrukkelijk in haar Afghaanse jas. Alles jubelt. Ik ontpop me als de gulheid zelve, bestel drankjes en vertel haar wat me is overkomen. Dat van die portemonnee bewaar ik voor later. Ze is warm en deelt mijn pijn. Van zo dichtbij is ze nog mooier en liever dan ik dacht. We draaien om elkaar heen tot we duizelig zijn. Na het zoveelste drankje fluistert ze het ‘lang zal je leven’ in mijn oor. Tegen etenstijd stappen we op. In de steeg mag ik haar zoenen tot ik bijna door mijn hoeven zak. Daarna brengt ze me achter op haar fiets naar huis. Ze geeft nog een kus en fietst de nacht in. Het is het begin van een lange en mooie verkering.

PS: Wie op 1 december 1970 op de afdeling Spoedeisende Hulp van een bepaald ziekenhuis in een stad in het zuiden des lands een portemonnee van zekere vorm en kleur heeft verloren, kan contact opnemen met

Charles de Vré, Amsterdam

Liftend naar Chur

Langzamerhand kroop Nederland in de tweede helft van de jaren vijftig uit het dal. De jaren van bestedingsbeperking waren achter de rug en er kwam wat leven in de brouwerij. Als student kon je tot die tijd van de paar gulden die je met bijbaantjes verdiende (bollen pellen) op zijn hoogst gezellig feestvieren op Terschelling.

Maar de Nederlandse Reis Vereniging in Den Haag pakte de zaken anders aan; die kocht in het buitenland hotels en bemande die met Nederlandse vrijwilligers (zogenaamde Eigen Homes). Een bepaald niet kinderachtige stap zetten ze in 1958 door in het chique St. Moritz in Zwitserland een hotel aan te kopen. In St. Moritz was van bestedingsbeperking geen sprake; het was niet voor niets het favoriete vakantieoord geweest van SS-officieren tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Ik kwam als medewerker in dat hotel terecht, als enige man tussen een grote groep jonge Nederlandse vrouwen. Mijn functie was barkeeper; heel voorzichtig bestelde een enkele gast bij de maaltijd een fles wijn, waarop ik met een streepje het per dag genuttigde glas aangaf, zodat hij een hele week plezier van zijn fles had.

Je werkte daar als vrijwilliger met een klein zakgeld, maar daar kreeg je toch de schone berglucht van St. Moritz voor terug en bovendien had je één dag in de week vrij. Op een dag vroegen twee collega’s of ik met ze mee ging liften naar Chur. Dat betekende dat wij de Julierpas (2284 meter) over moesten, geen sinecure.

De start was goed, en we werden door een Zwitser afgezet in Silvaplana aan de voet van de pas in het Engadin. Om de kans op een lift te vergroten, bleven mijn twee, best aantrekkelijke, vrouwelijke collega’s langs de weg staan, terwijl ik half verscholen stond achter een rotsblok. Dat werkte, want in minder dan geen tijd stopte er al een auto. En wat voor één: een enorme Oldsmobile met een Belgisch nummer. De beide vrouwen werden vriendelijk genood plaats te nemen voor in de auto toen ik naderbij schuifelde. Maar dat was niet de bedoeling, de Belg bedankte voor de eer, de vrouwen er weer uit en hij weg, de Julierpas op.

Een Zwitser pikte ons tien minuten later alle drie op; hij was gelukkig op weg naar Chur. In dat onherbergzame, boomloze landschap begon in de laaghangende bewolking de enorme afdaling van negen kilometer in een enorm aantal haarspeldbochten. Er was maar een doodenkele auto op de pas, maar bij de tiende haarspeldbocht of daaromtrent stonden er een stuk of vier kriskras op de weg. Wij stopten ook, er was daar beneden kennelijk iets aan de hand. Wij bogen ons over de muur van de haarspeldbocht en jawel, daar lag hij, vijftien meter lager: de Oldsmobile, op zijn kop en totaal geplet.

Onze Zwitser moest op tijd in Chur zijn, zodat hij snel verder reed met drie halfverdoofde passagiers. De man mompelde nog zoiets als: ‘Wenn ein Belgier kommt, pass ich zweimal auf’ – in België kende men geen rijbewijs in die tijd.

In Chur hebben we in de kathedraal een kaars aangestoken.

Han Korting, Santpoort

Een oeroude appelboom

Wij hebben veel geluk gehad, mijn vrouw en ik. Sinds ons pensioen hebben wij een zorgeloos leventje. Onze kinderen en kleinkinderen komen vrijwillig het weekeinde bij ons logeren en iedere maandag moet ik naar de glasbak, slechts honderd stappen van huis.

Wij wonen nu drie jaar in een dorpje ten noorden van Graft. Eigenlijk is het niet meer dan een straat waarvan de huizen en tuinen aan de westkant begrensd worden door een meertje met als decor eindeloze akkers, weilanden en verspreide boerderijen, omzoomd door hoge bomen. De polder op zijn fraaist. Daar kijken wij op uit, bofkonten die wij zijn. De zonsondergangen zijn hier adembenemend mooi.

In het begin van de zeventiende eeuw, toen onze polder nog water was, was er voor de vissersschepen een open verbinding naar de Zuiderzee en van daaruit naar de noordse wateren op walvisvaart. Hier woonden de rijke schepenen van Graft. Sporen van hun verblijf zijn nog moeiteloos terug te vinden. Je hoeft maar een scheplengte te graven of je vindt potscherven, pijpenstelen en -koppen, bikkels, knikkers, benen kammetjes en brokken van prachtig gedecoreerde tegels en schotels. Schatgravers melden zich soms met de belofte na het omspitten van het grasveld een keurig gazonnetje terug te leggen.

In dit dorp is iedereen gelukkig. Op straat begroeten de bewoners elkaar met blije herkenning en maken een praatje. Niemand schijnt haast te hebben.

Onze nieuwe buren hebben het daarvoor nog te druk. Zij hebben het lege kavel gekocht dat aan ons terrein grenst en daarop een kolossaal huis laten bouwen. Nu gaan ze de tuin inrichten. Kortgeleden zagen wij stokjes in de grond geprikt in onze border. Dat gaf een onrustig gevoel. De hovenier van de buren legde ons uit wat er aan de hand was. Hij had opdracht gekregen een door hem geplaatste afbakening af te breken en opnieuw op te bouwen op de door buurman aangegeven nieuwe erfgrens. Een strookje grond ter breedte van een trottoirband zou volgens het kadaster tot hun territorium behoren. De buren hebben ons hierover niet geraadpleegd en we voelden ons overvallen. Maar al gauw legden we ons bij deze situatie neer, het ging tenslotte om niets. Een slepend conflict zou schade doen aan de kwaliteit van ons bestaan. Relativeren dus, alsjeblieft geen Rijdende Rechter.

Mijn vrouw had toch een klein verdriet. Een knoestige en kromgetrokken oeroude appelboom, omgevallen maar niet ontworteld, lag nu net over de door onze nieuwe buurman geclaimde erfgrens. In het voorjaar genoten wij van de volle bloei en steeds leverde die liggende boom een mand vol lekkere appels op. Die moest eraan geloven, tenzij ik hem kon verplaatsen. Het heeft mij drie dagen gekost om de boom zorgvuldig uit te graven met de bedoeling hem, met wortels en kluit, naar een andere plek in de tuin te verhuizen. Maar er kwam iets tussen.

Hoe diep ik precies zat toen ik op die aarden kruik stuitte en op welke kant van de erfgrens die zich bevond, valt niet meer te achterhalen. Integer als ik ben, heb ik mijn vondst direct aan de lokale autoriteiten gemeld. In dit prille stadium is mij verzocht nog geen mededelingen te doen over de inhoud. Trouwens, ik heb geen benul van de waarde van die munten. Voor de openbaarmaking ervan dient men echter te wachten tot de persconferentie, aldus de archeologen. Misschien ga ik met deze voorpublicatie mijn boekje al te buiten.

Men heeft mij verzekerd dat het vindersloon een veelvoud zal zijn van die vijftig euro die ik voor dit verhaal tegemoet mag zien.

Ewald Holzhaus, Noordeinde

Geen ochtendmens

Een ochtendmens is mijn vader nooit geweest. Als kind zagen wij hem zelden. Hij had een eigen praktijk en werkte ’s middags en ’s avonds. De nacht gebruikte hij voor het schrijven van verslagen en in de ochtend sliep hij. Een harde werker die graag in bed lag als het maar even kon. Nu hij tweeënnegentig is, kan hij erg genieten van het feit dat hij niks meer hoeft en werkelijk de hele ochtend en halve middag in bed kan liggen. Op mijn vraag ‘heb je lekker geslapen?’ als ik aan het eind van de ochtend zijn kamer in kom, is zijn antwoord altijd: ‘Nee, ik heb zo lekker wakker gelegen.’

Bang voor de dood is hij niet. ‘De dood knabbelt al aan mij’ is een van zijn gevleugelde uitdrukkingen. ‘Het is alleen zo jammer dat ik er niet meer van kan genieten als ik dood ben’ is er ook een.

Er zijn een paar momenten in zijn leven geweest dat de dood heel dichtbij was. Een van die momenten was het voorjaar van 1945. Na meer dan een jaar Bergen-Belsen was hij niet meer dan een skelet, toen hij bevrijd werd door de Russen. Ze hadden geen twee dagen later moeten zijn.

De dood was ook heel dichtbij op die vroege voorjaarsochtend vijf jaar eerder. Het zijn de eerste dagen van de bezetting en mijn joodse vader, zesentwintig jaar jong, is niet van plan af te wachten hoe de nazi’s het ‘jodenvraagstuk’ gaan oplossen. Bovendien wacht zijn Engelse lief op hem in Londen. Nog niet alle grenzen zijn hermetisch afgegrendeld. Hij weet een plaats op een boot te regelen die vroeg in de ochtend uit de haven van IJmuiden vertrekt. Hij neemt afscheid van zijn familie, brengt zijn spullen in veiligheid en pakt een koffertje. Hij gaat die avond vroeg naar bed. Zijn laatste nacht in eigen huis.

Of hij in zijn zenuwen de wekker verkeerd gezet heeft, of dat hij door alle spanning over de naderende reis door de wekker heen is geslapen, of dat hij met zijn slaperige hoofd een klap op de wekker heeft gegeven en zich nog eens lekker heeft omgedraaid, dat vertelt het verhaal niet. Maar een feit is dat hij pas wakker wordt, die fatale voorjaarsochtend, als het schip dat zijn redding had moeten worden, de haven van IJmuiden allang verlaten heeft.

Wat doet een man die door zijn eigen sulligheid zijn ontsnapping aan een dodelijk regime gemist heeft? Mijn vader is altijd een zonderlinge man geweest. Ik denk dus niet dat het een erg dramatische scène is geweest; het moment dat hij zijn ogen opsloeg, een blik op de wekker heeft geworpen en zich realiseerde dat hij nu eens letterlijk de boot gemist heeft. Ik stel mij voor dat hij een lange en diepe zucht heeft geslaakt, wellicht heeft nagedacht over een mogelijkheid zijn lief op de hoogte te stellen, om vervolgens maar weer aan het werk te gaan in zijn kachelpijpenfabriek.

Het zal hem toch wel dwarsgezeten hebben dat deze laatste mogelijkheid om aan het naziregime te ontsnappen, door zijn eigen fout mislukt is. Boosheid heeft nooit zo in zijn repertoire gezeten. Maar zelfverwijt? Spijt? Verslagenheid? Ik weet het niet. Welke emotie ook de boventoon gevoerd heeft, er zal toch ook opluchting bij zijn gekomen, toen niet lang daarna door de Duitse bezetter triomfantelijk het nieuws verspreid werd dat die boot uit IJmuiden, propvol vluchtelingen, op volle zee getorpedeerd was. Niemand had de aanval overleefd.

Veel mensen danken het feit dat ze bestaan aan activiteit van hun ouders. Of het nu de liefde, een onbezonnen daad of een moment van onoplettendheid is geweest. Ik dank mijn bestaan aan het feit dat mijn vader niet in actie is gekomen. Ik ben blij dat hij nooit een ochtendmens geweest is.

Saskia Goldschmidt, Amsterdam

De valse vrouwenverwenner

Ik was getrouwd met een hork van een man. In de tijd van de roze bril was ik de koning te rijk. Dat deze vleesgeworden droom speciaal voor mij ridderlijk van zijn witte paard was geklommen, kon ik nauwelijks geloven, ik kneep mijn handjes dicht van geluk. Ik geloofde mijn ogen niet – en dat bleek helaas terecht.

Vrijwel direct na de feestelijke huwelijksvoltrekking beperkte manlief verdere communicatie tot hardnekkig zwijgen. Zijn intermenselijke behoeften bleken louter nog te bestaan uit het bereiken van minstens drie orgasmen per etmaal en een keur aan wansmakelijke vormen van machtsuitoefening. Ik kon mezelf wel voor de kop slaan, ik was er vies in gestonken. Ik was blind geweest, dit had ik moeten voorzien. Hoe kwam ik op een beschaafde manier van deze misrekening af?

In mijn diepe ellende belde ik een eveneens met relaties ploeterende vriendin voor troost en steun. ‘Ik kom naar je toe,’ beloofde ze warm.

‘Nee!’ gilde ik, die gaandeweg had mogen kennismaken met andere eigenschappen van manlief, zoals jaloezie en controledwang. Als ik een dag wilde winkelen met een vriendin, had hij een klus die hij niet alleen af kon, hij werd ziek en had mijn verzorging nodig, hij had al iets anders voor ons afgesproken; van alles verzon hij om me thuis te houden. Als ik iemand op bezoek vroeg, stak hij daar ook een stokje voor. Het huis was niet genoeg op orde om mensen te ontvangen, we hadden niets lekkers in huis voor bij de thee, hij was allergisch voor andermans jas, hij verzon de smoezen waar ik bij stond en ik had geen weerwoord.

‘Natuurlijk kom ik wel bij je langs!’ riep de vriendin en wat was ik haar dankbaar omdat ik dacht dat ik gek werd van het bekrompen leven dat ik was gaan leiden. Ze kwam langs op een dag dat de hork elders zou toeven. Zou toeven. Want gemakshalve was ik vergeten dat hij behalve op de items machtswellust, jaloezie en controledwang ook op leugenachtigheid hoog scoorde. Dus kwam hij vier uur eerder thuis dan afgesproken.

Vriendin en ik zaten op de bank te bomen met een illegaal wijntje. (‘Alcohol in mijn huis? Voor mij! Niets voor jou!’) Briesend stampte de hork binnen: ‘Wie is dat?’ Zijn vinger priemde door haar heen, zijn blik doodde mij. Maar toen mijn vriendin hem aankeek, veranderde er iets in hem.

We zijn intussen vier jaar verder en u raadt het al: mijn ongeluk werd haar geluk. Maar niet heus. Direct na de huwelijksvoltrekking bespeurde ook zijn nieuwe vrouw de onwenselijke kentering in zijn gedragsrepertoire: van nobele, attente vrouwenverwenner in kleinzielige, egocentrische despoot.

Nog steeds kost het me moeite om niet in mijn vuistje te lachen. Sterker nog: af en toe schater ik het onbeschaamd uit van leedvermakelijk plezier. En van intense opluchting natuurlijk.

Yono Severs, Renkum

De jury bestond uit Martje Breedt Bruyn, Mischa Cohen, Carolina Lo Galbo, Malou van Hintum en Henk van Renssen

Gerelateerd