<div class="lead">Computerchaos en miljardenverspilling bij het Rijk? Ja, laten we lekker met zijn allen de ICT-tunnel van Ton Elias in rennen.</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p> ‘Kees Kraaijeveld zoekt de werkelijkheid achter de cijfers’, staat sinds kort onder mijn column. Deze week was ik juist op zoek naar de cijfers achter de ons voorgespiegelde werkelijkheid. Maar tevergeefs.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Wat was het geval? Ton Elias kwam met de resultaten van zijn parlementaire onderzoekscommissie naar het ICT-gebruik van de Rijksoverheid. Twee jaar lang onderzocht het joviale Haagse Kamerlid waarom ICT en overheid zo’n slechte combi is. En nu denkt u het te weten: het komt door een perverse combinatie van onnadenkendheid, onrealistische doelen, laksheid en onwetendheid. </p>
<p>Bij de presentatie van het rapport was het prijsschieten voor VVD’er Elias. Niet alleen de overheid, ook de leveranciers van de ICT-diensten kregen ervan langs. ‘Rijk verspilt miljarden bij ICT’, ‘Elias veegt vloer aan met ICT-sector’, ‘ICT-projecten overheid chaotische puinhoop’. De media gaven de zie-je-wel-die-ambtenaren-deugen-niet-riedel verlekkerd door. </p>
</p></div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>Ik ging op zoek naar cijfers in het 819 pagina’s dikke onderzoeksrapport. Tevergeefs dus</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Niet dat het nieuw was. Wie de rapportages van de Algemene Rekenkamer volgt, weet dat het beter kan bij de overheid, zeker op ICT-gebied. Ja, er worden tijd en geld verspild. Ja, er gaan dingen mis. En, ja, de ICT-oplossing is meestal minder fraai dan de opdrachtgever vooraf in gedachten had.</p>
<p>Maar nu wilde ik wel eens weten wat die ICT-avonturen de overheid, en daarmee ons belastingbetalers, nou kosten. En wat ze opleveren. Ik was, kortom, benieuwd naar het hoofddoel dat de commissie-Elias twee jaar geleden formuleerde: ‘Het in kaart brengen van de misgelopen maatschappelijke effecten (inclusief maatschappelijke en financiële kosten) door het niet op orde hebben van de ICT’. Elias zou met cijfers komen, want hij wilde ‘in kwantitatieve en kwalitatieve zin’ aan deze doelstelling voldoen. Dus ik op zoek naar cijfers in het 819 pagina’s dikke onderzoeksrapport. Tevergeefs dus.</p>
</p></div>
<div class="image center"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/10/2144076e-79d0-4952-b7b1-2881cbb8cfd7_vn-ton-elias-blind-ict_preview800.jpg" width="774" height="800"alt="Illustratie: Bas van der Schot" border="0" /><em class="credit">Illustratie: Bas van der Schot</em></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Het bedrag dat u in de media tegenkwam, die ‘1 tot 5 miljard euro per jaar aan verspilling’ is gebaseerd op een schatting van Lauran Matthijssen, een ervaren ICT-specialist, daar niet van. Maar om dat nou voor lief te nemen als ‘de uitkomst’ van een parlementair onderzoek? Lijkt me wat dunnetjes. Dat de range tussen 1 en 5 miljard nogal groot is, was Elias zelf ook al opgevallen, zei hij in <i>Het Financieele Dagblad</i>. Om er vervolgens zijn schouders over op te halen: ‘Als ik heel eerlijk ben, maakt de exacte hoogte van dit bedrag me niet eens zo veel uit. In alle gevallen gaat het om verschrikkelijk veel geld.’ </p>
<p>U begrijpt: ik was in kwantitatieve zin licht teleurgesteld.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Met de kwalitatieve conclusies over de chaos bij de overheid is het niet beter. Het onderzoek is vooral gebaseerd op zeven ‘casus’, waaronder de OV-chipkaart en de tunnels voor de A73. Hoe deze zeven studieobjecten zijn geselecteerd? ‘Eigenlijk een beetje willekeurig,’ geeft onderzoeksleider Elias toe. Maar op basis van deze willekeurige zeven, waarvan er zes als vrij falend betiteld mogen worden, trekt de commissie dus verstrekkende conclusies over dé ICT-projecten van dé overheid. Elias vindt wat hij zoekt omdat hij ‘willekeurig’ kijkt waar het is misgegaan. De voltallige commissie lijkt vanaf het begin een tunnel in gelopen, de ICT-tunnel van Ton Elias, en daarin gaat inderdaad bijna alles mis. Gevalletje <i>confirmation bias</i>. </p>
<p>Erg is ook dat de pot hier de ketel verwijt. Deze parlementaire onderzoekscommissie heeft vooraf onvoldoende nagedacht over de onderzoeksmethode, heeft haar eigen hoofddoel niet gehaald, en onderzoeksleider Elias vindt het allemaal wel best zo. Dezelfde onnadenkendheid, onrealistische doelen, laksheid en onwetendheid die maken dat ICT-projecten mislukken, maken de probleemanalyse van deze parlementaire onderzoekcommissie tot een betekenisloze stapel papier. </p>
</p></div>


Gerelateerd