<div class="wpg-element lead-bold">
Wie door de oogharen wekelijks naar de stroom persberichten van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) kijkt – is niet goed bij zijn hoofd, hoor ik u denken. Maar dat wilde ik niet schrijven. 
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Ik wou schrijven: ziet in al die losse cijfers patronen, en wordt op ideeën gebracht. Op mijn wekelijkse strooptocht dacht ik deze week plots aan de NAIRU. Dat was jaren geleden. Eerst de feiten, dan de NAIRU, en ik beloof dat die akelige afkorting (want dat is het) ook nog maatschappelijk relevant is. 
Kijk even mee naar de koppen van een selectie persberichten van de afgelopen maand. Eerst deze deelverzameling: Daling langdurige bijstand. Forse omzetgroei uitzendbranche. Meer ouderen aan het werk in Nederland en Europa. Personeelstekort hindert zakelijke dienstverleners steeds meer. Arbeidsgehandicapten blijven achter in tijden van economisch herstel. Daling werkloosheid niet-westerse allochtonen versnelt.
Dan deze deelverzameling. Grootste toename afzetprijzen in ruim zeven jaar. Gemeentelijke heffingen stijgen ruim 4 procent. Inflatie stijgt naar 2,2 procent. Afzetprijzen voedingsindustrie fors hoger.
Een helder patroon. De eerste deelverzameling gaat over afnemende werkloosheid en oplopende spanning op de arbeidsmarkt. De tweede deelverzameling gaat over oplopende prijzen. Dat is geen toeval. Die twee gaan hand in hand. En dat verband heet in economentermen dus de NAIRU.
De NAIRU is de non-accelerating inflation rate of unemployment. In gewoon Nederlands: als de werkloosheid daalt, komt er een moment waarop de schaarste op de arbeidsmarkt zich vertaalt in hogere loonstijgingen. Werkgevers proberen deze stijgende kosten af te wentelen op hun klanten en verhogen hun prijzen extra. De NAIRU is het werkloosheidspercentage (rate of unemployment) dat een economie kan dragen zonder dat de prijsstijging (inflation rate) versnelt (non-accelerating) waardoor een economisch neergang in werking wordt gezet.
En waar is dat goed voor? Kort gezegd: voor helpen nadenken. Uitgebreider: (versnellende) inflatie en werkloosheid zijn beide onwenselijk. Het liefst zouden we de werkloosheid helemaal uitbannen, en van jaar op jaar lage prijsstijgingen hebben. Die NAIRU laat zien dat soms uit twee kwaden gekozen moet worden. Overigens is over dit verband heel wat af gesteggeld tussen economen, maar daar val ik u maar even niet mee lastig.
Aantrekkelijker dan het kiezen tussen twee kwaden, is bekijken of het mogelijk is deze keuze uit te stellen, zodat de werkloosheid verder kan worden teruggedrongen zonder dat de inflatie roet in het eten komt gooien. Kijkend naar de cijfers over de afgelopen decennia, kun je zien hoeveel invloed het overheidsbeleid hierop heeft. In de cijferreeksen van het Centraal Planbureau (CPB) kom je eind jaren zestig werkloosheidspercentages tegen die lager zijn dan 1 procent: heel Nederland werkt! Vanaf dat moment loopt het werkloosheidspercentage gestaag op tot een piek van bijna 10 procent begin jaren tachtig. Opgaande conjunctuur helpt nadien wel een beetje, maar niet heel erg. Begin jaren negentig is de bodem van de werkloosheid 6,6 procent; lager lukt niet.
 Hervorming op hervorming (er zijn politieke partijen die dat de afbraak van de verzorgingsstaat wensen te noemen) leiden ertoe dat de opgaande conjunctuur eind jaren negentig uitmondt in een werkloosheidspercentage van 3,5 procent, een nieuw laagterecord. Na een aantal zware jaren, met een piek in de werkloosheid van 6,6 procent, is het werkloosheidspercentage nu weer terug op 4 procent. De verwachting van het CPB is dat dat dit keer de bodem is: vanaf nu neemt de werkloosheid weer toe. De ‘evenwichtswerkloosheid’ is volgens het CPB nu 5 procent. Dat sluit netjes aan bij de boodschap van al die CBS-persberichten.
Ik denk niet dat een terugkeer naar werkloosheidspercentages van minder dan 1 procent mogelijk is, maar geloof evenmin dat 5 procent het nieuwe ‘natuurlijke’ werkloosheidspercentage is. Verlaging hiervan betekent inderdaad verder nadenken over hervormingen op de arbeidsmarkt en in de sociale zekerheid. Niet om iets af te breken, juist om iets op te bouwen.
</div>

Gerelateerd