Film

John Rabe wordt aan de man gebracht als ‘de Oskar Schindler van China’. Dat is een grove versimpeling, maar tegelijkertijd merkwaardig toepasselijk. Net als Steven Spielbergs Schindler’s List (1993) brengt John Rabe, een Duitse film, een gruwelijke historische gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog naar een groot publiek via een Duitser die tot de verkeerde kant behoort, maar ondertussen wel vele mensenlevens redt. Een heldendaad waarvoor hij na de oorlog geen waardering krijgt in eigen land, maar wel in het buitenland: Schindler in Israël, Rabe in China. ‘Een goede nazi’ dus – niet zo’n geweldig ingewikkelde morele nuance, maar wel één stap voorbij good guys vs. bad guys. Paul Verhoeven deed iets soortgelijks in Zwartboek (2006), en Valkyrie (2008, over de mislukte aanslag op Hitler) en The Reader (2008) betreden vergelijkbaar terrein. Het zijn nuanceringen waarvoor de tijd rijp blijkt, ook in Duitsland.

Schindler’s List en John Rabe hebben nog een andere overeenkomst: de...