<div class="summary">
<div class="lead">
<p class="p_1">Ineens was Nederland Belangrijk. Wat wij beslisten over de kernwapens telde. Een van degenen die het moesten ‘fixen’ was Boudewijn van Eenennaam, destijds Nederlands hoogste nucleaire ambtenaar op Buitenlandse Zaken. ‘We hebben het er niet eens zo onbeholpen afgebracht.’</p>
</div>
<p class="p_1">Tussen 1979 en 1985 barstte ook in VN bijna letterlijk de Bom. Liefst 185 artikelen schreven we over het kernwapen, ruim 200 pagina’s. De columns van Tamar en Piet Grijs nog niet eens meegerekend. Bijna de helft haalde de voorpagina. En twee kleurenbijlages, waarvan één ‘slechts’ over de kernwapens in Nederland (24 november 1979) en één, welhaast apocalyptisch, getiteld ‘De aarde na de kernoorlog’ (11 februari 1984). De neutronenbom was de aanloop, de kruisraketten voerden het land naar de climax. En toch overleefden we het. Hoe?</p>
</div>
<p class="tekst">Degenen die ‘het’ moesten fixen waren de (onlangs in juli) overleden generaal Gé ‘Sjakie Plof’ Berkhof en Boudewijn van Eenennaam, destijds Nederlands hoogste nucleaire ambtenaar op Buitenlandse Zaken. En wat fixte Nederland? ‘Succes heeft vele vaders,’ blikt Van Eenennaam nu terug, ‘maar we deden toch iets wat Nederland in de grote politiek zelden doet of lukt: we kregen voor elkaar dat die kruisraketten er toch maar mooi niet kwamen, en dat we de Amerikanen en de Russen over iets hebben laten onderhandelen waar ze eerst helemaal niets voor voelden, de nuloptie. Voor een land dat nog middenin de flower power zat en ludiek met tuinbroeken en plateauzolen door de bloemenwereld meanderde, kwam de klap wel heel hard aan. We losten de Vietnamoorlog op door Johnson Molenaar te roepen, we losten de oliecrisis guitig op door Kielekiele Koeweit te gaan zingen, maar dit was andere koek: de Bom viel ineens en we moesten erop reageren.’</p>
<div class="figure--right">
<figure id="post-295512 media-295512" class="align-left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2015/09/Boudewijn_van_Eenennaam.jpg" alt="" /><figcaption>Foto: Marieke Wijntjes / The Hague Institute for Global Justice</figcaption></figure>
</div>
<p class="tekst">Uniek: ineens diende zich de gelegenheid aan, ja de noodzaak, om machtspolitiek te bedrijven. ‘Voor een land als Nederland heel ongebruikelijk, want het ligt ons veel beter om de andere kant op te kijken. Maar we moesten wel. Die SS-20 van de Russen was er en stond op ons gericht. Niet dat het per se militair nodig was dat we er onze kruisraketten tegenover stelden, maar we kregen van Helmut Schmidt duidelijk te verstaan dat we moesten meedoen, hij had ons nodig, want anders kon hij het in Duitsland wel vergeten. En dat wisten de Amerikanen weer heel goed: we hebben jullie nodig want anders doet Duitsland niet mee en dan verliezen we de slag.’</p>
<h5 class="tussenkop">Processies op het Museumplein</h5>
<p class="tekst">En zo stonden de pacifist en de dominee plotseling oog in oog met de macht. Dat was ongemakkelijk, ineens de aandacht van de hele wereld, we waren belangrijk, hoe zouden we dat aanpakken?</p>
<p class="tekst">&#8216;Nou vrij goed eigenlijk, we hebben het er niet eens zo onbeholpen vanaf gebracht, zij het dan misschien dat we een beetje over de streep getrokken zijn door “Jerry” Bremer.’ (de toen ook in Nederland razend populaire Amerikaanse ambassadeur Paul Bremer, KC)<br />
Dagelijks hield het kernwapendebat de Nederlandse pers bezig, bijna obsessief vuurden Sienie Strikwerda en Mient Jan Faber de tegenstanders van plaatsing in Woensdrecht aan en het verzet van het Komitee Kruisraketten Nee zwol aan tot processies op het Museumplein en het Malieveld van meer dan een half miljoen volgelingen.</p>
<p class="tekst"><q class="pull-right">Nederland bedreef een beetje machtspolitiek. We hebben er onze vrijheid aan te danken en macht is toch niet slecht?</q></p>
<p class="tekst">‘We hadden niks tegen de pers,’ herinnert Van Eenennaam zich. ‘Hoewel we geen masterplan <em><span class="Cursief">public diplomacy</span></em> of communicatieplan hadden, hadden we wel geregeld contacten met Joep (Bik, <em>NRC Handelsblad</em>, KC), en Ferry (Mingelen, NOS, KC) en ook met jullie. We bedachten een ingewikkelde formule: als de Sovjet-Unie meer dan 378 raketten tegen ons zou opstellen, zouden we er na een bedenktijd van twee jaar zelf ook 48 opstellen. Het NAVO-antwoord hing wel degelijk van ons af. Gegeven de positie van Duitsland was het geen optie om te zeggen dat ze het wel weer, als gebruikelijk, zonder ons konden.’</p>
<p class="tekst">Een kleine kopgroep deed dus méér dan het neutraliseren van de volksbeweging tegen kernwapens, Nederland bedreef ook nog eens een beetje machtspolitiek. ‘We hebben er onze vrijheid aan te danken en macht is toch niet per definitie slecht?’</p>
<p class="tekst">En uniek was het ook omdat het motorblok van de Nederlandse politiek, het CDA, nog maar net bestond en intern overhoop lag. Dat liep van duiven als Job de Ruiter en Roelof Kruisinga, via Ruud Lubbers die zijn kabinet wilde voortzetten en tot eeuwig uitstel van die kernwapenbeslissing bereid was, tot diegenen die vooruit durfden te duwen, zoals Hans van den Broek. ‘Dat waren nog eens tijden, daar zouden we nu van kunnen leren. Achteraf een “machtig” mooie tijd.’</p>
<div class="info-box">
<p class="tekst"><span class="Cursief">Ko Colijn</span> is directeur van Instituut Clingendael en schrijft voor VN o.a. de wekelijkse rubriek ‘De wereld’.</p>
</div>
<div class="info-box">
<h5 class="tekst"><span class="30_Kadertekst_Naam Kapitaal">Nucleaire topambtenaar </span></h5>
<p class="kader">Boudewijn van Eenennaam (1946) was na zijn periode op het ministerie van Buitenlandse Zaken (1973-1984) onder andere Nederlands ambassadeur in Washington. Nu is hij adviseur van The Hague Institute for Global Justice.</p>
<p class="onderschrift">
</div>


Ko Colijn

Gerelateerd