<div class="lead">
Vanavond op NPO2: de documentaire Moederliefde. Mirjam Bartelsman maakte een vervolg op de Zembla-uitzending van twintig jaar geleden over Bertus en Yvonne Stomphorst, een verstandelijk beperkt stel met toendertijd een enorme kinderwens. Twintig jaar later zijn alle vijf de kinderen uit huis geplaatst en verloopt het contact tussen de generaties moeizaam.
</div>
‘We gaan net zo lang door tot we er wel een mogen houden!’, riep Bertus Stomphorst nadat twintig jaar geleden hun vijfde kind uit huis werd geplaatst. De rechter kwam keer op keer tot de conclusie dat het stel niet in staat was voor hun kinderen te zorgen. ‘Ze gunnen ons gewoon geen kinderen!’, roept moeder Yvonne als ze na de rechtszaak afscheid moet nemen van de vierjarige Cynthia. Dat Yvonne en Bertus zwakbegaafd zijn, behoeft geen voice-over. Ze praten gebrekkig en kunnen met moeite voor zichzelf zorgen. De huisarts adviseerde het stel destijds met klem niet aan kinderen te beginnen en voor sterilisatie te kiezen. Daar voelden ze weinig voor, vertelden ze in de Zembla-uitzending die journalist Mirjam Bartelsman twintig jaar geleden maakte.
In de documentaire Moederliefde gaat ze terug naar het gezin en geeft daarmee antwoord op de vragen die je als kijker hebt na het zien van de heftige reportages. Wat gebeurde er na de opnames? Hoe zou het in vredesnaam met het gezin aflopen? Houden die ouders eindelijk eens op met kinderen maken? Jongste dochter Cynthia is inmiddels 21 en heeft een traject afgelegd van kinderhuizen, pleeggezinnen, crisismoeders en weekendouders. Ze heeft geen verstandelijke beperking, maar kreeg wel al snel het stempel ‘onhandelbaar’, waardoor ze nooit lang op een plek is gebleven.  
<q class="pull-left">Zelf roept ze ‘van harte’ naar haar dochter omdat ze ‘gefeliciteerd’ zo’n ingewikkeld woord vindt.</q>
Door een samenloop van omstandigheden moet Cynthia weer een tijdje bij haar moeder wonen die inmiddels gescheiden is van Bertus. Het verschil in intelligentie en ontwikkeling tussen moeder en dochter is pijnlijk, maar ook vaak genoeg onbedoeld geestig. Cynthia drukt zich graag in het Engels uit, waardoor haar moeder uren zit te puzzelen op teksten als ‘It’s my motherfucking birthday!’ Zelf roept ze ‘van harte’ naar haar dochter omdat ze ‘gefeliciteerd’ zo’n ingewikkeld woord vindt. Alleen met dochter Cynthia heeft ze nog goed contact. De overige vier kinderen volgt ze nauwlettend op Facebook (&#8216;Hee kijk, Rebecca heeft een nieuwe bril&#8217;).
Het mooie aan de documentaire is (en nu moet ik ervoor waken niet in documentaire-clichés te vervallen als ‘beklemmend’, ‘intiem’ en ‘rauw’) dat de hoofdpersonen het camerateam waarschijnlijk zo lang om zich heen hebben gehad dat ze de aanwezigheid nauwelijks nog opmerkten. Daardoor vallen filters weg en zijn we ook getuige van Cynthia die haar moeder niet altijd even aardig behandelt, en hoe moeder Yvonne naar Facebook-foto’s van de bruiloft van een van haar dochters kijkt en zich hardop afvraagt: ‘Weer een dochter getrouwd, maar of ze nog mijn dochter is, is voor haar de vraag.’  
Vier van de vijf kinderen werkten mee aan de documentaire. De meesten zijn hard in hun oordeel: hun ouders hadden geen kinderen moeten nemen, naar de arts moeten luisteren en zich moeten laten steriliseren. Sinds 1981 is het in Nederland verboden geestelijk gehandicapten tegen hun zin te steriliseren, nadat in de jaren zeventig instellingen zonder toestemming van ouders of voogden dergelijke ingrepen hadden uitgevoerd. De kinderen Stomphorst vinden dat hun ouders niet aan kinderen hadden mogen beginnen, of in ieder geval eerder hadden moeten stoppen. Het is een krachtig pleidooi voor verplicht steriliseren, omdat het uit de mond komt van mensen die er in dat geval niet waren geweest. Ondanks hun (lichte) handicap, begrijpen ze dat perfect.
Een van de vier dochters heeft zich op haar zevenentwintigste laten steriliseren. Niet omdat een arts daarop aandrong (haar verstandelijke handicap is een stuk lichter dan die van haar ouders), maar omdat ze naar eigen zeggen wil voorkomen dat er door haar kinderen in tehuizen terecht komen, zoals zij vroeger. ‘Dat wil ik een kind niet aandoen.’ Het is de scene die net als haar vaders ‘we gaan net zo lang door tot we er een mogen houden’ twintig jaar geleden, nog lang nadreunt. De documentaire Moederliefde laat zien dat ouders Bertus en Yvonne overliepen en –lopen van de goede bedoelingen, maar dat dat bij lange na niet genoeg is. 
<div class="info-box">
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=8S0zajXlRqc" target="_blank">Moederliefde</a>, vanavond om 21:00 NPO2
</div>