Verkiezingscampagnes in Duitsland gaan over de bankcrisis, de werkgelegenheid, de pensioenen, de ziektekostenverzekering en het minimumloon. Geen woord over moslimfundamentalisme. ‘Nederland werd hier altijd als een rustig en verstandig land gezien, maar jullie zijn helemaal doorgedraaid.’

‘Het is beschamend dat in een verdraagzaam land als Nederland de rechtse populisten van de Partij voor de Vrijheid vijftien procent van de stemmen hebben gekregen,’ sprak Frank-Walter Steinmeier vertoornd. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, tevens lijsttrekker van de SPD bij de Bondsdagverkiezingen van 27 september, vormde het middelpunt van een grote campagnebijeenkomst van zijn partij op de Potsdamer Platz in Berlijn. Het was vrijdagavond 5 juni. De Nederlanders hadden net hun stem uitgebracht voor het Europees Parlement, de Duitsers zouden in het weekend volgen. Steinmeier riep de vierenzestig miljoen Duitse kiesgerechtigden op het Nederlandse voorbeeld niet te volgen. Er mocht...