<div class="lead">
<p>Dat rockband De Staat kunstsubsidie krijgt wekt alom scheve ogen. Maar pop is net zomin zelfvoorzienend als klassieke muziek, legt Aafke Romeijn uit.</p>
</div>
<p>Gisteren ontstond er enige ophef toen bekend werd dat het Fonds voor de Podiumkunsten een <a href="http://meerjarigeadviezen.fondspodiumkunsten.nl/adviezen/de_staat/" target="_blank">vierjarige subsidie</a> van in totaal ruim één miljoen toegekend heeft aan De Staat, één van Nederlands succesvolste bands. Belachelijk, zo klonk het direct op Twitter en Facebook. Waarom heeft een succesvolle band in godsnaam zoveel staatssteun nodig? Willen ze op vakantie naar de Malediven of zo? En dan nog: daar verdienen ze toch meer dan genoeg geld voor?</p>
<div class="gpdr-overlay-wrapper">
    <script type="text/plain" class="gpdr-iframe gdpr-service-twitter"></p>
<blockquote class="twitter-tweet" data-width="500">
<p lang="nl" dir="ltr">Niemand kan toch ooit normaal nog naar De Staat luisteren zonder te denken aan het feit dat het subsidiehoeren zijn? <a href="https://twitter.com/hashtag/Destaat?src=hash">#Destaat</a></p>
<p>&mdash; Rik de Jong (@Jongderik) <a href="https://twitter.com/Jongderik/status/760521715747282944">August 2, 2016</a></p></blockquote>
<p><script async src="//platform.twitter.com/widgets.js" charset="utf-8"></script>    </script></p>
<div class="row">
<div class="col-sm-12">
<div class="gdpr-content">
<h4>Twitter</h4>
<p>Deze dienst is alleen beschikbaar wanneer alle cookies zijn geaccepteerd</p>
<p>                <a href="javascript: Cookiebot.renew()" class="gdpr-settings btn btn--primary button--primary">Wijzig cookie voorkeur</a>
            </div>
</p></div>
</p></div>
</div>
<p>Meteen laaide ook de aloude discussie op over de samenhang tussen subsidies en kwaliteit van kunst. Een flink aantal mensen is en blijft van mening dat kunst zichzelf moet bedruipen: als het geen geld oplevert, dan zal het wel niet goed genoeg zijn. Die discussie wil ik hier niet voeren, daar is een andere plaats en tijd voor. Waar ik het hier over wil hebben is dat veel mensen vallen over het feit dat een popartiest subsidie krijgt. Gek genoeg lijkt men er inmiddels wel een beetje aan gewend dat orkesten en theatergezelschappen niet kunnen bestaan zonder subsidiekraan, maar popmuzikanten worden gezien als commerciële ondernemers, die prima hun eigen broek op kunnen houden. En trouwens: woonde Prince niet op een enorm landgoed?</p>
<h5>Nauwelijks rondkomen</h5>
<p>Laat me allereerst de mythe doorprikken dat popmuziek een kunstvorm is waar je wél rijk van wordt. Dat is – in Nederland althans – slechts voor een eenzame enkeling weggelegd. Het gros van de bands die je in het nationale popcircuit ziet en hoort, kunnen niet of nauwelijks rondkomen van de opbrengsten van cd-verkoop en tours. En ja: dat zijn bands die in de Melkweg spelen. Of in de Tivoli.</p>
<p>Hoe komt dat? Ik zal proberen het kort te houden. Eerst de inkomsten. De opbrengsten uit cd-verkoop lopen al jaren terug, dat is geen nieuws. Spotify brengt langzaam maar zeker iets op, maar het kan nog lang niet tippen aan wat fysieke verkoop ooit binnenbracht. De gages in het clubcircuit zijn over het algemeen ook niet om over naar huis te schrijven: popzalen geven het gros van hun budget uit aan grote (buitenlandse) acts om publiek te trekken, en zijn veel geld kwijt aan personeel en onderhoud. Voor Nederlandse bands blijft er over het algemeen niet veel over.</p>
<p><q class="pull-right">Mocht je al iets overhouden aan een tour, dan moet je dat investeren in het schrijven en opnemen van je volgende plaat.</q></p>
<p>Dan de uitgaven. Als band draag je je eigen productiekosten. Wanneer je optreedt, moet je je gage verdelen onder de bandleden, je geluidstechnicus, lichttechnicus en tourmanager. Dan moet er nog een bus (of twee) gehuurd worden om al je zooi te verplaatsen. Wanneer je in het buitenland tourt zijn die kosten nog een stuk hoger, omdat er hotels geboekt moeten worden, vluchten moeten worden betaald, instrumenten moeten worden gehuurd, etcetera. Mocht je al iets overhouden aan een tour, dan moet je dat investeren in het schrijven en opnemen van je volgende plaat. Huh, dat betaalt je platenlabel toch? Dat is allang niet meer zo. Labels verdienen ook steeds minder geld, en doorgaans dien je als popmuzikant zelf (een groot deel van) je studiokosten te betalen. Da’s veel. En dan heb je nog niet eens salaris in de periode dat je nummers schrijft of aan het repeteren bent.</p>
<h5>Daarvoor is subsidie!</h5>
<p>Goed. Ik wil niet klagen, maar het is dus geen vetpot, die muziekindustrie. Dat is op zich niet erg, maar wanneer je een keer een tour wil neerzetten die niet in alle haast in elkaar is geflanst, of waarvoor je alleen in de avonduren tussendoor hebt kunnen repeteren omdat alle bandleden nog een bijbaantje hebben, dan zul je ergens geld vandaan moeten halen. Hetzelfde geldt wanneer je een show wil neerzetten waarin iets meer gebeurt dan alleen vier muzikanten die op hun instrument spelen. Wil je bijvoorbeeld toffe projecties gebruiken, kleding laten ontwerpen, een interessante lichtshow: het kost geld. Een normale clubtour is al nauwelijks te financieren, laat staan wanneer je iets wil doen dat boven de rest uitsteekt. En juist daar is subsidie voor: om ervoor te zorgen dat kunstenaars de ruimte krijgen om dingen te maken die écht goed en interessant zijn.</p>
<p><q class="pull-left">De Staat heeft een pioniersfunctie: ze is de eerste popact die erin slaagt een gedegen meerjarenplan te schrijven dat gehonoreerd wordt.</q></p>
<p>Dan is er nog de vraag waarom alleen De Staat een meerjarige subsidie krijgt, en geen enkele andere band. Kan dat geld niet beter verdeeld worden? Daar zou over gediscussieerd kunnen worden, maar het geld zou alleen verdeeld kunnen worden als er andere popartiesten waren die een aanvraag hadden ingediend. Dat is niet het geval. Hoe komt dat? Heel lang hebben fondsen en popmuziek niet veel met elkaar van doen gehad. Popmuzikanten hadden weinig kennis van zaken wat subsidies betreft, wisten vaak niet eens dat je die kon aanvragen. Anderzijds was er bij de fondsen weinig expertise: binnen de commissies zaten weinig of geen leden die uit het popveld kwamen. Pas heel recent is daar verandering in gekomen. De fondsen hebben te kennen gegeven dat ze er ook voor popmuzikanten willen zijn, en popartiesten zijn op hun beurt langzaam maar zeker begonnen met het indienen van aanvragen.</p>
<p>Zo’n aanvraag indienen is niet niks: het vereist een gedegen inzicht in artistieke processen, zelfreflectie, kennis van het &#8216;subsidiejargon&#8217;, en enig schrijftalent. Veel klassieke muziek- en theaterinstellingen hebben decennialange ervaring met dit soort aanvragen. Popmuzikanten hebben die ervaring nog niet. De Staat heeft in die zin een pioniersfunctie: ze is de eerste popact die erin slaagt een gedegen meerjarenplan te schrijven dat gehonoreerd wordt – en waarvan ongetwijfeld mooie dingen gemaakt gaan worden – en zo de weg bereidt voor andere popmuzikanten. Ik voorzie een mooie toekomst vol interessante shows van uiteenlopende acts.</p>
<h5>Geen Graceland</h5>
<p>We zijn er nog lang niet. Nu krijgen popmuzikanten vaak alleen projectsubsidies voor samenwerkingsverbanden met kunstenaars uit andere disciplines. Het zou mooi zijn als fondsen popmuziek op zijn eigen merites gaat beoordelen, en ook op die manier gaat financieren. Een popartiest hoeft wat mij betreft niet per se samen te werken met een videokunstenaar om in aanmerking te komen voor een subsidie: als hij/zij fantastische liedjes schrijft en daar tijd en ruimte voor nodig heeft, dan zou dat ook voldoende moeten zijn.</p>
<p>Kortom: De Staat is geen band die lekker gaat uitpuffen op de Malediven op kosten van de staat (<em>see what I did there?</em>): het is een band die de weg vrijmaakt voor andere popartiesten om aanspraak te maken op gelden die bedoeld zijn voor alle kunstdisciplines, dus ook popmuziek.</p>
<p>Pop is net zomin zelfvoorzienend als een klassiek orkest, alleen lijkt het grote publiek soms nog te leven in de tijden van Elvis en Graceland. Die zijn inmiddels al een tijdje voorbij.</p>


Aafke Romeijn

Gerelateerd