Zeynep heeft een groot hart en een open mind.
En een pied à terre in Parijs, een assistent genaamd Robyn die zorgt dat Zeynep tijdig eet en dat haar make-up goed zit, en een Range Rover – haar lievelingsauto. Haar doel was om die voor haar dertigste te hebben, maar nu was het al op haar achtentwintigste gelukt. Nieuw doel: een Lamborghini vóór haar drieëndertigste.
Haar vermogen vergaarde ze met het verwezenlijken van haar droom: schoenen ontwerpen voor de rich and famous. Om te demonstreren hoe hard ze daarmee geld verdient, maakt ze een lijstje van wat er allemaal gecustomized moet worden aan een schoen voor een klant. Opgeteld komt het uit op 8473 euro.
Vroeger hadden ze gezegd dat ze naar het vmbo moest en ze lachten haar uit op de kunstacademie, vertelt Zeynep. Maar zij dacht altijd: ‘Nee, ik wil verder. En ja, dat is zeker gelukt. En op hele korte termijn, natuurlijk.’ Nu is dit haar leven. ‘Dit wil je toch?’
<h5>Sociaal experiment</h5>
Op een ochtend pakt Zeynep haar koffers. Keuzes, keuzes. Welke stiletto’s gaan erin? Wel of niet dit designertasje meenemen? ‘Dan is het fijn om iemand te hebben net als Robyn, die ook gewoon heel vrolijk is,’ zegt Zeynep.
Ze stopt zestienhonderd euro in een envelop en vier kaartjes voor een concert van Rita Ora, legt een tijdschrift open op een artikel over haarzelf en vertrekt. ‘Dag Parie!’
<blockquote>Steenrijk, straatarm trekt zo’n 680.000 kijkers en wordt het succesnummer van SBS genoemd.</blockquote>
Zeynep doet mee aan het tv-programma Steenrijk, straatarm, waarvoor ze een weekje ruilt van leven, huis en budget met een arm gezin.
‘In Nederland zijn de verschillen tussen arm en rijk groot,’ luidt de intro van het programma. ‘De tien procent die van een minimum moet leven, heeft wekelijks nog geen honderd euro te besteden. Terwijl de rijkste groep zonder problemen wekelijks vijftienhonderd euro of meer kan uitgeven. Maar geld maakt niet gelukkig! Of toch wel?’
<figure id="attachment_449483" aria-describedby="caption-attachment-449483" style="width: 484px" class="wp-caption alignnone"><img decoding="async" class="wp-image-449483" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/10/Schermafbeelding-2019-10-22-om-10.46.13kopie.jpg" alt="" width="484" height="600" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/10/Schermafbeelding-2019-10-22-om-10.46.13kopie.jpg 612w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/10/Schermafbeelding-2019-10-22-om-10.46.13kopie-600x743.jpg 600w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2019/10/Schermafbeelding-2019-10-22-om-10.46.13kopie-320x396.jpg 320w" sizes="(max-width: 484px) 100vw, 484px" /><figcaption id="caption-attachment-449483" class="wp-caption-text">Schoenenontwerpster Zeynep Dag</figcaption></figure>
Die zestienhonderd euro die Zeynep in een envelopje stopte, dat is haar weekbudget. Voor een keer mag dat worden besteed door de familie Nieuweboer, die door de voice-over steevast ‘de Nieuweboertjes’ worden genoemd. Zij wonen in een ‘gezellige volkswijk’ in Den Helder.
‘Ondanks alle gezelligheid’ en het feit dat vader Erik vijf dagen per week ‘keihard in een fabriek werkt’, heeft het gezin van vier het niet breed. De stress rond geld vinden de twee dochters soms wel vervelend, en de ouders zien niet graag ‘het betreurende gezicht’ van de meiden als er weer geen geld is om naar een pretpark te gaan. In hun huis krijgt Zeynep een weekbudget van maar negentig euro. In Parijs geeft zij dat al uit aan een ontbijtje.
<h5>Een briefje van vijfhonderd.</h5>
Steenrijk, straatarm trekt zo’n 680.000 kijkers en wordt het succesnummer van SBS genoemd. Het fascinerende concept oefent ook op mij een sterke aantrekkingskracht uit.
Deze aflevering vond ik bijzonder onweerstaanbaar, omdat ik de nacht voor de uitzending juist was teruggekeerd uit een wereld die op die van Zeynep leek. Forte dei Marmi is een dorpje aan de Toscaanse kust waar mensen glimmen van het geld, waar mat-oranje Ferrari’s heen en weer rijden en het basic is een Porsche te bezitten.
Ik was hier per ongeluk terecht gekomen voor een doodsimpele familievakantie, in een huisje met Ikea-meubels dat een nogal vreemde eend in de bijt was tussen de appartementen à tienduizenden euro’s per maand.
Hier voelde ik me ondanks mijn relatieve (dat wil zeggen, over de aardbol genomen) rijkdom een vrij armoedig type. Op plekken als deze is je status en het respect dat je krijgt voor het overgrote deel afhankelijk van je besteedbaar inkomen, dat iedereen feilloos van je voorkomen weet af te lezen.
Aan een minachtende houding jegens het grote geld hebben de inwoners van dit gefortuneerde dorp een broertje dood. Al helemaal als je geen prille jeugdigheid bezit, of een Giorgio Armani-achtige, chirurgische schoonheid.
<blockquote>‘Als ik iets lelijk vorm vind gegeven dan koop ik het niet,’ vertelt ze aan de camera.</blockquote>
Dat maakte me wel eens bewust van mezelf als ik met man en kind op weg naar het strand (dus met slippers en badkleding onder onze bloesjes) koffie dronk in een zaakje dat zat ingeklemd tussen de winkels van Prada en Dior. Mijn zoon verkruimelde dan een koekje op de grond aan de bar, terwijl naast ons iemand afrekende met een briefje van vijfhonderd.
<h5>Faux-bontjas</h5>
Het kostte honderd euro om op het strand te zitten, bij een van de strandtenten die schouder aan schouder de kustlijn blokkeerden. Voor elk van hen zat een verveelde badmeester in rood, die het plebs wegstuurde naar het openbare strand, twee kilometer naar het noorden. Alleen vlak naast de pier kon je gratis een snelle duik nemen, tussen de niet-oligarchische Russen van Forte dei Marmi (schoonmakers; nanny’s op hun vrije dag), en wat jonge verliefde stelletjes. Soms zag je dan een stel afgetrainde politieagenten die groepjes immigranten-koopmannen wegjoegen.
Wie een banale illustratie zoekt van de klassenmaatschappij, moet hier komen. 
Of dus de televisie aanzetten op dinsdagavond.
Het verschil tussen Zeynep en de Nieuweboertjes is zo nijpend dat Zeynep staat te huilen bij het zien van de afgebladderde muur in de slaapkamer. Even later loopt ze in faux-bontjas en op naaldhakken door de budgetsupermarkt, waar ze worstelt met de vormgeving van een pot tomatensaus. ‘Als ik iets lelijk vorm vind gegeven dan koop ik het niet,’ vertelt ze aan de camera.
<figure>
<div class="video"><iframe width="500" height="281" src="https://www.youtube-nocookie.com/embed/ENsjnXyvxXA?feature=oembed" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe></div>
</figure>
Met zulk karikaturaal gedrag maakt ze zich een makkelijk doelwit voor kritiek. Terwijl ze heus, zoals haar BFF via een skypegesprek getuigt, ‘een groot hart en een open mind’ zal hebben. Op bezoek bij opa en oma Nieuweboer neemt ze van haar krappe budget toch een taart voor ze mee. En onder het mom van een workshop versiert ze met buurtgenoten een stel oude schoenen. 
En ze stelt natuurlijk haar huis ter beschikking aan een arm gezin.
<h5>Rijkdom etaleren</h5>
Maar wat ze daar tegelijkertijd mee doet – en dat is problematischer dan je voorkeur uitspreken voor een mooi uitziend potje saus – is het etaleren van haar rijkdom. Van de Parijse suite tot de dikke envelop, dat hele oh wat leef je mooi en oh wat ben je rijk: deelnemen aan dit programma is hetzelfde als met je blinkende bolide door Forte dei Marmi rijden. Zo toon je dat je tot de hoogste klasse behoort.
Tegelijkertijd wordt over de ‘straatarme’ deelnemers het tegenovergestelde vastgesteld. Om een midweek als rijkelui te mogen leven, moet je heel Nederland een uur lang laten kijken naar hoe armoeiig je het eigenlijk hebt.
Geheel in lijn met de neoliberale wereld waarin we leven, zijn de rijke deelnemers eigenlijk altijd in de veronderstelling dat ze hun bevoorrechte plek meer verdienen dan een ander.
<blockquote>Niet zo gek dus dat pa Nieuweboer de grootste moeite heeft om de populaire mening te uiten dat geld niet gelukkig zou maken</blockquote>
<h5>Mooie dromen</h5>
Zeynep houdt maar niet op over hoe hard ze werkt, en ook haar vriendin op Skype zegt: ‘Zij heeft laten zien het maakt niet uit waar je vandaan komt, je kunt gewoon, als je gewoon heel hard werkt, en mooie dromen hebt, dan kun je er gewoon komen.’
Hadden we in de intro niet gehoord dat Erik evengoed keihard werkt? 
Zeynep heeft het ook over de ‘verkeerde keuzes’ die de Nieuweboertjes in de financiële problemen hebben gebracht.
Niet zo gek dus dat pa Nieuweboer de grootste moeite heeft om de populaire mening te uiten dat geld niet gelukkig zou maken. Nadat hij in Parijs goed uit eten is gegaan met zijn vrouw, glundert hij: ‘Als je ziet wat voor leuke dingen je ervoor kan doen, wat je normaal dan niet kan doen, dan maakt geld wel, wel gelukkig.’
Alleen als zijn vrouw in de concluderende scène benadrukt dat liefde en sociale contacten ook gelukkig maken, zegt hij twijfelend: ‘Ja, daar heb je geen geld voor nodig… dus uiteindelijk denk ik… niet.’
Maar dit sociale experiment toont toch mooi iets anders.
&nbsp;

Cultuur

Kelli van der Waals

Gerelateerd

De wond is nog geen litteken

Regisseur Eric de Vroedt: ‘Ik creëer om iets te voelen’

Technologie is altijd al vrouwelijk geweest