CEO Triodos Bank
Toen wij het bord “niet te koop” hier in de tuin van het hoofdkantoor zetten, om de uitgifte van onze aandelencertificaten onder de aandacht te brengen, was de kwestie ABN Amro nog helemaal niet aan de orde. De eerste tekst die we hadden was gewoon “te koop”, om klanten te informeren. Toen zaten we bij elkaar en dachten: dat is nou juist wat we niet willen overbrengen: je kunt wel participeren in het eigen vermogen van een bank met een bepaalde doelstelling, maar onze waarden zijn niet te koop. Zo kwamen we op “niet te koop”. Nu blijkt dat opeens heel actueel. Door de verkoop van ABN Amro is de principiële onderlaag meteen duidelijk. Dat is een gelukkig toeval.
De vraag die nu wordt opgeworpen, is: is een onderneming een verhandelbaar goed, of heeft die een eigen identiteit die niet overdraagbaar is. Ik denk het laatste. Juridisch gezien is het volkomen duidelijk: ABN Amro is een beursgenoteerd bedrijf en kan dus verkocht worden. Dat is het systeem dat we met zijn allen hebben gecreëerd. Maar je ziet dat klanten en werknemers, die in dit spel weinig in de melk te brokkelen hebben, daar nu vraagtekens bij plaatsen.
Wij geven daarom ook geen aandelen uit, maar certificaten van aandelen. Dat betekent dat het deel van het aandeel waarmee je eigenaarsrechten kunt uitoefenen, het stemrecht, is ondergebracht in een stichting. Het bestuur van die stichting is onafhankelijk en benoemd door de certificaathouders. Het is er volgens de statuten aan gehouden niet alleen te kijken naar de belangen van de certificaathouders, maar ook die van de onderneming, en naar de missie van de onderneming. Dat betekent in ons geval dat de sociale en milieubelangen niet ondergeschikt zijn aan het maken van winst, maar nevengeschikt. Dat is een volstrekt andere uitgangspositie dan het maximaliseren van de winst van de aandeelhouders. Je moet het systeem dus echt heel anders inrichten, wil je niet het soort vreemde toestanden krijgen als nu bij ABN Amro. Je ziet dat die omslag in denken in de financiële wereld ook steeds vaker wordt gemaakt.
Bij ABN Amro is het duidelijk: die bank is er voor de aandeelhouders, onder de randvoorwaarde dat de situatie voor medewerkers en andere belanghebbenden acceptabel is. Alle andere belangen zijn ondergeschikt aan de winst. Dat is een keuze, die hoort bij beursgenoteerde banken die in een internationale omgeving opereren. Op de beurs weten de ondernemers helemaal niet wie hun aandeelhouders zijn. Een aandeelhouder kan instappen, op een aandeelhoudersvergadering iets roepen, en weer uitstappen. Dat is zo vluchtig, zo weinig samenhangend, dat het gemakkelijk tot problemen leidt. Hedgefunds zijn het ultieme voorbeeld. Zo’n fonds dat nu in ABN Amro is gestapt, zou ook kunnen zeggen: wij vinden dat geen goede bank, wij stappen er niet in. Maar ze stappen er wel in en eisen dan dat de bank dit of dat doet. Je kunt niet zeggen dat een hedgefund daarmee iets illegaals doet. Het is juist zo dat een beursgenoteerde beweging zich kwetsbaar opstelt. Ze zetten de achterdeur open en weten niet wie er binnenkomt. Dan kan er ineens iemand achter je staan die zegt: ik ben hier eigenaar. Het sys­teem heeft een behoorlijke dosis naïviteit in zich.
De eerste vorm van bescherming daartegen is: niet naar de beurs gaan. De vraag is of een echt duurzame onderneming wel kan functioneren in een beurssetting met anonieme aandeelhouders die van alles kunnen bedenken. Maar er is voor een groot bedrijf eigenlijk geen alternatief, dus ik wil daar ook niet te hard over oordelen. In het ideale geval moet je kunnen zeggen: de strategie is de verantwoordelijkheid van de onderneming. Als u het daarmee niet eens bent, dan kunt u gaan als aandeelhouder. Dan kom je uit bij duurzaam aandeelhouderschap, waarbij je je richt op een periode van tien, twintig jaar en een idee hebt van waar je met de economie, met de samenleving naar toe wilt. Je hebt aandeelhouders nodig die daarin stappen, die weten dat ze hun doelen niet een, twee, drie realiseren. Mijn indruk is dat ondernemers die stap vaak wel willen zetten, maar dat de aandeelhouders achterblijven.
We zitten in een tijd dat banken zich niet meer om een defensieve reden een duurzaam imago aanmeten. De fase van: ze doen maar alsof, die zijn we voorbij. Men ziet er daadwerkelijk een markt in. Dat wil nog niet zeggen dat het ook in de genen van die banken zit. Het is serieuze business, maar het is nog niet zo dat er bij elk besluit voor duurzaamheid wordt gekozen. Wij zijn opgericht vanuit een duurzame benadering en van daaruit gegroeid. Toch zitten we op de zelfde markt en ik vind het prima dat alle andere banken meer aan duurzaamheid willen doen, omdat ze langzamerhand bereid zullen zijn dat tot integraal concept te maken. Het kan tien, twintig jaar duren, maar ik ben ervan overtuigd dat het gebeurt.
Een heel mooi signaal is dat duurzame fondsen niet per definitie minder rendement opleveren dan andere fondsen. Dat is opmerkelijk, want het aantal bedrijven waarin je duurzaam kunt beleggen, is beperkt. Het gaat om dertig procent van het totaal. En dat is nog grofmazig, je kunt niet op alle slakken zout leggen. Dat is een nadeel van die internationale ondernemingen: Shell doet het volgens onze criteria goed met het onderzoek naar alternatieve energiebronnen, maar Nigeria is wel een zwart plekje op het geheel. Er is altijd wel wat. Philips werkt ook voor de wapenindustrie. Toch ontwikkelen die bedrijven zich langzaam in de goede richting. Er wordt meer gepretendeerd dan er wordt waargemaakt, maar er komt verbetering.
Dat zo’n beperkte selectie toch een heel goed rendement oplevert, heeft een aantal oorzaken. Het zijn vaak serieuze ondernemingen die betere werknemers aantrekken, omdat mensen met een brede ontwikkeling en kennis liever voor een duurzame onderneming werken. De klanten zijn loyaler en bovendien zijn er minder law suits. Kortom: ze gedragen zich beter. Dat compenseert de geringe keus.
Duurzaam ondernemen staat nu bovenaan de sociale agenda. Dat komt door de film van Al Gore, maar ook door het feit dat het klimaat een beetje van slag is, rapporten die worden gepubliceerd. Vroeger was het nog allemaal toekomstmuziek, maar nu merken mensen het zelf, dus hebben ze het idee dat ze actie moeten ondernemen. Wij merken dat ook: mensen willen naar een bank die het duurzaam ondernemen niet pas vorige week heeft bedacht. Dat is trouwens geen hype, het is een duidelijke trend. Er zijn economisch moeilijke jaren geweest, maar wij zijn sinds 1980 alleen maar gegroeid. Je ziet dat niet alleen hier, maar ook in de biologische sector, de alternatieve energie, allerlei duurzame sectoren groeien gestaag.
Dat we groeien, komt doordat de vraag toeneemt, niet doordat wij concessies doen. Binnen het bankwezen wordt serieus en met waardering naar ons gekeken, en in toenemende mate. Men ziet alleen niet altijd hoe je dat in de eigen bank zou kunnen doen. Ik hoop dat dat inzicht gaat toenemen. Het lijkt me echt te gek als alle banken ons straks overvleugelen. Alleen maar banken zoals Triodos. Ik vind het geen enkel probleem om onszelf dan op te heffen. Dan is onze taak als organisatie vervuld.
Peter Blom
1956 Geboren in Leiden
1975-1979 Studie economie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
1980-1982 Vrijwilliger/vervangende dienstplicht bij Stichting Triodos
1982-1989 Accountmanager Zakelijke Kredietverlening Triodos Bank
1989-1999 Directeur Triodos Bank
Sinds 1999 Directievoorzitter Triodos Bank (CEO)