<div class="lead">
Opluchting en gejuich klonken alom, na het sluiten van het atoomakkoord met Iran. Maar ondertussen zitten nog steeds veel politieke gevangenen in de Iraanse gevangenissen. Niet bepaald reden voor een feestje.
</div>
Volgende week woensdag is het precies een jaar geleden dat de Amerikaan Jason Rezaian (39), correspondent van de Washington Post, samen met zijn Iraanse vrouw Yeganeh Salehi in Teheran werd gearresteerd. Terwijl dinsdag het atoomakkoord met Iran werd gesloten werd Rezaian naar de rechtszaal gebracht voor wat zijn krant ‘de zoveelste zitting in zijn geheime, onrechtmatige en ronduit politieke proces’ <a href="http://www.washingtonpost.com/opinions/free-jason-rezaian/2015/07/15/24a861de-2b0e-11e5-a5ea-cf74396e59ec_story.html" target="_blank">noemde</a>.
Jason Rezaian was naar Iran vertrokken om de Amerikanen meer begrip bij te brengen van de Iraniërs en hun cultuur en staat nu terecht op vage beschuldigingen van spionage, aldus de Washington Post. De krant schreef naar aanleiding van het sluiten van het atoomakkoord over het fysieke en geestelijke lijden van de journalist. In die verontwaardiging over het feit dat er een akkoord was gesloten zonder dat daarin de vrijlating van de voor zover bekend vier Amerikanen ­– Jason Rezaian, Amir Hekmati, Saeed Abedini en Robert Levinson – in Iraanse gevangenissen was betrokken, stond de krant niet alleen.
Toen Major Garrett, Witte Huiscorrespondent van omroep CBS, president Obama daarmee <a href="http://www.thedailybeast.com/cheats/2015/07/15/obama-rips-jab-on-u-s-hostages-in-iran.html">confronteerde</a>, kreeg hij hem behoorlijk op de kast. Volgens Obama zou het verbinden van het lot van de gevangenen met wapenonderhandelingen het Iraanse regime het idee kunnen geven dat ze extra concessies van de Amerikanen zouden kunnen loskrijgen. ‘Maar de suggestie dat ik tevreden ben, dat ik feestvier terwijl Amerikaanse staatsburgers wegkwijnen in Iraanse gevangenissen, dat is echt onzin.’
Nee, reageerde journalist en activiste Sarah Shourd, het was helemaal geen onzinvraag van mijn collega. Maar, laat ze zien in een artikel op The Daily Beast, wel een vraag die heel moeilijk te beantwoorden is. Shourd is ervaringsdeskundige: ze werd in 2009 samen met haar man en een vriend door Iraanse militairen opgepakt in het grensgebied van Iran en Irak – je kunt je trouwens afvragen of het verstandig was om daar rond te wandelen als Amerikanen, was een van de reacties onder haar verhaal  – en zat vervolgens nog langer vast dan haar collega Rezaian nu: 410 dagen in eenzame opsluiting, en zonder enige vorm van proces.
Natuurlijk had de onmiddellijke vrijlating van de gevangenen een Amerikaanse eis moeten zijn bij de onderhandelingen, schrijft Shourd. En uiteraard is hun lot verbonden aan de Iraans-Amerikaanse verhoudingen en worden ze gebruikt als wisselgeld. Bovendien blijft de binnenlandse situatie voorlopig onveranderd: oud-presidentskandidaten Mehdi Karroubi en Mir-Hossein Mousavi en diens vrouw Zahra Rahnavard hebben al vier jaar lang <a href="https://freedomhouse.org/article/iran-s-shame-detention-mousavi-karroubi-and-rahnavard#.VaiQMyrtmko">huisarrest</a> en een groot aantal anonieme politieke gevangenen blijft vast zitten. Kunstenares en activiste <a href="http://www.amnestyusa.org/news/news-item/iran-serious-health-fears-for-artist-on-prison-hunger-strike">Atena Farghadani</a> zit in eenzame opsluiting in afwachting van een proces waarin ze 7,5 jaar cel kan krijgen voor een politieke tekening waarin ze conservatieve parlementariërs afbeeldde met apen- en geitenkoppen.
Toch is het atoomakkoord ook voor de gevangenen een goede deal, vindt Shourd, want normaliseren van de verhoudingen is op de lange duur de enige manier om het gijzelen van Amerikanen door het Iraanse regime te voorkomen. ‘In Iran vieren de mensen nu feest op straat. Dat zouden wij Amerikanen ook moeten doen.’
Shourd mag nog zoveel recht van spreken hebben na haar eigen verschrikkelijke tijd in een Iraanse cel, haar aansporing om feest te vieren lijkt een beetje voorbarig. En voor de families van Jason Rezaian, Atena Farghadani en de andere Amerikaanse en Iraanse politieke gevangenen en ballingen is het, daarin had president Obama gelijk, zelfs een nogal pijnlijke opmerking.