Detectives & thrillers: de update

Dit is raar: een Amerikaanse roman staat aangekondigd als gaand over een vrouw die terugdenkt aan haar gestorven echtgenoot. Verder niks. Voor onze begrippen is dat vreemd in 2011. Het is onbestaanbaar dat een hoog ingezette Nederlandse roman op zo’n niet-spannende wijze wordt aangekondigd.

In Nederland is de gewone roman een spannende roman geworden: de AKO-genomineerde Peter Buwalda werd door Vrij Nederland eerst besproken in de Detective en Thrillergids, traditioneel literaire schrijvers als Bernlef en A.F.Th. Van der Heijden schreven een thriller, romans van andere gerespecteerde schrijvers (Tim Krabbé, Herman Koch) laten zich op de achterflap samenvatten in een spannende plot.

En andersom gebeurt het omgekeerde. In de betere spannende boeken gaat de plot niet meer boven alles, de aandacht verschuift meer en meer naar de psychische ontwikkeling van dader dan wel speurder.

Neem de op ware zaken gebaseerde verhalen van de hiernaast afgebeelde schrijver en advocaat Ferdinand von Schirach. Door hem beschreven moordzaken betreffen anekdotische verhalen uit zijn dagelijkse praktijk. Het gaat Von Schirach erom hoe het kwaad zich manifesteert en hoe wij ermee omgaan. Lezend en huiverend besef je dat hier een schrijver bezig is met het uitdrijven van zijn demonen. Maar ook in andere spannende boeken die in deze Detective & Thriller-update worden besproken, kan het raadsel achter de misdaad tot steeds confronterender psychologische inzichten leiden.

Het overlapgebied tussen literatuur en spannend boek wordt wéér groter.

Is dit slecht of goed? (Schouderophalen.) Het ís.

René Appel

Goede vrienden, Nederlands (2011), Anthos, € 19,95

**

Bij René Appel gaat het er altijd zo gezellig en op z’n Hollands aan toe. Voor je het weet staat de leverworst op tafel. En de personages zijn ook al zo gewoon: Mark bijvoorbeeld, uit Goede vrienden, is verantwoordelijk voor het brood en banket in de supermarkt en alles wat er voor nodig is om dat op tijd in de schappen te krijgen. In het weekend fietst hij met zijn vrienden Otto, Thijs en Edwin. Hun vrouwen drinken samen koffie. Maar dan pakken donkere wolken zich samen boven de Vogelbuurt. Sandra verlaat Otto. Leonies schedel wordt ingeslagen met een stomp voorwerp en Nancy krijgt prompt een messentrekker op bezoek. Maar er is geen enkele aanwijzing, geen spoor, niks! Wel een dikke kans, zo redeneert Marleen nuchter, dat zíj nu aan de beurt is. Appel neemt ruim de tijd om het verhaal op spanning te brengen. Dat is jammer. Hij raakt pas op dreef als de ellende begint. Dat deel is meteen ook het best (en met zichtbaar plezier) geschreven – met fijne observaties over moderne ouders die hun kinderen Spijker en Venus noemen. Maar de dreiging en lugubere angsten die in Appels andere psychologische thrillers vaak zo continu voelbaar zijn, zullen zijn fans missen in Goede vrienden. Het is allemaal net niet geraffineerd genoeg. (Anne Versloot)

Belinda Bauer

Opgesloten, Engels (Darkside, 2011), A.W. Bruna, € 19,95

***

Voor Rusteloos land ontving Belinda Bauer vorig jaar de Golden Dagger Award 2010. Het was voor het eerst sinds 1973 dat een debuut met die prijs werd onderscheiden. Dat schept verwachtingen.

Bauer zoekt haar thema’s duidelijk in de krochten van de psyche. Eerder portretteerde ze een pedofiel, nu worden er gehandicapte of weerloze mensen van kant gemaakt. Ondanks het bloedserieuze onderwerp, presteert Bauer het in Opgesloten om goed getimede grappen toe te voegen. Inspecteur Marvel is op de zaak gezet en is een van de krachtigste personages. Altijd spottend over het platteland en groot liefhebber van moordslachtoffers. ‘”Hoe kon een rechtgeaarde man nu niet dol zijn op moordslachtoffers en de uitdaging die vanuit hun graf werd toegeworpen? Wreek mij!” Marvel zag bij het horen van die spookachtige stem in zijn hoofd altijd een of andere wijde, donkere cape voor zich die opbolde van wrekende gerechtigheid.’ Hij steekt mooi af tegen de schijnbaar sullige dorpeling en wijkagent Jonas.

Hoewel Opgesloten qua schrijfstijl niet onderdoet voor Rusteloos land, is het einde te abrupt. Een subtielere afbouw zou het verhaal naar een hoger niveau hebben getild. Desondanks kijken we uit naar de volgende. (Kim Bos)

Birger Baug

Verlossing, Noors (Paradis tapt, 2009), A.W. Bruna, € 17,95

***

Na een succesvol debuut is het altijd afwachten of een schrijver de hooggespannen verwachtingen kan waarmaken. In Verlossing, Birger Baugs tweede thriller, hernieuwen we de kennismaking met Halvor Heming, politieman die tussen het oplossen van moordzaken door boodschappen doet, kookt en zijn kinderen van en naar crèche, school, sportclubs, et cetera brengt. Heming houdt zich deze keer bezig met een abnormaal aantal mysterieuze sterfgevallen onder de heroïnejunks in Oslo. Baugs tweede boek is in even hoog tempo en minstens zo strak en efficiënt geschreven als zijn debuut Straf. Bovendien – zeldzaam in thrillers – gebruikt hij aardig wat humor, waardoor zijn personages leuk uit de verf komen. Ook de plot is goed doordacht en redelijk verrassend. Als aan het eind alle losse eindjes aan elkaar zijn geknoopt blijft de lezer tevreden achter. Tevreden? Te tevreden. Ziedaar het probleem van Verlossing. In een goede thriller moet niet alleen worden gehakt, er moeten ook spaanders vallen. Hier blijven alle in levensgevaar verkerende helden op miraculeuze wijze toch in leven. Alsof Baug te zeer op ze gesteld is geraakt om ze te laten sterven. De zeis erdoor, Birger! Pas dan kun je even hoog stijgen als sommige van je al dan niet Scandinavische collega’s. (Barbara van IJzeren)

Chelsea Cain

Zondvloed, Amerikaans (The Night Season, 2011), Luitingh, € 18,95

***

In de titel ontbreekt voor het eerst het woord ‘hart’. Drie boeken schreef Cain over de ijzingwekkende, beeldschone moordenares Gretchen Lowell en haar ‘eigen’ inspecteur Archie Sheridan die als een herinnering aan hun gewelddadige ontmoeting een hartvormig litteken op zijn borst draagt. De schrijfster wilde blijkbaar even loskomen van hun bloedstollende relatie, want Lowell zit deze keer veilig achter tralies terwijl Sheridan, geschaduwd door de stoere journaliste Susan Ward, een andere seriemoordenaar op de hielen zit. De vijand is ook het wassende water van de rivier in Portland die de stad verandert in een onbegaanbaar labyrint. De moordenaar, die zich bedient van een levensgevaarlijke inktvissoort, is weer angstaanjagend slim. Ward is weer amusant chaotisch en dapper, en Sheridan zijn gesloten, beschadigde zelf. Eigenlijk een prima thriller, die zoals Cain zelf vooraf beloofde, ook geschikt is voor wie haar serie niet kent. Toch moet je de voorgeschiedenis kennen om de verwijzingen naar Lowell – haar foto die Ward ontdekt in een laatje van Sheridans bureau, of zijn duistere verlangen om zich door de rivier op te laten slokken – op waarde te schatten. Tegelijk missen de Gretchen Lowell-fans haar gekte, haar manipulatieve spelletjes en haar creatieve en harverkillende martelpraktijken. Het goede nieuws: ze komt terug. In Cains volgende boek. (Marijn van der Jagt)

Peter Cameron

Andorra, Amerikaans (Andorra, 1997), Ailantus, € 19,95

***

Na een mysterieuze persoonlijke tragedie verlaat Alexander Fox Amerika om een leven in het buitenland te beginnen. Peter Cameron, ook schrijver van korte verhalen voor onder meer The New Yorker en The Paris Review, noemt de plaats waar Fox doelbewust neerstrijkt Andorra, maar behalve dat het klein is en de belastingen er laag zijn, heeft het er weinig mee te maken. Dit fictieve land ligt aan zee en het is er bijna altijd mooi weer. Aanvankelijk bevalt de nieuwe woonomgeving: ‘Ik spoelde het stof en vuil van het verleden van me af en voelde me gezalfd en welkom.’ In korte tijd duikelt Fox een bonte schakering vrienden en liefdes op, allemaal even sterk opgetekend door Cameron: het Australische echtpaar Ricky en Ricky Dents en hun reusachtige hond Dino, de welgestelde familie Quai, en Ali, de doemdenkende uitbater van een koffietent. Maar dan spoelen er lijken aan en de Amerikaanse vreemdeling wordt verdacht. Gedurende het verhaal voert Cameron zijn lezer met brokjes informatie over Fox’ verleden en de soms bijna surrealistische inwoners van het land. Diehard thrillerfanaten zullen een zware kluif hebben aan Andorra: suspense voert nooit de boventoon. Treffende beschrijvingen van personages en de omgeving, daar draait het vooral om. (KB)

Elizabeth Corley

Requiem voor een zangeres, Engels (Requiem Mass, 1998), Luitingh, € 14,95

**

Na haar drie andere boeken is nu ook het dertien jaar oude debuut van Elizabeth Corley vertaald. Daarin worden haar vaste hoofdpersonen geïntroduceerd. Inspecteur Andrew Fenwick heeft zojuist zijn geesteszieke vrouw begraven en staat er nu alleen voor met zijn twee kleine kinderen. En Louise Nightingale komt als agente net kijken. Samen onderzoeken ze een vrij gruwelijke moordzaak in een Londense voorstad, die al gauw verband blijkt te houden met een andere moord. Alles grijpt in elkaar vanuit een ver verleden, maar dat blijkt allemaal pas na veel zeer Brits en zeer ijverig politiewerk: rechttoe rechtaan, zonder tierelantijnen. In dit eerste boek laat Corley, naast haar onmiskenbare vakmanschap, ook duidelijk zien dat ze voor haar zeer menselijke en goed geportretteerde personages schatplichtig is aan Ruth Rendells Wexford-thrillers. Ze had slechtere voorbeelden kunnen kiezen. ‘De eerste voorwerpen die haar ogen hadden waargenomen toen ze bij bewustzijn kwam, waren messen en scalpels en de precieze afmeting ervan stond in haar herinnering gebrand. Ze kon zich voorstellen dat hij ze oppakte, subtiel vasthield en kleine stukjes van haar huid begon te villen.’ (Ed van Eeden)

Clive Cussler

De jacht, Amerikaans (The Chase, 2007), THB, € 19,95

*

Broodschrijvers als Cussler hebben het zwaar. Om te voorkomen dat ze in copy-paste-gedrag vervallen, zoals de verslaggever die zijn artikel over de jaarlijkse braderie in zijn stad telkens kopieert en alleen de weersomstandigheden aanpast (tot hij dat in een dronken bui vergeet), moeten ze zeer vindingrijk zijn.

Cussler werkt met meer helden die hun eigen reeks en daardoor hun eigen publiek krijgen. Cusslerbaby’s leven en werken in uiteenlopende omstandigheden. Tijd, plaats op de aarde, tegenstanders, wapens, aard van dreiging: bij oppervlakkige beschouwing lijken Kurt Austin, Dirk Pitt en Dossier Oregon niet op elkaar.

Door de series af te wisselen (Austin-Pitt-Oregon-Austin-etc.) valt het niet snel op dat de thrillers uit dezelfde ‘fabriek’ komen. Stuk voor stuk is het van dik hout zaagt men planken, wapengekletter, eendimensionale personages, houterige dialogen. Enkele jaren geleden besloot Cussler een nieuw element aan zijn winstgevende vehikel toe te voegen: de avonturen van een mooie jongen, Isaac Bell, die zijn prooi altijd pakt. Een snufje Wilde Westen, gesitueerd begin twintigste eeuw.

Het Nederlandstalige debuut van Bell draait om een geslepen en moordzuchtige bankrover. Een vermommingskunstenaar, een man die ervan droomt bankier te worden. Verkeerde carrièreplanning, als u het ons vraagt. Cussler maakt het mogelijk. Bell zelf is privédetective. Sneller met zijn revolver dan Gates met zijn computer. Kortom, een echte Cussler. (Arno Ruitenbeek)

Mo Hayder

Rot, Amerikaans (Hanging Hill, 2011), Luitingh, € 19,95

***

De dromerige tarotkaartenontwerpster Sally en de stoere motorrijdende politie-inspecteur Zoë zijn zussen en wonen in hetzelfde stadje, maar toch spreken ze elkaar nooit. Sally leidt een perfect leven met een keurige echtgenoot, denkt Zoë, en Zoë heeft geen behoefte aan een slomerik als ik, denkt Sally. Dat verandert wanneer een gruwelijke lustmoord alles op scherp zet en de twee allebei een rol blijken te spelen in de verwikkelingen rond de moord en de eventuele daders. Mooi beschrijft Hayder, vooral bekend van het huiveringwekkende Tokio, hoe de volwassen zusters elkaar stiekem observeren met een kinderlijk mengsel van jaloezie en bewondering. Rot begint veelbelovend met een groot aantal verhaallijnen en een stevig plot, zakt halverwege wat in door een te grote nadruk op de familierelaties, maar eindigt grandioos met een langzaam opgebouwde maar des te onaangenamere wending in het verhaal. Met subplots over uiteenlopende zaken als pornosnuffmovies uit Kosovo, scheve verhoudingen in pubervriendschappen en verkrachtende jachtopzieners. Dat Hayder ook komisch talent heeft, bewijst ze met de opgewekte beschrijving van een hilarisch knullige, onbedoelde moord. Spijkerpistool, dromerige vrouw, oeps. (Padu Boerstra)

Joost Heyink

De verzekering, Nederlands (2011), Anthos, €18,95

***

Joost Heyink schreef tal van kinderboeken voordat hij aan het spannende genre begon. Wellicht heeft hij daar de humor, de helderheid en de Roald Dahlachtige plotwendingen aan overgehouden die deze thriller zo genietbaar maken. De tragikomische hoofdpersoon Tim Henderson heeft het als schrijver nooit echt gemaakt, maar nu heeft hij een mooie verhaalopzet bedacht: een man licht zijn levensverzekeringsmaatschappij op door zijn eigen dood te ensceneren. Voor hij het weet, zit Tim in zijn eigen boek, want hij besluit het opzetje met zijn mooie vriendin Laura daadwerkelijk uit te voeren, op die manier tweeënhalf miljoen te innen en op Bali samen gelukkig oud te worden. Maar ja, als ze in Colombia op zoek gaan naar een bij dit plan passend lijk, loopt de hele onderneming vanzelfsprekend totaal uit de rails. Met de goede Tim als zeer vermakelijk slachtoffer. ‘Als ik de deur open en door Lope onderuit word geschopt, ben ik niet eens verbaasd.’ (EvE)

Arnaldur Indridason

Grafteken, IJslands (Dauðarósir, 1998), Querido, € 15,-

****

Arnaldur Indridason schrijft spannede boeken op hoog niveau: nooit minder dan vier sterren. Bij het verschijnen van de tweeëndertigste Detective & Thrillergids kreeg Doodskap de titel ‘VN-Thriller van het jaar’. Het is dan ook goed nieuws dat uitgeverij Querido nu een oudere titel uit het IJslands heeft laten vertalen.

Grafteken verscheen in 1998. Het is even sterk als zijn latere werk. Hoogstens zit er in dit boek meer blinde, en daardoor soms wat onevenwichtige, woede over corruptie en uitbuiting. Projectontwikkelaars kopen visserijquota op, waardoor de vissers aan de Westfjorden brodeloos raken. Noodgedwongen verhuizen zij naar Reykjavik, naar de flats van diezelfde projectontwikkelaars. Het meisje Birta is ook aangespoeld in de stad en gaat kopje onder in drugs en prostitutie. Een jeugdvriend probeert haar te redden, maar stuit op een machtig verbond van een crimineel en een projectontwikkelaar, die haar seksueel misbruikt. Birta wordt vermoord.

Voor rechercheur Erlendur Sveinsson is de zaak een harde confrontatie met zijn eigen, mislukte vaderschap. Zijn zoon is een psychotische alcoholist, zijn dochter lijkt op Birta. Sveinsson probeert te begrijpen wat er fout is gegaan in zijn gezin en in zijn land. Het is ook in dit boek geen vrolijke boel, maar cynisch realisme is nu eenmaal de kracht van Indriason: zijn rechercheur wil niet veroordelen, maar hij begrijpt geen snars meer van deze wereld. (Pieter Groet)

Josten & Smits

Opgelicht, Nederlands (2011), A.W. Bruna, €19,95

**

Een interessant duo: Marc Josten is oud-onderzoeksjournalist van VN, oud-hoofdredacteur van het tv-programma Reporter en programmamaker. Rob Smits werkte twee jaar als rechercheur voordat hij officier van justitie werd en is tegenwoordig advocaat-generaal bij het gerechtshof van Amsterdam. Ze zijn nu samen een misdaadreeks begonnen met in de hoofdrol opsporingsambtenaar Denise de Wit (‘slim, street smart, sexy en tot haar eigen frustratie soms kwetsbaarder dan ze zelf zou willen’). In Opgelicht is haar eerste taak een gevalletje vastgoedfraude. Daar lijkt ze zich behoorlijk aan te vertillen als ze via een knappe, ambitieuze architect undercover gaat bij een vastgoedbedrijf dat verdacht wordt van fraude en witwaspraktijken. Al gauw barst er een pandemonium los: drugshandel, moord, internationaal terrorisme, verraad en een Grande Finale in de Amsterdam Arena. En natuurlijk heeft de stoere Denise haar romantische onderonsjes. ‘Ze verwachtte dat hij haar elk moment kon gaan zoenen. Haar handen had ze al in de aanslag om hem een gepast antwoord te geven.’ Een eersteling met actie, vaart en van alles erop en eraan, kortom. Maar met het typische manco van een debuut: te veel tegelijk. Komt ongetwijfeld goed in deel twee. (EvE)

Bob Mendes

Top Secret, Belgisch (2011), Manteau, € 19,95

***

Bij Rozenburg & Co is duidelijk meer aan de hand dan gewone bedrijfsspionage, constateert privédetective Sam Keizer subiet als ze de secretaresse uit de slaapkamer van de bodyguard van de directeur ziet sluipen. Sam, de heldin in deze negen gebundelde verhalen van Bob Mendes, is een pientere tante. Recht voor z’n raap vertelt ze over haar slapstickachtige avonturen. Ze komt foute diamanthandelaars tegen, spoort vermiste rijkeluiszoontjes op en belandt in louche nachtclubs. Altijd gaat haar telefoon als ze zich net verdekt heeft opgesteld. Maar haar observaties zijn steevast raak: ‘Ik had geen stethoscoop nodig om te zien dat hij geen teken van leven meer vertoonde. Iemand had hem de hals doorgesneden.’ En netjes is ze ook. Elke gewetenloze gluiperd die ze tegenkomt, laat ze eerst haar geplastificeerde detectivevergunning mét foto en zegel van het koninkrijk België zien – en krijgt dan meteen een gemeen geplaatste linkse hoek terug. Weinig plot, maar veel aanstekelijke lol bij Mendes. Ook als Sams ex-minnaar Henry haar voor de zoveelste keer het bed probeert in te kletsen. Hij blíjft hotelsuites en tafeltjes reserveren. Voor het verhaal ‘Dirty Dancing’ won Mendes de International Crime Short Story Competition. (AV)

Donna Leon

Dodelijke Conclusies, Amerikaans (Drawing Conclusions, 2011), Cargo, € 18,90

****

Werkelijk geen idee waarom de oorspronkelijke titel Drawing Conclusions van Donna Leons laatste boek nu weer vervangen moest worden door Dodelijke Conclusies. De Nederlandse titel slaat nergens op (is althans goed voor bijna elk spannend boek waarin een dooie valt), maar zou kennelijk meer kopers kunnen trekken dan de oorspronkelijke. Bovendien is de genre-aanduiding literaire thriller misplaatst: Donna Leon schrijft namelijk detectives over de Venetiaanse Commissaris Guido Brunetti.

Sorry, ik overdrijf misschien ietwat, maar zie het als betrokkenheid bij de schrijfster.

Ze wordt beter, Donna Leon. Geconcentreerder, kun je ook zeggen. Natuurlijk, ook deze aflevering is geplaatst tegen de achtergrond van de Italiaanse bureaucratie en corruptie, en vergeven van beschrijvingen van Venetië en het zoetsappige gezinsleven van Brunetti, maar de plot ontvouwt zich vooral in het hoofd van de detective. Hij hoeft nauwelijks te reageren. Het gaat nu nog meer puur om Brunetti’s intuïtie en mijmeringen. Zal hij verdergaan op dit spoor of op het andere? Zouden mensen zomaar zus of zo doen of steekt daar meer achter? Wie kan er mogelijk liegen en waartoe is een mens in staat? Vooraleerst zijn we op spannende wijze getuige van het denkwerk van Brunetti, die langzaam… conclusies trekt. (Sander Pleij)

Monaldi & Sorti

Mysterium, Italiaans (Mysterium. La tetralogia di Moebius. Storie a due volti, 2011), Cargo, € 24,90

***

Het Italiaanse echtpaar Rita Monaldi en Francesco Sorti schrijft aan een serie rijk gedocumenteerde historische thrillers die vooral volgens henzelf zwaar geboycot worden in Italië. Dat dat allemaal wel meevalt, was al eerder in VN te lezen. Maar ja, je moet wat doen om meer boeken te verkopen. Onlangs is Mysterium verschenen, deel vier van de zeven, waarin Atto Melani de hoofdrol speelt. Hij is de jonge castraat die we al kennen uit Versluiering, het tegenvallende Geschenkboekje tijdens de Maand van het Spannende Boek dit jaar. Hij zit ditmaal op een boot die de lucht in vliegt na een aanval van piraten. Hij belandt per sloep op een eiland waar, zo ontdekt hij, ook een excentrieke monnik met Eeuwenoude Belangrijke Geschriften is gestrand. Maar inmiddels is die spoorloos. Atti gaat op jacht. Wat dan volgt is niet zozeer spannend, maar eerder het wegzetten van alle research die de auteurs voor dit boek hebben gedaan. Alles wat je altijd al wilde weten over wetenschappers als Copernicus en Thales van Milete staat erin. Ontcijferde teksten, terzijdes in aparte dialogen, extra details over lokaties, het kan niet op. Ongetwijfeld zal het allemaal kloppen, maar het is een enorme kluif, 795 bladzijden lang. Goed geschreven, dat weer wel. Alleen voor de harde kern van Monaldi & Sortifans. (AV)

Jo Nesbo

De vleermuisman, Noorwegen (Flaggermusmannen, 1997), Cargo, € 18,90

***1/2

De zwarte politie-inspecteur in Hawaïhemd die de Noorse commissaris Harry Hole in Australië bij het vliegveld opwacht, heeft een handdruk die aanvoelt als ‘een ware citruspers’. ‘You must be an Aboriginal,’ zegt Hole. ‘Guess there’s no fooling you, officer,’ luidt het geestige antwoord van Andrew Kensington, een karaktervolle figuur die Hole zal bijstaan op diens Australische missie: het oplossen van de moord op een Noorse actrice.

Je zou bijna vergeten dat De vleermuisman óók de introductie is van Harry Hole, de coole, verslavingsgevoelige inspecteur waar Nesbø reeds acht succesvolle thrillers aan heeft gewijd. Cargo bracht het boek al eerder uit, maar die druk is niet meer verkrijgbaar. Nu ligt deze eerste ‘Harry Hole’ uit 1997 opnieuw in de winkel, in de hier en daar wat tuttige vertaling van Annelies de Vroom. Hole blijkt nog niet zo geteisterd, maar drinkt evengoed zijn nare herinneringen al weg en stort zich blind in vuistgevechten. Het kwaad komt nog niet zo dichtbij als in de latere boeken, en de duik in de mythen van de Aboriginals heeft iets educatiefs. Maar het is een echte Nesbø: robuust van handeling, scherp van dialoog, en met kleurrijke locaties vol sinistere figuren. (MvdJ)

Stef Penney

De onzichtbaren, Engels (The Invisible Ones, 2011), Prometheus, € 19,95

**

Een verscheurde zigeunerfamilie met veel geheimen moet het gesnuffel van privédetective Ray Lovell dulden. Lovells grote voordeel is dat hij zelf een halve Rom is, en bij benadering weet hoe reizigers in elkaar steken.

Het kat-en-muisspel tussen de vreemde, op zichzelf levende Janko’s en de drankzuchtige, door een echtscheiding hard getroffen speurder levert aardige momenten op. Met name door zijn ontmoetingen met de veertienjarige JJ Janko. Die is zijn eigen onhandige onderzoekje begonnen naar wat er loos is. Er zijn dan ook twee ikken; de hoofdstukken dragen hun naam (Ray en JJ).

Als de onwaarschijnlijke waarheid stukje bij beetje boven water komt, begint de lezer zich af te vragen wat de schrijfster beoogde. Het lot van de Roma beschrijven? Vertellen hoe moeilijk het is om van wagen naar steen te verhuizen? Beweren dat dit laatste uiteindelijk onvermijdelijk is, in de zin van uitsterven of langzaam creperen?

Penney hinkt op twee gedachten: een roman over de problemen van een minderheid in het stugge Verenigd Koninkrijk en een thriller. Die twijfel maakt het resultaat veel minder krachtig dan mogelijk was geweest met deze uitgesproken karakters, natuurlijke dialogen en inktzwarte sfeer. (AR)

Caro Ramsay

Donker Water, Engels (Dark Water, 2010), Anthos, € 21,95

**

Donker Water van Caro Ramsay begint voortvarend. We zijn amper tien pagina’s ver als het eerste lijk wordt gevonden, dat ons aan een balk in een leegstaand huis tegemoet bungelt. De moordenaar – de gruwelijke en bloederige verminkingen die het lichaam ontsieren, sluiten zelfmoord direct uit – is zo vriendelijk geweest een aanwijzing op het lichaam achter te laten in de vorm van een notitie. Die zet de politie van Glasgow weliswaar op het spoor van een reeks oudere, onopgeloste en even gewelddadige misdrijven, maar het staat allerminst vast dat de dader(s) snel zullen worden gevonden. Naast de nogal rommelig beschreven jacht op de moordenaar(s), besteedt Ramsay veel aandacht aan de machtsverhoudingen in het Schotse politiewereldje. Het bureau van Partickhill, dat zich over de zaak moet buigen, staat op het punt opgeheven te worden en heeft een mediasucces dus hard nodig. De snoevers van District K liggen op de loer om met de eer te gaan strijken. Daarbij zijn geen van de dienders onbekenden voor elkaar en gunt Ramsay eenieder een flinke dosis onverwerkt verleden. Dit maakt Donker Water een te volle, onevenwichtige thriller die bovendien tempo ontbeert. De protagonisten praten af en toe als opstandige pubers, wat ook niet helpt om de spanning op te voeren. (Erik de Vries)

Linus Reichlin

Het Verlangen van atomen, Duits (Die Sehnsucht der Atome, 2008), Maarten Muntinga, € 17,95

***

Van de vele tobberige vijftigers die in detectives een hoofdrol spelen, is Hannes Jensen een bijzondere. Hij is een Duitser, werkzaam bij de politie in het Belgische Brugge. Jensen heeft een uitzonderlijke passie: kwantummechanica. De weduwnaar is met vervroegd pensioen gegaan om in alle rust een natuurkundige meesterproef te kunnen uitvoeren. Maar op het laatste moment krijgt hij een zaak die roet in het eten gooit. Een Amerikaanse toerist zegt dat hij bedreigd wordt. Jensen neemt hem niet serieus, maar de volgende morgen ligt de toerist dood in zijn hotelkamer en zijn zijn twee kinderen spoorloos. Jensen volgt het spoor via Arizona naar Mexico, waar hoog in de bergen gebedsgenezeres Esperanza leeft; zij moet de sleutel tot het raadsel hebben. Op deze queeste krijgt Jensen gezelschap van een blinde vrouw die haar eigen redenen heeft om Esperanza te zoeken. Samen zijn zij vooral op zoek naar zichzelf.

Reichlin is een man van de wereld. Hij verplaatst in zijn thrillerdebuut de lezer met gemak van België naar de leegte van het Amerikaanse platteland en de hoogten van Mexico. Soms worden daarbij de natuurkundige metaforen je wat te veel, maar de ontluikende relatie met de eigenaardige blinde vrouw biedt een mooi, menselijk tegenwicht. In Mexico vinden zij hun bestemming. (PG)

Assistent van de sterren, Duits (Der Assistent der Sterne, 2009), Maarten Muntinga, € 18,95

**

Linus Reichlin (1957) is als schrijver van spannende boeken een laatbloeier. Het verlangen van atomen, zijn debuut, verscheen drie jaar geleden in Duitsland. Assistent van de sterren volgde een jaar later. In Duitsland is inmiddels ook Er verschenen. Reichlin heeft de smaak te pakken.

Zijn hoofdpersoon, de vroeg gepensioneerde rechercheur Hannes Jensen, is gek op natuurkunde. Hij ziet schoonheid in de entropie, de mate van wanorde van een systeem. Dat heeft hij vermoedelijk gemeen met de schrijver, die de lezer geleidelijk wil laten zien dat zijn verhaal wel degelijk een ordening kent. Hij voedt de verwarring door wetenschap en bijgeloof met elkaar te verbinden.

Jensen heeft aan een slippertje een bijtwond in de hals overgehouden die maar niet verdwijnt. Gelukkig is zijn geliefde blind. Zij roept zijn hulp in voor een vriendin, die door een Afrikaanse waarzegger is gewaarschuwd dat haar dochter vermoord zal worden door een man met een litteken in de hals. Het is de opmaat voor een verhaal waarin uiteindelijk alles met alles verband blijkt te houden.

Het heeft misschien met de hang naar entropie te maken, maar Assistent van de sterren is wat gekunsteld. Reichlin schrijft goed, maar zodra hij de protonen en neutronen erbij haalt om iets diepzinnigs over het leven te beweren, komt het verhaal tot stilstand. (PG)

Michael Robotham

De afrekening, Australisch (The Wreckage, 2011), Cargo, € 19,90

***

Al vanaf pagina één trapt Robotham het gaspedaal stevig in. In korte hoofdstukken zapt hij vaardig heen en weer tussen Bagdad, Londen en Washington. Terwijl in de Engelse hoofdstad een oud-politiecommissaris en een geile dievegge moeten rennen voor hun leven, onderzoekt Pulitzer Prize-journalist Luca Terracini in Irak de zoveelste bankoverval waarbij miljarden wederopbouwdollars zijn buitgemaakt. Een verhaal dat is gebaseerd op de werkelijkheid, zegt de schrijver met de hand op zijn hart. En dat door hem ook verknoopt wordt met de Engelse investeringsbank Mersey Fidelity die de crisis met dubieuze financiële injecties (via de Bahama’s, Kaaimaneilanden, et cetera) doorstaat – wat weer niet zo geloofwaardig overkomt. Nee, dan zo’n geheim briefje van de commissaris waaronder staat: ‘P.S. Praat hier met niemand over.’ De afrekening is eigenlijk één grote, internationale, bijna ludlumiaanse samenzwering die de City op z’n grondvesten zal doen schudden. Maar toch, Robotham schreef een spannend, bij vlagen flitsend boek. Gevuld met veel achtervolgingen, een paar terroristen, explosies, een vuile huurmoordenaar, verborgen zendertjes onder auto’s én een opschrijfboekje. Hij bouwt het verhaal zorgvuldig op, houdt alle verhaallijnen stevig in handen, en doorlezen maar, want het leest als een trein. Nu nog de verfilming met Matt Damon. (AV)

Ferdinand von Schirach

Schuld, Duits (Schuld, 2010), Arbeiderspers, € 16,95

****1/2

De mens kan verschrikkelijk, afschuwelijk, shockerend, angstaanjagend slecht zijn. De tweede reeks misdaadverhalen van strafadvocaat Ferdinand von Schirach leest als horror. De moorden zijn ijskoud en onsentimenteel beschreven. Von Schirach heeft gevoel voor understatement. Wanneer er sprake is van groot drama schrijft hij: ‘Ze vond het niet leuk zoals hij op de keukenvloer zat.’ De term ‘niet leuk’ geeft de discrepantie aan tussen het drama (‘ze’ is door ‘hij’ in elkaar geslagen) en het onvermogen van de vrouw haar gevoelens voldoende te omvatten. En dat overmogen zal bijdragen aan het volgende drama, en het volgende, tot er een dode valt.

Schirach benoemt nét genoeg. Terwijl ze ontbijt voor haar kinderen maakt, wordt voor een vrouw plotseling alles in haar leeg. Geen verklaring, geen drama: ‘Ze moest ermee leren leven.’ Zichzelf behandelt Von Schirach niet anders. De eerste zaak is erg naar. Het slachtoffer verliest en de dan nog jonge Von Schirach – en het recht – winnen. Hij besluit dan met: ‘We wisten dat de dingen nooit meer eenvoudig zouden zijn,’ en daar gaat een onbenoembare wereld onder schuil. (SP)

Karin Slaughter

Gevallen, Amerikaans (Fallen, 2011), Cargo, € 19,90

****

De gebeurtenissen in Gevallen beslaan slechts zes dagen. Slaughter is de kampioen van de intense, ingedikte vertellingen. Bijzonder is hoe zij het verleden van figuren die de lezers al uit eerdere boeken kennen, gebruikt voor nieuwe verwikkelingen. We wisten al dat Will Trent, de charismatische, dyslectische ‘lone ranger’ uit Slaughters zogenaamde Atlanta-serie, een rol heeft gespeeld in de schorsing van de voormalige politiechef Evelyn Mitchell. Omdat zij de moeder is van Faith Mitchell, die met Will Trent een inspecteursduo vormt, werd in eerdere boeken op deze beladen geschiedenis gehint. In Gevallen komen we erachter hoe het precies zit. En zoals altijd bij Slaughter, komt dit verleden niet boven in gesprekken – al haar figuren zijn sterren in het verzwijgen. Het dringt zich op met mokerslagen van geweld, dat alle betrokkenen op scherp zet terwijl ze rond moeten tasten in het duister. Met haar meesterhand leidt Slaughter ons stapje voor stapje richting het licht, en onderweg laat ze haar figuren evenveel botsen als samenwerken. De erotische spanning tussen Will Trent en kinderdokter/lijkschouwer Sara Linton – die in Broken al aan elkaar snuffelden – is de kers op de taart. En natuurlijk krijgen ze elkaar niet zomaar, omdat bij Slaughter intimiteit en pijn hand in hand gaan. (MvdJ)

Judith Visser

Time-out, Nederlands (2011), De Boekerij, € 14,99

***

Een geliefde die je goed dacht te kennen, neemt na een ruzie plotseling de benen en laat niets meer van zich horen. De verwarring die dat oproept – een tijdlang is niets meer wat het leek – is de sterke basis van Vissers nieuwe thriller. Time-out is voorzien van locatiefoto’s, te bekijken met een app op de mobiele telefoon, maar is in opbouw traditioneler dan Vissers originele Stuk en Oversteken. Hoofdpersoon is de schrijfster Kimberley Franklin uit Vissers eerst boeken. De lezers zijn dus al deelgenoot van haar schaamtevolle verleden als prostitué, een geheim dat ze opbiecht aan haar geliefde waarna haar leven begint in te storten.

Visser maakt korte metten met het bestaande beeld dat thrillers van Nederlandse schrijfsters niet echt gewelddadig zijn. De sm-martelpraktijken die Kims tegenstreefster in Time-out beoefent, zijn bijna misselijkmakend gevarieerd en gedetailleerd. De kracht van dit boek zit hem niet in het speurwerk, maar in de afwisseling van twee perspectieven. Het ene moment zit je in het hoofd van Kim, die vecht met en tegen haar gevoelens voor haar verdwenen geliefde, het volgende moment drijf je mee op de grillen van een psychopatische vrouw die zich akelig dicht in haar buurt bevindt. (MvdJ)

Simone van der Vlugt

In mijn dromen, Nederlands (2011), Anthos, € 19,95

**

De zevende thriller van Simone van der Vlugt begint goed. Rosalie heeft voorspellende dromen en de manier waarop deze zijn opgeschreven maken ze voor de lezer net zo ‘werkelijk’ als voor de hoofdpersoon. Het besef dat de buitenwereld deze dromen met scepsis beziet, vergroot de dreiging die ervan uitgaat. Van der Vlugts streven om de polarisatie in onze multiculturele samenleving in een thriller te verwerken, is lovenswaardig. De angst dat in elke Marokkaanse stadsgenoot een terrorist schuilt, krijgt hier een reële dimensie, maar Van de Vlugt laat er tegelijk de absurditeit en het gevaar van zien. De hoofdpersoon is nu eens geen tutje uit een vinexwijk, maar een stevige tante die midden in die multiculturele samenleving staat. Helaas schiet de schrijfster tekort in de portrettering van de islamitische personages. Ze heeft zich duidelijk verdiept in de levens van medelanders van Arabische afkomst en zelfs in de voorschriften van de Koran, maar de figuren die zij opvoert zijn sjablonen: voornamelijk bezig met ideologie maar met weinig individuele karaktertrekken. Maar ook het gevoelsleven en de handelswijze van de hoofdpersoon Rosalie overtuigen niet helemaal. Ze is wisselvallig in de rouw om haar omgekomen geliefde en voor een heldhaftige speurneus missen haar gedachten helderheid en richting. Een gemiste kans. (MvdJ)

Gerelateerd