Fotodocument / Politieke satire
Een jaar of tien geleden zat Frank de Grave, voormalig minister van Defensie, met zijn kinderen te eten in een hamburgerrestaurant. Er kwam een man bij zijn tafeltje staan. Stralend stak hij de VVD&#8217;er een hand toe. &#8216;Meneer,&#8217; zei hij, &#8216;ik wil u complimenteren met de fantastische manier waarop u Frank de Grave imiteert bij Kopspijkers!&#8217;
Deze anekdote gaat al geruime tijd rond op het Binnenhof. Of het precies zo gebeurd is, weet niemand. Maar eigenlijk doet dat er niet toe: het verhaal illustreert op treffende wijze hoe satire de werkelijkheid kan overvleugelen. De Frank de Grave-imitatie van acteur Owen Schumacher (lurkend aan limonade met een rietje, gewapend met de leus &#8216;Nobody fucks with Frank de Grave&#8217;) was zó treffend, dat de argeloze restaurantbezoeker geen verschil meer zag tussen werkelijkheid en imitatie.
Het Kopspijkers-cabaret was niet het eerste gezelschap dat met satire de politieke werkelijkheid beïnvloedde. In Zomergasten onthulde oud-premier Dries van Agt ooit dat hij cabaretier Wim Kan begin jaren tachtig een handje hielp. Kan, befaamd om zijn messcherpe imitaties van politieke hoofdrolspelers als Luns, Schmelzer en Den Uyl, werkte aan een nieuwe conference. Het was Van Agt ter ore gekomen dat de komiek nog niet helemaal tevreden was over zijn versie van de premier. Dus verliet hij met een smoes de coalitieonderhandelingen voor zijn tweede kabinet. In de Haagse Schouwburg &#8211; om de hoek van het Binnenhof &#8211; poseerde hij voor Kan en liet zijn stem op band vastleggen. 
Ook de politieke satire van Kees van Kooten en Wim de Bie resoneerde stevig in Den Haag. 
Denk aan de imitaties van milieuminister Hans Alders (brilletje, kek snorretje, olijke Nijmeegse tongval) en de Amsterdamse burgemeester Ed van Thijn (moeizaam articulerend, overlopend van self importance). De meest onvergetelijke satire van Koot en Bie was natuurlijk de Tegenpartij van de Haagse sjacheraars Jacobse en Van Es. Onder het motto &#8216;Geen gezeik, iedereen rijk&#8217; liep het duo vooruit op de populistische emancipatiegolf die twintig jaar later ons land zou overspoelen. De parallellen tussen de Tegenpartij en echte politici van nu zijn soms bizar. Zo kwam het PVV-Kamerlid Richard de Mos vorig jaar met het plan om een jaarlijks Formule 1-evenement naar de Haagse binnenstad te halen. Dat was vrijwel één op één met de Haagse Grandprix (&#8216;Kranprie de Het Binnenhof&#8217;) die Jacobse en Van Es meer dan twintig jaar eerder lanceerden.
Huwelijk tussen luim en ernst
Zo ontstond enige tijd geleden op de burelen van Vrij Nederland een plan. Wat als we politici zouden vragen elkaar te imiteren? Ze doen het ongetwijfeld wel eens in de beslotenheid van het rookhok of tijdens het jaarlijkse kerstdiner, maar nooit in het openbaar. Zouden ze willen?
We benaderden Kamerleden van verschillende partijen. Het voorstel: de grimeurs van Head Affairs, het bedrijf dat faam verwierf met Kopspijkers en Koefnoen, zou hen omtoveren tot een politicus naar keuze. Het liefst een politieke tegenstander. Bij regeringspartij VVD slaagden we niet: te weinig aansprekende parlementariërs, en de liberalen die wel bekend zijn bij het grote publiek (Jeanine Hennis-Plasschaert) bleken een te volle agenda te hebben. Ook bij de PvdA vingen we bot. Maar liefst vijf Kamerleden werden benaderd, alle vijf haakten ze na enige bedenktijd af. Jetta Klijnsma en Mariette Hamer hadden het te druk. Drie anderen wilden alleen nog maar serieuze dingen doen (Diederik Samsom), vonden &#8216;de politieke tegenstanders van nu niet zo leuk&#8217; (Martijn van Dam) of wilden &#8216;af van het imago van minister van Feest&#8217; (Ronald Plasterk). Zelfspot en sociaal-democratie: het blijft een moeizaam huwelijk. 
Maar bij andere Kamerleden was het wél raak. Ger Koopmans, natuur- en milieuwoordvoerder van het CDA, belde na vijf minuten terug met de boodschap: &#8216;Ik wil Marianne Thieme doen!&#8217; Ook Hero Brinkman (PVV) was er snel uit: het werd Job Cohen, de man die hij als Kamerlid en voormalig politieagent te Amsterdam te vuur en te zwaard heeft bestreden. Tofik Dibi (GroenLinks) aarzelde enige tijd tussen Geert Wilders en diens partijgenoot Dion Graus, maar bezweek uiteindelijk voor de verleiding van de blonde pruik. Het meest doorwrochte verhaal kwam van Boris van der Ham (D66). Na flirts met Ruud Lubbers en Hans Wiegel belandde de voormalige acteur van toneelgezelschap De Appel uiteindelijk bij Piet Hein Donner. De gereformeerde CDA&#8217;er is niet alleen in alles de tegenpool van de vrijzinnige democraat Van der Ham, hij is ook de man die als minister van Justitie voorstelde om het grondwetsartikel op godslastering nieuw leven in te blazen. Precies het artikel dat Van der Ham binnenkort per wetsvoorstel gaat proberen af te schaffen. 
Hoe Van der Hams huwelijk tussen luim en ernst is uitgepakt, ziet u hier. Net als de transformaties van de andere Kamerleden. Oordeelt u zelf.
Hero Brinkman als Job Cohen 
Boris van der Ham als Piet Hein Donner 
Ger Koopmans als Marianne Thieme 
Tofik Dibi als Geert Wilders
Boris van der Ham
&#8216;Piet Hein Donner is een kleurrijk figuur in de Nederlandse politiek. Als minister van Justitie heeft hij ooit voorgesteld de wet op godslastering af te stoffen &#8211; een wet waar ik juist vanaf wil.&#8217; 
Hero Brinkman
&#8216;Ik vond Job Cohen een ontzettend lieve en aardige man. Maar hij was voor mij ook het voorbeeld van een zwakke theedrinkende bestuurder die burgers niet goed beschermde.&#8217; 
Tofik Dibi
&#8216;Ik heb altijd het gevoel gehad dat er een brutale Marokkaan in Geert Wilders school. Zo eentje die zich in de slachtofferrol verliest. Met een knipoog wilde ik dat een keer zichtbaar maken.&#8217; 
Ger Koopmans
&#8216;In de huid van je grootste tegenspeler kruipen hoort soms bij ons vak. Nu heb ik dit maar eens letterlijk gedaan. Met haar plannen jaagt Marianne Thieme de veehouderij naar landen met een slechter dierenwelzijn.&#8217;

Gerelateerd