<div class="lead">
Bijna altijd laten daders bij het voorbereiden van aanslagen sporen na. Doorgaans vinden inlichtingendiensten die ook gewoon. Het probleem schuilt hem er in wat er daarna met die informatie gebeurt.
</div>
Waren de aanslagen in Parijs te voorkomen geweest? Vermoedelijk wel. De Marokkaanse Belg die verdacht wordt ‘het brein’ te zijn was een bekende van politie en geheime diensten. Abdelhamid Abaaoud gaf zich gedeeltelijk bloot op sociale media en de autoriteiten koppelden hem al aan eerdere aanslagpogingen zoals die in Verviers en de Thalys. Abaaoud was in België zelfs bij verstek veroordeeld tot twintig jaar cel. Ook andere aanslagplegers als Bilal Hafdi en Samy Amimour waren als potentiële jihadisten in het vizier van de diensten.
Vandaag debatteert de Tweede Kamer over de aanslag en de gevolgen. Ongetwijfeld zal ook nu weer de roep klinken om harde maatregelen en grotere bevoegdheden voor veiligheidsdiensten en politie bij het bestrijden van terrorisme. We zijn immers in ‘oorlog’ zoals premier Rutte het onmiddellijk na de aanslagen verwoordde. En in oorlog is alles geoorloofd, niet waar? Alle terugkeerders uit Syrië preventief vastzetten, klonk het al uit de mond van meerdere partijleiders.
Maar hardere maatregelen of meer bevoegdheden zullen vermoedelijk weinig helpen tegen terreur. Veel beter kan gekeken worden of van bestaande mogelijkheden goed gebruik gemaakt wordt. Worden de signalen voor ophanden zijnde aanslagen wel voldoende herkend? Worden gegevens wel goed gecombineerd? Terroristische aanslagen zijn zelden donderslagen bij heldere hemel. Bijna altijd laten daders in de voorbereiding sporen na.
Neem de aanslag der aanslagen: 9/11. Er zat al een moslimradicaal vast die zich verdacht gedroeg tijdens vlieglessen. Ook ontving de CIA van vele kanten waarschuwingen voor een op handen zijnde terreurdaad. En twee vliegtuigkapers waren bij de CIA in beeld als extremisten, maar men had nagelaten ze op de zwarte lijst te plaatsen. Ze konden dus ongehinderd de Verenigde Staten binnenkomen.
Ook in Londen werden in 2005 achteraf gezien inschattingsfouten gemaakt. MI5 volgde Mohammed Siddique Khan en Shehzad Tanweer, die zich later in de Londense metro opbliezen. Maar de geheime dienst liet hun spoor los om zich te richten op moslimextremisten die op dat moment gevaarlijker leken te zijn.
Het lijkt op een voorbeeld dichter bij huis. Mohammed Bouyeri was in beeld bij de geheime dienst, maar kon ongehinderd <a href="https://www.vn.nl/wie-vermoordde-theo-van-gogh/" target="_blank">Theo van Gogh vermoorden</a>. Het oordeel van de toezichthouder op de AIVD was naderhand niet mals: de dienst kreeg signalen dat Bouyeri gevaarlijker werd en dat hij zich steeds radicaler uitte op internet. Toch onderschatte de AIVD diens belang binnen zijn vriendengroep. Er was van hem niet eens een systematisch bijgehouden dossier.
Grotere bevoegdheden of hardere repressie gaan ons bij de terreurbestrijding niet helpen. Beter en slimmer inlichtingenwerk hopelijk wel.

Gerelateerd