<div class="lead">
Garnalen worden geconserveerd en met de hand gepeld in Marokko. Een onfrisse bezigheid waarover VN in 2001 al berichtte. Komt er nu dan echt een einde aan?
</div>
 &#8216;Het retourtje Marokko voor Hollandse garnalen verdwijnt.&#8217; Aldus een <a href="http://nos.nl/artikel/2080785-het-retourtje-marokko-voor-hollandse-garnalen-verdwijnt.html" target="_blank">bericht</a> van zaterdag 16 januari 2016 op de site van de NOS. Vanwege de uitvinding van een garnalenpelmachine is het gesleep met garnalen binnenkort verleden tijd. Nog geen anderhalf jaar geleden zorgde een ZDF-reportage over Hollandse garnalen voor een Duitse rel. De makers lieten zien hoe de twee garnalengrootgrutters Heiploeg en Puul zo’n beetje de hele Duitse (en Nederlandse en Deense) garnalenvangst opkopen, die naar een fabriekshal in Marokko rijden, waar ze in de ijzige kou door onafzienbare rijen onderbetaalde vrouwen en meisjes met monddoekjes voor worden gepeld. Terug in Noord-Europa blijkt de &#8216;heerlijke Waddenzee delicatesse&#8217; een gevaar voor de volksgezondheid. Vanwege de &#8216;houdbaarheid&#8217; is het &#8216;zeebanket&#8217; met zó veel giftig benzoëzuur behandeld dat een bakje met 80-90 gram garnalen voldoende blijkt om een volwassen rat om zeep te helpen.
Zo’n vijftien jaar geleden stond in Vrij Nederland <a href="https://www.vn.nl/de-bijsmaak-van-de-garnaal/" target="_blank">precies hetzelfde verhaal</a>. Dat wil zeggen: wij schreven dat benzoëzuur een uiterst giftig en kankerverwekkend goedje is – dat van die rat wisten wij niet. Voor opwinding zorgde het artikel trouwens wel. Heiploeg c.s. stapten naar de rechter en eisten tegen een dwangsom van 250.000 gulden per week een paginagrote rectificatie.
Die rechtszaak wonnen we, maar daar is ook alles mee gezegd. De NMa (Nederlandse Mededingingsautoriteit) tegenwoordig ACM (Autoriteit Consument en Markt) deed onderzoek naar het machtsmisbruik van Heiploeg en Puul. Hun &#8216;onderzoek&#8217; liep helaas uit op een fikse boete voor de vissers. Iedereen in de sector wist dat Heiploeg en Puul prijsafspraken maakten, waardoor de vissers nauwelijks de kostprijs voor de stookolie betaald kregen. Maar dat de vissers zélf een vuist probeerden te maken (door prijsafspraken en hun vangst niet daaronder te verkopen) nee, dat kon écht niet.
Maar zie, het wonder geschiedde: twee jaar geleden kreeg Heiploeg een boete van 27 miljoen euro wegens kartelafspraken, die &#8216;minstens&#8217; tussen 2000 en 2009 hebben gespeeld, in de tijd dus dat wij over de afspraken schreven. De boete had overigens niets met speurzin van de NMa te maken. ‘Vriend’ Puul had het bedrog opgebiecht. &#8216;Het is niet meer van deze tijd, zulke prijsafspraken&#8217;, aldus een vrome Evert Mooier, eigenaar van Puul. Bijkomend voordeel: de verlinker van het kartel gaat vrijuit en betaalt geen boete.
Niet lang daarna ging Heiploeg failliet. Dat wil zeggen: na de nodige ontslagen en het uitkleden van de arbeidsvoorwaarden van de rest van het personeel, maakte het bedrijf een &#8216;doorstart&#8217;. De boete is dus nooit betaald en failliet of niet, maar de (oude) eigenaren van Heiploeg prijken sinds jaar en dag in de Quote 500-miljonairslijst, net als die van Puul.
<q class="pull-left">Johannes van Dam spuugde de door Heiploeg aanbevolen garnalen subiet uit.</q>
Persoonlijk bewaren wij de beste herinneringen aan het artikel. Het zorgde voor een hilarisch uitstapje met wijlen Johannes van Dam. Met z’n drieën reden we naar Zoutkamp, waar Heiploeg ons zou uitleggen wat er inmiddels allemaal in het werk werd gesteld om van de garnaal weer een culinair hoogstandje te maken. Johannes spuugde de door Heiploeg aanbevolen garnalen subiet uit. Met behulp van een door de garnalenfirma verstrekt touw hebben we de terugreis naar Amsterdam aanvaard. Toen de nogal corpulente Van Dam uitstapte, leunde hij iets te veel op de autodeur, waardoor deze spontaan uit de sponning vloog.
Het heeft ook eeuwige vriendschap opgeleverd met hoofdstedelijke banketbakker Cees Holtkamp. Destijds moest hij in VN tot zijn schaamte bekennen dat hij de zoute smaak van de conserveringsmiddelen in zijn wereldberoemde garnalenkroketten maskeerde met zoete sherry. Maar daar is inmiddels geen sprake meer van. Hij heeft een gaatje in garnalenbastion weten te vinden. Een kleine handelaar pelt ze, jawel, met een machine. Maar wij gaan niet vertellen of dat wellicht dezelfde pelmachine is als waar de NOS gewag van maakt. Voor die met name genoemde pelmachine houden wij namelijk ons hart vast. In 2012 is er ook al eens voorspeld dat het gesleep met garnalen voorbij zou zijn, net als in 2013, in 2014 en in 2015. Puul en Heiploeg hebben tot nu toe elke pelmachine vakkundig de nek om weten te draaien. Hoedt u voorlopig maar beter voor (goedkope) garnalen waarvan de houdbaarheidsdatum zo’n beetje twee maanden is. Zeg nou zelf: dat kán toch niet deugen?

Gerelateerd