<p class="tekst">Mag een Haagse column heel af en toe over Baden-Württemberg, Beieren en Hessen gaan? Drie Duitse deelstaten waar de droom van Jesse Klaver is uitgekomen: de Groenen hebben de sociaal-democraten verdrongen als logische linkse regeringspartij. Voor Baden-Württemberg, bekend van zijn autofabrieken, Bosch-koelkasten en Konditoreien, is dat geen nieuws. Sinds 2011 leveren de Groenen daar de minister-president: oud-maoïst en nu gelovig christen Winfried Kretschmann.</p>
<p class="tekst">Spectaculair waren dit najaar vooral de verkiezingsuitslagen in Beieren, bakermat van de Lederhosen, dirndljurken en Nürnberger Rostbratwurst, en in Hessen, vroeger vanwege zijn sterke sociaal-democratie ‘rood’ genoemd. In de Beierse hoofdstad München werden de Groenen met 31 procent de grootste partij (de conservatieve CSU haalde 24 procent, de sociaal-democratische SPD bleef steken op een armzalige 12 procent van de stemmen).</p>
<blockquote><p>Christen-democraten en sociaal-democraten, steunpilaren van de impopulaire Grote Coalitie in Berlijn, verloren dramatisch.</p></blockquote>
<p class="tekst">In de Hessische bankiersstad Frankfurt, veertig jaar geleden nog het toneel van veldslagen tussen de politie en de militante <em>Putzgruppen</em> van de latere minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer, veroverden de Groenen 24 van de 44 kiesdistricten. Christen-democraten en sociaal-democraten, steunpilaren van de impopulaire Grote Coalitie in Berlijn, verloren dramatisch. ‘Hessen is groener geworden dan ooit,’ juichte de plaatselijke partijleider Tarek al-Wazir nadat de stembussen waren gesloten.</p>
<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="" href="https://www.vn.nl/ko-colijn-navo-europees-leger/" class="article-embed article-embed--right"><span class="article-embed__image" style="background-image:url(https://www.vn.nl/wp-content/uploads/fly-images/411607/aangepast-3-520x520-cc.jpg);"></span><span class="article-embed__content"><span class="article-embed__read-more">Lees ook</span><span class="article-embed__title">Meer <em>Macht op vrijdag</em>: Met Trumps gesteggel in de Navo is een Europees leger niet eens zo'n slecht idee</span><span class="article-embed__date">23 november 2018</span></span></a>
<h5>Misrekening</h5>
<p class="tekst">De Beierse CSU maakte een lelijke misrekening: de kiezers hadden de buik vol van het slappe vreemdelingenbeleid van Angela Merkel, dus moesten ze in München hameren op strenge grensbewaking en maatregelen tegen het ‘asieltoerisme’. Dat had bovendien het voordeel dat het rechts-radicale Alternative für Deutschland met eigen wapens bestreden kon worden: als de CSU de grenzen sloot voor immigranten, wie had de AfD dan nog nodig?</p>
<p class="tekst">Die strategie pakte averechts uit. De AfD drong door tot de Landdag, maar scoorde lang niet zo hoog als de CSU vreesde: net iets meer dan 10 procent van de stemmen. Ruim 200.000 trouwe CSU-kiezers weken uit protest tegen de Rechtsruck van hun partij naar de Groenen uit. De conservatieve christen-democraten hadden met hun populistische koers op het verkeerde paard gewed.</p>
<blockquote><p>De lijsttrekker van de Groenen verscheen op het Oktoberfest in een Dirndl en liet zich op de verkiezingsavond vereeuwigen met een grote pul bier in de hand.</p></blockquote>
<h5></h5>
<p class="tekst">Wat de CSU over het hoofd zag, was de demografische verandering die zich de afgelopen decennia in welvarende deelstaten als Beieren heeft voorgedaan. Eerst kregen de varkensboeren en melkveehouders die de streek van oorsprong bevolkten gezelschap van arbeiders die werk zochten in de auto-industrie (BMW, Audi) of bij bedrijven als Siemens. Vervolgens spande de vrijstaat zich in om hightechindustrie aan te trekken.</p>

<div class="newsletter-teaser bg-gray">
    <div class="teaser__content__container">
                    <div class="teaser__header">Politiek dier? Lees onze nieuwsbrief Macht op vrijdag</div>
        
                    <div class="teaser__text">Iedere vrijdag de belangrijkste politieke verhalen in je mailbox.</div>
            </div>

    <div class="teaser__btn__container">
                    <div class="teaser__btn">
                <a class="btn btn--rounded btn--white-bg" 
                    href="/service/nieuwsbrieven"
                    data-ga-category="banner-newsletter-button" 
                    data-ga-label="Politiek dier? Lees onze nieuwsbrief Macht op vrijdag" 
                    data-ga-action="clicked">Meld je aan ></a>
            </div>
            </div>
</div>
<h5>Laptop und Lederhosen</h5>
<p class="tekst">Beieren moest het Silicon Valley van Europa worden. Het gevolg was een volksverhuizing van yuppies uit andere delen van Duitsland naar wijken als Schwabing en Milbertshofen in München en de Altstadt van Würzburg. De CSU juichte de immigratiegolf van ICT’ers toe: ze zouden het land kunnen moderniseren met behoud van de christelijke en conservatieve waarden. De Laptop und Lederhosen-formule heette dat.</p>
<p class="tekst">Maar electoraal pakte het anders uit, al waren daar wel wat concessies voor nodig. Zo verscheen Katharina Schulze, lijsttrekker van de Groenen, op het traditionele Oktoberfest in een Dirndl, betuigde ze tijdens de campagne haar liefde voor de <em>Heimat</em> en liet ze zich op de verkiezingsavond vereeuwigen met een grote pul bier in de hand. De Hessische CDU sloeg een gematigder toon aan dan haar Beierse geestverwanten, maar kwam in dezelfde spagaat terecht: een deel van de aanhang liep over naar de AfD, een groter deel naar de Groenen. Terwijl de SPD stemmen aan zo’n beetje iedereen verloor.</p>
<p class="tekst">Hoe sneu het ook is voor Lodewijk Asscher en Lilianne Ploumen, de Groenen zijn de nieuwe sociaal-democraten geworden.</p>


Gerelateerd