<div class="lead">
Eenmaal van terrorisme beschuldigd raak je dat stigma bijna niet meer kwijt. De AIVD zou veel meer kunnen doen om haar fouten recht te zetten.
</div>
Het predicaat terrorist zit er makkelijker op dan dat het er weer afgaat. In de Volkskrant van afgelopen weekend maakte Janny Groen een <a href="http://www.volkskrant.nl/binnenland/-kalifaatgezin-uit-huizen-heeft-niets-met-jihad-te-maken~a4210617/" target="_blank">mooi portret</a> over een van de twee moslimgezinnen uit Huizen die eind augustus 2014 van hun bed werden gelicht. Mourad en Engeline zouden op het punt hebben gestaan met hun kleine kinderen naar het kalifaat af te reizen. Het bleek loos alarm – de zaak is geseponeerd – maar het gezin heeft een stigma ‘dat we nauwelijks krijgen afgeschud’, aldus Mourad, die psychisch nog niet in staat is om te werken.
Het heeft veel weg van het verhaal van ‘Ibrahim’. Vrij Nederland sprak de jonge Marokkaanse Nederlander voor <a href="https://www.vn.nl/de-nationale-terrorismelijst-klinkt-stoer-doet-weinig/" target="_blank">een verhaal</a> over de Nationale Terrorismelijst, een middel waarmee het digitale geldverkeer van terreurverdachten wordt bevroren. Ibrahim was na een jaar weer van die lijst afgehaald omdat de rechtbank vond dat het ministerie van Buitenlandse Zaken hem daar op volstrekt ondeugdelijke gronden op had gezet. Ibrahim vertelde hoe makkelijk potentiële werkgevers zijn geschiedenis op internet konden vinden. Bij sollicitaties is een afwijzing voor hem inmiddels ingebakken.
Dat komt deels door de media. In het nieuws is schuld interessanter dan onschuld, tenzij je een slachtoffer bent à la Lucia de B. Bovendien verdwijnen beschuldigingen nooit meer, hoe onwaar ook. Om de hand meteen in eigen boezem te steken: begin dit jaar inventariseerde Vrij Nederland op basis van diverse bronnen 126 jihadisten. Op de speciaal gemaakte graphic prijkten ook Ibrahim en Mourad, al is het onder andere namen. Het stuk was van vóór het ‘seponeren’, maar is zoals zoveel artikelen nog steeds makkelijk te vinden in cyberspace.
Om van stigma’s af te komen helpt het natuurlijk als autoriteiten klip en klaar duidelijk maken dat ze er naast hebben gezeten. Maar dat doen ze zelden. De burgemeester van Huizen vindt het niet zijn rol om het gezin publiekelijk te rehabiliteren omdat hij ‘niet over strafzaken’ communiceert. Terwijl hij kort na de aanhouding wel een persconferentie gaf.
Dat is krom, maar ergens ook wel te begrijpen: de burgemeester is afhankelijk van zijn informatiekanalen. De arrestaties in augustus vonden plaats op basis van een ambtsbericht van de AIVD waarin stond dat bestuur en politie snel moesten handelen. Dat deden ze. Maar heeft de geheime dienst ooit toegegeven dat hun bronnen er wellicht naast zaten? Hoogstwaarschijnlijk niet.
Wat dat betreft is het vertrouwelijke verhoor van Rob Bertholee van eind augustus in de geruchtmakende <a href="https://www.vn.nl/thema/jihadproces/" target="_blank">Context-zaak</a> tegen Haagse jihadisten buitengewoon interessant. Bij de meeste vragen van betrokken advocaten beroept het hoofd van de AIVD zich zoals gebruikelijk op zijn geheimhoudingsplicht. Maar Tamara Buruma vraagt hem ook hoe de dienst omgaat met eventuele ontlastende informatie over een target. Dan zegt hij: ‘Als de de AIVD onderzoek doet, dan zou het kunnen dat we informatie tegenkomen die in het strafrecht als ontlastend kan worden gezien. En dan maken we daar melding van in een ambtsbericht.’ Maar dat blijkt louter theorie. Want als Buruma doorvraagt of dat ooit is gebeurd, zegt Bertholee: ‘Dat weet ik niet uit mijn hoofd.’
Dat de AIVD diepgravend onderzoek doet naar ondermijning van onze democratische rechtstaat – zoals in het geval van jihadisten – is heel belangrijk. Dat de dienst politie en openbaar bestuur inschakelt bij onmiddellijk gevaar is zeer terecht. Maar het kan niet anders dan dat de dienst geregeld tot de conclusie komt dat ze er bij beschuldigingen naast heeft gezeten. Laat de AIVD de theorie dus ook omzetten in praktijk. Ook de AIVD draagt de verantwoordelijkheid een vals beeld te corrigeren en onschuldigen van hun stigma af te helpen.

Gerelateerd