Roman over een kinderboek
Arme Janneman Robinson. Het jongetje uit de Winnie de Poeh-boeken was door schrijver A.A. Milne gebaseerd op zijn echte zoontje, en die heeft zijn hele leven lang geleden onder de last van zijn vaders boeken. In zijn memoires schreef hij hoe zwaar het was om altijd te worden vereenzelvigd met het vriendje van Poeh en om door fans van zijn vader te worden belaagd.
Zo, maar dan erger, is het ook voor Luke Hayman uit Mr. Toppit, het debuut van voormalig literair agent Charles Elton. Lukes vader Arthur Hayman schreef een serie kinderboeken die meteen na zijn dood wereldberoemd werden: de Hayseed kronieken, over het jongetje Luke Hayseed dat allerlei avonturen beleeft in het Donkerbos waar een raadselachtige Mr. Toppit de dienst uitmaakt.
Het gezin dat na de dood van de schrijver ontredderd achterblijft, weet zich geen raad met de hordes fans die zich steeds brutaler aan hen opdringen, in het bos achter hun huis bivakkeren, Mr. Toppit-graffiti&#8217;s maken en, vooral, Luke willen zien en aanraken. Wat, hoe ouder hij wordt, voor beide partijen steeds onaangenamer is: hij lijkt natuurlijk minder en minder op het jongetje uit de tekeningen in het boek. &#8216;Ik was een tegenovergestelde Dorian Gray: mijn zolder bevond zich in elke boekhandel ter wereld.&#8217;
Een boek over een personage in een boek dus &#8211; dat had kunnen uitpakken als een met vergezochte Droste-effecten en ingewikkelde verhaallijnen doorspekte roman waarin &#8216;fictieve&#8217; en &#8216;echt&#8217; fictieve werelden langzaam door elkaar heen gaan lopen. Maar dat is geenszins het geval in dit soepel geschreven en wrang-geestige verhaal, dat eigenlijk meer een familiekroniek is dan een boek over een boek. Want hoe sterk ook de beschrijvingen van de gekte rondom de Hayseed-boeken zijn, van semi-filosofische interpretaties tot idiote merchandise, het werkelijke drama zit hem in de familieverhoudingen.
Bijtend zijn de scènes waarin de moeder Luke verwijt dat hij zo gewoontjes is &#8211; in tegenstelling tot de avontuurlijke Luke uit de boeken. Pijnlijk is het hoe de illustratice van de Hayseed kronieken zichzelf een gewichtige plaats in het gezin heeft toebedeeld, altijd klaarstaat met ongewenste troost en onophoudelijk doorwerkt aan tekeningen voor nieuwe geannoteerde uitgaven die er nooit zullen komen. Maar het verdrietigst is het lot van Lukes zusje Rachel. Haar hele leven is gewijd aan vaders boeken, ze werkt voor zijn uitgever, legt het aan met de acteur die haar broertje speelt in de serie, en draaft op in talkshows om over haar jeugd te vertellen &#8211; haar jeugd uit de boeken waarin zij nergens, zelfs niet in een figurantenrol of gastoptreden, wordt genoemd.
Laten we maar blij zijn dat Janneman enig kind was.
Charles Elton, ‘Mr. Toppit’, Prometheus, 376 pagina’s, € 19,90

Gerelateerd