<div class="lead">
Melanie Schultz doet het, Pia Dijkstra doet het, soldaten doen het, en Anders Breivik. Hebben we de ene religie vrijwel uitgezwaaid, sluipt de andere via de achterdeur onze samenleving binnen. Mindfulness: &#8216;lekker in het nu&#8217;.
</div>
Terwijl we ons massaal zorgen maken over de vergiftigende invloed van de radicale Islam, verovert een andere religie ons land: Mindfulness, een op het Boeddhisme gebaseerde training met ademhalingsoefeningen die deelnemers aanraadt ‘in het hier en nu’ te zijn.
De nieuwe religie wordt kritiekloos omarmd door de Nederlandse overheid. Ministeries, provincies, gemeenten, belastingdienst, politie en defensie bieden hun medewerkers mindfulness-trainingen aan. Vaak op vrijwillige basis, soms verplicht. In zijn onthullende boek <a href="http://www.damon.nl/book/geen-gezweef" target="_blank">Geen Gezweef!</a> (Uitgeverij Damon) beschrijft journalist en religiewetenschapper Koert van der Velde de sluipende opmars van het nieuwe geloof.
Mindfulness wordt aangeprezen als methode waarvan de resultaten ‘wetenschappelijk bewezen’ zijn. Het zou stress verminderen en de prestaties en het welbevinden vergroten. In het leger is de methode populair omdat soldaten die hebben gemediteerd betere moordenaars zijn hun werk met minder gewetenswroeging doen. De Noor Anders Breivik bereidde zich met zo’n meditatie voor op zijn aanslag op het eiland Utoya, zodat hij ‘emotioneel minder gevoelig’ zou worden.
Van der Velde beschrijft hoe het nieuwe geloof aanhangers kent tot in de hoogste bestuursregionen: van VVD-minister Melanie Schultz van Haegen tot D66-Kamerlid Pia Dijkstra. Die laatste deed zelfs een poging nieuwe zieltjes te winnen door haar collega-parlementariërs uit te nodigen voor een gratis cursus Mindfulness.
Ook Nederlandse ziekenhuizen zijn geïnfecteerd door de ‘hier en nu maffia’, zoals filosoof André ten Braak Mindfulness-adepten omschrijft. Het Radboud Universitair Medisch Centrum in Nijmegen heeft een heus Centrum voor Mindfulness ingericht dat trainers opleidt. Patiënten en personeel kunnen er terecht voor een instapcursus. Uiteindelijk kunnen ze doorgroeien naar hardcore zen-meditatie. Van der Velde: ‘Zo faciliteert deze wetenschappelijke instelling de doorstroming van mensen via een beginnerscursus mindfulness naar meer religieuze varianten van meditatie.’
<q class="pull-left">Van der Velde toont overtuigend aan dat Mindfulness wel degelijk een religie is.</q>
De voorstanders van Mindfulness doen hun best de religieuze basis onder de trainingen weg te moffelen, zo blijkt uit onderzoek van Van der Velde. Ze wringen zich in allerlei bochten om de boeddhistische achtergrond van de trainingen te verzwijgen. Van der Velde toont overtuigend aan dat Mindfulness wel degelijk een religie is. En niet zomaar een religie, maar een die ‘gebaseerd is op morele idealen uit een premoderne cultuur waarin het individu ondergeschikt is aan de gemeenschap.’ Het ‘rechtop zitten met een lichte glimlach’ en het ‘vereren van de ouders’ passen naadloos in een Aziatische geloofstraditie waarin volgers worden gemaand hun situatie vooral te accepteren.
Die volgzaamheid hebben we in Nederland gelukkig afgeschud. Laten we dat zo houden. Of, zoals Van der Velde het zegt: ‘Het zou toch op zijn minst merkwaardig zijn als religie via de achterdeur onze samenleving weer binnenkomt terwijl veel mensen er om verschillende goede redenen juist afstand van hebben genomen?’

Michiel Hulshof