<div class="wpg-element paragraph">
Aletta is de nieuwe naam voor het instituut voor vrouwengeschiedenis. Directeur Saskia Wieringa is de belichaming van het vrijheidsideaal van de vrouwenbeweging: ze is lesbienne en moslima. ‘De liberale islam heeft de toekomst.’ 
Op een drukbezochte bijeenkomst in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag onthulde OCW-minister Ronald Plasterk vorige week de nieuwe naam van het instituut voor vrouwengeschiedenis: Aletta, naar de eerste Nederlandse vrouwelijke arts Aletta Jacobs. Het voormalige Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV), in 1935 begonnen als boekcollectie, is inmiddels uitgegroeid tot een groot archief dat naast boeken ook tijdschriften, beeldmateriaal, muziek, dagboeken en brieven bevat. De naamsverandering vond tegelijk plaats met de lancering van de <a href="http://www.aletta.nu" onclick="this.target='_blank';" class="normal" title="http://www.aletta.nu">nieuwe website</a>, waarop de gehele collectie doorzoekbaar en voor een groot deel ook in te zien is.
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Directeur Saskia Wieringa pleitte in haar toespraak bij de presentatie voor een &#8216;echte minister van Emancipatie&#8217;. Waarop een enigszins onthutste Plasterk antwoordde: &#8216;Wat is er dan zo onecht aan mij?&#8217;
&#8216;Hij was pissig hè,&#8217; zegt Wieringa een dag later lachend op haar kantoor in een voormalige kerk in Amsterdam-Oost. Ze is net terug van een verblijf van vier maanden in het buitenland: een deel van het jaar werkt ze aan haar boeken in Indonesië, waar ook haar echtgenote woont. En onlangs rondde ze haar onderzoek in Azië naar heteronormativiteit af: Wieringa (59) is tevens bijzonder hoogleraar interculturele vrouwenrelaties aan de UvA. &#8216;Laat ik vooropstellen dat Plasterk een echte minister is, en een goede ook,&#8217; zegt ze. &#8216;Waar het mij om gaat is dat emancipatie een eigen portefeuille moet krijgen en niet de ene keer bij Sociale Zaken, dan weer bij OCW wordt ondergebracht. Uit dat rondschuiven blijkt ook de onderwaardering. In een heleboel landen hebben ze een eigen minister voor Vrouwenzaken.&#8217;
Wat zijn de belangrijkste kwesties nu, en wat kan uw instituut daarvoor betekenen? &#8216;Het glazen plafond vereist meer aandacht. De ongelijke inkomens van mannen en vrouwen. Seksueel geweld tegen vrouwen is aan de orde van de dag. En heel actueel is de kwestie met de abortusboot die vervolgd dreigt te worden. Daaruit blijkt het belang van erfgoed bewaren. Er stierven vrouwen aan de illegale breinaaldpraktijken! Dolle Mina heeft gevochten voor zelfbeschikkingsrecht van vrouwen over het eigen lichaam. Het is van groot belang dat in herinnering te houden, want voor je het weet, gaat minister Rouvoet proberen de abortuswet te veranderen.&#8217;
Zelf hebt u zich een aantal jaar geleden bekeerd tot de islam, niet bepaald een vrouwvriendelijke godsdienst. Is dat niet in strijd met waar u voor staat? &#8216;Helemaal niet. Ik heb altijd een spirituele interesse gehad. Toen ik mijn grote liefde ontmoette in Indonesië, zei ze tegen mij: &#8220;Jij bent het antwoord op mijn gebeden om liefde.&#8221; Zij is zeer gelovig, maar op een liberale en spirituele manier. Op Java heeft de islam veel soefi-invloeden ondergaan. Ikzelf voel me ook het meest tot het soefisme aangetrokken, omdat daarin lichamelijke en spirituele liefde met elkaar verbonden worden. Ik ben moslima geworden vanuit mijn liefde voor haar, en ik kan prima op een losse manier met dat geloof overweg.&#8217;
Draagt u wel eens een hoofddoek? &#8216;Ik nooit, mijn vrouw soms. Maar dan draagt ze een krudung, een losse omslagdoek, geen strakke jilbab.&#8217;
Maar heeft u dan geen moeite met de onderdrukte positie van veel islamitische vrouwen? &#8216;Er is veel hypocrisie in de islam. Maar elke religie heeft patriarchale interpretaties. Die gaan echter voorbij aan de oorspronkelijke kernwaarden van liefde en vrede. Natuurlijk sta ik niet achter de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen die in veel religies aan de orde is. Maar je moet het fanatisme bestrijden, niet de godsdienst zelf.&#8217;
Ondervindt u zelf nooit problemen met conservatieve moslims? &#8216;De eerste keer dat ik in Nederland met mijn vrouw naar de moskee wilde, ging het mis. Ik had expres van tevoren geïnformeerd of deze moskee ook voor vrouwen openstond, en ik kreeg te horen dat we welkom waren. Maar toen we daar aankwamen in onze mooiste kleren, het was Idul Fitri, het feest aan het eind van de vastenmaand, werden we tot onze verbijstering weggejaagd. Er waren alleen mannen, hun vrouwen waren zeker allemaal thuis aan het koken. Ik heb mijn vrouw nog nooit zo beledigd gezien, diep gekwetst dat deze mannen haar verhinderden om haar geloof te belijden. In Indonesië is zoiets nog nooit gebeurd, daar is de islam veel toleranter.&#8217;
U kwam niet in opstand? &#8216;Ik heb een boze brief geschreven naar de moskee, compleet met Korancitaten, maar daar heb ik nooit een reactie op gehad. Heel even heb ik overwogen om de publiciteit op te zoeken, maar ik dacht: nee, geen rel, laat dat niet mijn eerste actie als moslim zijn.&#8217;
Zou u een brugfunctie kunnen vervullen tussen moslims en feministen? &#8216;Jazeker. Ik vecht mijn hele leven al tegen irrationele weerstanden als homofobie en islamofobie. Ik ben voor diversiteit, het is mijn ideologie en geloof dat dat de wereld vooruithelpt. Wat zou ik graag met Wilders in debat gaan; hij speelt een perfide spel, want hij voedt het reactionaire denken, ook in islamitische kringen. En ik discussieer graag met islamitische studenten. Zo ben ik bij een bijeenkomst aan de Universiteit van Tilburg in aanvaring gekomen met Tariq Ramadan, die mijn opvattingen over de acceptatie van homoseksualiteit door de islam in het geheel niet deelde.&#8217;
Zelf zegt hij toch dat hij tolerantie en respect predikt voor homo&#8217;s? &#8216;Ja, maar binnen het kader dat de islam homoseksualiteit afwijst. Ik vind dat een conservatieve interpretatie van de islam. De liberale islam heeft de toekomst.&#8217;
En dat kan samen met vrouwenemancipatie? &#8216;Inderdaad. Ik ben wel gewend om te opereren in verschillende, ogenschijnlijk tegenstrijdige werelden. In de jaren zeventig bewoog ik me tussen de homofobe feministen, derdewereldhulpverleners die niets met de vrouwenbeweging hadden, en de lesbiennes die hun neus ophaalden voor ontwikkelingshulp.&#8217;
U bent de belichaming van het ideaal van de vrouwenbeweging: jezelf in vrijheid kunnen vormen. &#8216;En toch. In Indonesië moet ik vechten voor mijn recht om lesbisch te zijn en krijg ik te horen: &#8220;Maar gelukkig ben je moslim.&#8221; In Nederland is het precies andersom; moet ik mijn bekering tot de islam verdedigen, en zijn ze opgelucht dat ik lesbisch ben.&#8217;
</div>

Gerelateerd