<div class="wpg-element paragraph">
22-01-2005 Ko Colijn en Michiel Hulshof
Om de verkeerde redenen steunde Nederland de Amerikaans-Britse oorlog tegen Irak. Om de verkeerde redenen gaan we nu weer weg. JPdeMP bombardeerde het besluit tot terugtrekking van &#8216;onze jongens in Al Muthanna&#8217; tot schoolvoorbeeld van &#8216;consistent beleid&#8217;. De Nederlandse regering, zei hij, hield zich aan haar afspraak.
Tegen die redenering lijkt op het eerste gezicht weinig in te brengen. Al acht maanden geleden was &#8216;medio maart&#8217; overeengekomen als vertrekdatum van de Nederlandse troepen. Met de verkiezingen achter de rug zou Irak als vrije democratie weer op eigen benen staan. Een prachtige toekomst zonder buitenlandse militairen gloorde aan de einder. Zeker in het zuiden waar de Nederlanders intussen de Iraakse politie hadden geleerd hoe ze zelf de orde kon bewaken.
Inmiddels staan die verkiezingen voor de deur. En één ding staat vast: als alle stemmen van Koerden, soennieten, sjiieten en andere ‘ieten’ op 31 januari zijn geteld, zal het in Irak nog steeds niet rustig zijn. Waarmee de &#8216;consistente&#8217; redenering van het kabinet weer in duigen valt.
Ook de oppositie is er niet in geslaagd een samenhangend beleid ten aanzien van de vredesmissie in Irak uit te stippelen. &#8216;Langer blijven is niet aan de orde,&#8217; schreef Wouter Bos in een brief aan de PvdA-leden. Want als het goed gaat, hoeven we niet in Irak te blijven. En als het slecht gaat, kunnen we ons werk niet doen, dus dan gaan we ook weg. De vraag: kunnen we na de verkiezingen nog iets nuttigs doen, kwam kennelijk niet bij hem op.
Generaals voeren altijd de vorige oorlog. Politici ook. In feite doen we de laatste grote vredesmissie nog eens over: Srebrenica. Iedereen weet nog dat Dutchbat-3 toen geen exit-strategie had en dat de soldaten – net als de moslims die ze moesten beschermen – als ratten in de val zaten. Het leidde tot een nieuw eerste gebod voor Nederlandse vredesoperaties: regel altijd eerst je terugkeer.
In Irak pakte Nederland het anders aan dan op de Balkan. Het gebied werd zorgvuldig gekozen: de minst riskante provincie, in het bezit van een goede vluchtweg naar Koeweit. Na een eerste termijn tot juni 2004 nog één verlenging van acht maanden. En geen dag langer. Ook zo’n redenering heeft een nadeel. Het &#8216;maart is maart&#8217; van het kabinet lijkt eerder ontleend aan een scheurkalender in de Haagse Julianakazerne dan gebaseerd op een gedegen inhoudelijke afweging.
Geen politicus die de afgelopen dagen zijn betoog niet begon met: &#8216;Ons kan in elk geval niet verweten worden dat…&#8217; (vul in: we niet fantastisch werk hebben gedaan, we niet tot en met de verkiezingen in Irak hebben gezeten, we niet solidair met onze bondgenoten zijn geweest). Verdonkeremaand wordt dan dat de situatie in Irak nog helemaal niet rustig is – zeker niet in soennitisch gebied. Het is alsof de brandweer om 17.01 uur de slangen inrolt en de omstanders van een benzineloods die in lichterlaaie staat uitlegt dat ze niet zo verbaasd moeten kijken. De brandweer heeft toch zijn stinkende best gedaan?
Opvallend aan het hele Irak-debat is dat procedurele argumenten (&#8216;het is vijf uur geweest dus we moeten naar huis&#8217;) voortdurend de overhand hebben gehad boven inhoudelijke. Het begon al met de beslissing om operatie Iraqi Freedom te steunen. &#8216;Alleen politiek, niet militair,&#8217; heette het toen. Een bezweringsformule die nodig was om rugdekking te krijgen van de PvdA. Even later stuurden we toch soldaten, maar dat waren vredestroepen in plaats van gevechtseenheden. Alweer: om een kamermeerderheid te krijgen. Nederland mengde zich niet in de strijd omdat Saddam Hoessein over massavernietigingswapens beschikte waarmee hij de wereld kon bedreigen – het argument van Bush en Blair.
Nederland beriep zich op de procedure: Saddam had VN-resolutie 1441 niet nageleefd en daar moest straf op staan. Irak zou wapeninspecteur Hans Blix hebben tegengewerkt. Dat Blix daar zelf heel wat genuanceerder over dacht (&#8216;Geef mij nog een paar maanden, dan kan ik u melden of Saddam de boel belazert&#8217;), maakte niet uit. Nederland vond dat Blix wel degelijk belazerd was.
Toen de Amerikaanse beschuldigingen over massavernietigingswapens onwaar bleken, kon Balkenende zich verstoppen. De Nederlandse regering, vond hij, was nergens ingestonken. Ze had op basis van resolutie 1441 een &#8216;eigen afweging&#8217; gemaakt. Wat een discussie over de nooit aangetroffen massavernietigingswapens verhinderde.
Ook nu, bij het weggaan, blijft een inhoudelijk debat over de Irak-oorlog uit en hebben we het liever over regeltjes en afspraken. Geen politicus die kan uitleggen waarom dit een goed moment is om uit Irak te vertrekken.
De Nederlandse politiek lijkt het inhoudelijk redeneren zo te zijn verleerd dat het beste argument om wél weg te gaan door niemand is genoemd. De Britten hebben dit najaar een regiment naar de soennitische driehoek overgeheveld zodat de Amerikanen in staat waren de bewoners van de rebelse stad Fallujah mores te leren. De Britse sector in het zuiden, waar de Nederlandse troepen onder vallen, is sindsdien onderbezet. Dat was de reden waarom Londen er zo hardnekkig bij Nederland op aandrong om langer te blijven. Wij waren nodig in Al Muthanna zodat de Amerikanen de soennieten te lijf konden. Terwijl we toch niet aan de oorlog zouden meedoen maar alleen aan de stabilisatie van de toestand in het zuiden. Maar juist dat argument is door niemand gebruikt. De Nederlandse politiek is niet verder gekomen dan de vraag: is maart wel maart?
</div>

Maart is maart