<div class="lead">Waarom gaan vluchtelingen naar Europa met een gammele boot en niet met een stevig vliegtuig? Refugee Air wil dat vluchtelingen ook op een veilige manier kunnen wegkomen.</div>
<p class="p_1">Een weekendje Istanbul hoeft niet duur te zijn: via websites als Cheaptickets of Expedia boek je met een paar muisklikken voor minder dan honderd euro een retourticket. Het lijkt dan ook tamelijk ridicuul dat vluchtelingen hun leven in de waagschaal stellen om met gammele bootjes dezelfde tocht te ondernemen voor bedragen die twintig keer zo hoog liggen. Twee succesvolle Zweedse ondernemers zijn daarom het initiatief Refugee Air gestart dat vluchtelingen de mogelijkheid wil bieden veilig naar Europa te komen.</p>
<p class="tekst">Afgelopen zomer verkocht ondernemer Emad Zand zijn bedrijf in zorgtechnologie. Na jaren hard werken was hij toe aan een sabbatical. Toen hij de foto zag van de driejarige, verdronken vluchteling Aylan, voelde hij een persoonlijke verantwoordelijkheid. ‘Dat jongetje zag er precies zo uit als ik op die leeftijd,’ zegt Zand. ‘Mijn ouders zijn als immigranten naar Zweden gekomen toen ik twee was. Ik realiseer me hoeveel geluk ik heb gehad dat ik hier kon opgroeien. Ik dacht: moet ik nu echt een privévliegtuig kopen om naar een bounty-eiland te vliegen, of kan ik mijn middelen beter inzetten om andere mensen te helpen?’</p>
<p class="tekst">Het werd het laatste. Samen met Susanne Najafi, oprichter van een van de grootste winkelketens in beautyproducten in Zweden, besloot hij zich te richten op het bieden van een veilige overtocht aan vluchtelingen die naar Europa willen komen. Zand: ‘Mensen zomaar massaal laten verdrinken op zee is belachelijk. Zelfs als je tegen de opvang van vluchtelingen bent, kan je dat geen goede oplossing vinden.’</p>
<p class="tekst">Het idee voor Refugee Air ontstond na het zien van een filmpje van de Zweedse hoogleraar en internetsensatie Hans Rosling, die uitlegt waarom vluchtelingen niet naar Europa vliegen. ‘Ze kunnen een luchthaven bereiken, ze hebben geld voor een ticket, maar bij de incheckbalie worden ze tegengehouden door een medewerker van de luchtvaartmaatschappij.’ De oorzaak zijn Europese regels uit 2001 waarin vliegmaatschappijen verantwoordelijk worden gemaakt voor de kosten van repatriëring van passagiers zonder geldig visum of reisdocument. Op papier gelden de regels niet voor vluchtelingen, maar maatschappijen kunnen dat niet aan de balie controleren. Hun oplossing: ‘nee’ verkopen tegen iedereen die zonder visum wil boarden.</p>
<figure id="post-306831 media-306831" class="align-left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2015/11/12003127_920416751377227_2282353891845370350_n_preview.jpg" alt="" /><figcaption>Foto: Refugee Air</figcaption></figure>
<h5 class="tekst">#letthemfly</h5>
<p class="tekst">In maart dit jaar lieten verschillende wetenschappers al in <span class="Cursief">VN</span> weten dat deze zogenoemde <span class="Cursief">carrier sanctions </span>verantwoordelijk zijn voor duizenden verdronken bootvluchtelingen per jaar. Juriste Evelien van Roemburg legde uit dat de regels leiden tot een ‘perverse situatie’ waarin vluchtelingen maar twee keuzes hebben: ófwel geen asiel aanvragen, ofwel met een malafide vervoerder – letterlijk – in zee gaan.</p>
<p class="tekst">Met Refugee Air willen de Zweedse initiatiefnemers laten zien dat de Europese regels het wel toestaan vluchtelingen op een veilige manier naar Europa te halen. Ze richten zich daarbij in de eerste plaats op een informatiecampagne. Met succes. Hun hashtag <span class="Cursief">#letthemfly</span> heeft inmiddels 830 miljoen mensen over de hele wereld bereikt.<br />
De volgende stap is het ophalen van vluchtelingen in Turkije of Jordanië. ‘Lufthansa en KLM hebben natuurlijk veel meer capaciteit,’ zegt Zand. ‘Wij willen alleen laten zien dat het mogelijk is met een voorbeeldvlucht. Daarna kunnen wij risico’s voor maatschappijen wegnemen door samen met vluchtelingenorganisaties vooraf te checken of iemand recht heeft op asiel. Ook kunnen we garant staan voor eventuele kosten voor terugkeer.’</p>
<p class="tekst">De vraag is of Europese bestuurders wel zitten te wachten op zo’n veilige route. Ondanks de breed uitgemeten verontwaardiging over verdronken kinderen lijkt het daar niet op. Nu al proberen Europese politici garanties van Turkije los te peuteren dat het land vluchtelingen niet ‘zomaar’ laat uitreizen. Zand toont zich geschokt over zoveel politieke cynisme. ‘Ik verbaas me erover dat mensen onze plannen controversieel noemen. Als het niet om vluchtelingen ging, zou iedereen het doodnormaal vinden dat mensen in een vliegtuig stappen.’</p>
<div class="info-box">
<p class="tekst">Delen van het gesprek met Emad Zand zijn te zien op <a href="https://world-talks.com/" target="_blank">world-talks.com</a>, een nieuw online platform voor mensenrechenverdedigers. Hier het filmpje van de Zweedse professor Hans Rosling:</p>
<figure>
<div class="video"><iframe width="500" height="281" src="https://www.youtube-nocookie.com/embed/YO0IRsfrPQ4?feature=oembed" frameborder="0" allowfullscreen></iframe></div>
</figure>
</div>


Michiel Hulshof