Schrijver Ilja Leonard Pfeijffer, vroeger ‘bohémien van bordkarton’, fietste naar Rome, bleef in Genua plakken, ontdekte het zoete Italiaanse leven en vond zijn ware zelf. ‘Ik ben hier rustiger, bescheidener.’

Teder strijkt een Italiaanse schone over zijn wang. Nog maar net zitten we bij Bar Berto op het Piazza delle Erbe in het oude centrum van Genua, of de eerste van een reeks bekenden komt Ilja Leonard Pfeijffer groeten. ‘Margherita is een van de actrices uit mijn Italiaanse toneelstuk,’ verklaart de Nederlandse schrijver die afgelopen juni debuteerde in het Italiaans met het stuk Aaamaaaaateeemiii! (Houdt van mij!). Even later groet een passant hem met ‘Buongiorno maestro!’ Pfeijffer lacht tevreden. ‘Dit pleintje is echt mijn habitat,’ zegt hij.

In het voorjaar van 2008 vertrok hij met zijn Russische geliefde, fotografe Gelya Bogatishcheva, uit Leiden om naar Rome te fietsen. Toen ze Genua binnenreden, hadden ze allebei het gevoel hun bestemming te hebben gevonden. Uit plichtsbesef maakten ze de tocht af, maar eenmaal in Rome wisten ze niet hoe snel ze naar Genua moesten terugkeren. Daar wonen ze sinds 13 juli 2008, de verjaardag van Gelya.

‘Ik kan mij steeds minder voorstellen dat ik mijn leven in Leiden weer oppak,’ zegt de schrijver van wie dit najaar nog een lofzang op Leiden verschijnt. ‘Gelya, die nu even in Amsterdam is, stuurt me elke dag sms’jes dat ze Genua mist, niet dat ze mij mist. Maar misschien gaan we ooit verder. Ik had mij twee jaar geleden ook niet kunnen voorstellen dat het rare Russische meisje dat me in café De Burcht om een vuurtje vroeg me naar Genua zou brengen.’

Het avontuur begon als een grap. ‘Vrienden van me vertelden enthousiast over hun fietstocht in Italië. ‘s Avonds aan de bar zei ik tegen Gelya: wat zij hebben gedaan, is een beetje vals spelen. Je moet dan gewoon vanuit Leiden vertrekken. Het was natuurlijk helemaal niet de bedoeling dat ze het serieus zou nemen. Maar ze zei: oké, dan vertrekken we 1 juni.’ Tevergeefs probeerde Pfeijffer haar nog aan het verstand te peuteren dat het een dwaas idee was. Toen kocht hij maar een tweedehands racefiets voor 95 euro. De oude Batavus zonder bagagedrager – Pfeijffer fietste met een rugzakje – en met een op het oog veel te klein frame voor zijn grote lijf, staat nu met een lekke band boven op een kastje in hun appartement even verderop aan het Piazza. Erg veel heeft hij hem niet meer gebruikt sinds hun reis, bekent Pfeijffer. ‘Ik ben een beetje te lui om hem al die trappen op en af te dragen.’

Over hun tocht schreef hij het boek De filosofie van de heuvel, dat geïllustreerd is met foto’s van Bogatishcheva. Het hoofdstukje over de eerste etappe van Leiden naar Gorcum besluit hij met: ‘Ik hoef niet bang te zijn. Ik heb geen enkele reden om bang te zijn.’ Dat klinkt als een bezweringsformule.

‘Ik was hartstikke bang natuurlijk,’ beaamt Pfeijffer. ‘Bang dat we nooit in Rome zouden aankomen. Bang voor materiaalpech onderweg. Bang voor valpartijen. Bang voor het onzekere. Het idee dat je wekenlang weg zult zijn, overgeleverd aan jezelf. Het is een merkwaardige gewaarwording als je zo lang maar één ding hoeft te doen: naar het zuiden fietsen. Dat is een heel ander soort leven dan het leven vol beslommeringen, afspraken en deadlines, dat je gewend bent.’

Couch Surfing
Voor het begin van hun reis hadden Pfeijffer en Bogatishcheva slaapplaatsen geregeld via Couch Surfing. Op die website bieden mensen gratis overnachtingsplaatsen aan op hun bank, zitzak of, als je geluk hebt, logeerbed. De ervaringen bij Toon in Leuven, die zojuist ontslag had genomen in een poging vrij te zijn, en bij Céline in Namur, ‘een Italiaanse uit vrije wil’, waren zo mooi, dat ze nu zelf in Genua regelmatig couchsurfers ontvangen. En die komen graag bij ‘viking’ Pfeijffer en ‘little miss sunshine’ Bogatishcheva, blijkt uit de commentaren op internet. ‘Ik denk dat ik nimmer meer naar Genua kan terugkeren en door deze prachtige, gekke straatjes kan lopen zonder uiteindelijk bij Caffè degli Specchi te belanden en daar Ilja op de veranda aan te treffen. En of hij er nu wel of niet zou zitten, ik zou sowieso beginnen te huilen,’ schrijft een Deense bezoeker.

Ook voor de Vrij Nederland-verslaggever is Pfeijffer een beminnelijk gastheer die alle tijd neemt om zijn geliefde pleisterplaatsen te laten zien. Als een volleerd stadsgids wijst hij op het verrassende beeld van een zwangere Maria op de kathedraal van San Lorenzo en toont hij zijn favoriete Romaanse kerkje aan een pleintje dat ‘s avonds een groot terras is tot onvrede van een oud vrouwtje dat er boven woont en die eieren naar beneden gooit als het lawaai haar te veel wordt. Door de steegjes van het centro storico gidst hij naar het ovale plein waar de huizen in pasteltinten zijn geschilderd. Dan de hoek om, ‘alsof je door een wormhole gaat,’ zegt Pfeijffer, naar een in de oorlog platgeslagen gebied, waar nu modernistische bouwwerken als ruimteschepen zijn gestrand. En natuurlijk langs de vele terrasjes, waar de dichter zijn dorst lest met negroni, de Genuese cocktail die strekt ter vervanging van La Chouffe, het trappistenbier dat hij in Leiden zo graag dronk.

‘Het goede aan Italië is dat alles er als vanzelf begint te smelten,’ schreef Pfeijffer nog ironisch in Het ware leven (2006). In die roman dreef hij de spot met de fictieve bestsellerschrijfster Eugenie van Zanten, die in haar boek De heuvels van Amalfi verhaalt van haar spirituele reis naar Italië, waar zeven mannen haar tot grote seksuele en spirituele hoogten voeren. Maar in Genua lijkt Pfeijffer zelf het zoete Italiaanse leven ontdekt te hebben. En De filosofie van de heuvel heeft verdacht veel van een louteringstocht à la De heuvels van Amalfi.

‘Het is mij ook opgevallen,’ zegt de schrijver. ‘Waar ik zo ironisch over doe in Het ware leven ga ik zelf een paar jaar later doen, in alle ernst. Het is ook daadwerkelijk zo dat ik denk dat het heel belangrijk voor mij is dat ik een tijdje in Italië woon. Al die dingen die ik in Eugenie van Zanten belachelijk heb gemaakt, ervaar ik nu echt. Misschien is dat mijn straf.’

Of houdt u de lezer gigantisch voor de gek?
‘Nee, echt niet. De dingen die ik opschrijf en soms te banaal zijn om serieus te menen, meen ik serieus. Of het pseudo-wijsheden of echte wijsheden zijn, mag je zelf beoordelen, maar het zijn wel authentieke gedachten die bij me opkwamen tijdens het fietsen. Ik kan me voorstellen dat iemand die gepokt en gemazeld is in mijn van ironie doordrenkte oeuvre denkt: daar trap ik mooi niet in. Maar het is toch echt.’

Een van uw ontdekkingen is: ‘Uiteindelijk gaat het erom te leren leven in harmonie met jezelf en de wereld om je heen.’ Staat dan vast wie je bent en wanneer je in harmonie met je ik en het universum bent?
‘Laat ik het met een makkelijk voorbeeld illustreren. Tijdens het fietsen krijg je honger en word je moe. Het is niet zo’n goed idee om dan nog heel lang door te fietsen omdat je per se een bepaalde stad wil bereiken. Het is beter te luisteren naar de behoefte van je lichaam. Zoiets kun je ook toepassen op het dagelijkse leven. Je hoeft niet per se de filosofische vraag te beantwoorden of je jezelf wel kunt kennen om te beseffen dat je in sommige dingen beter bent dan in andere en dat je je niet moet afbeulen in een baan terwijl alles in je zich ertegen verzet.’

Je moet handelen in overeenstemming met de intenties van de omstandigheden, schrijft u, een inzicht ontleend aan de oosterse vechtsport aikido die u beoefent. Hebben de omstandigheden dan intenties?
‘In het klassieke Japanse gedachtegoed is dat zo. De wind en de zwaartekracht hebben ki, ze willen iets, ook al zijn ze niet levend. Aiki is de filosofie dat je moet handelen in overeenstemming met de ki, want je verliest het toch als je ertegenin gaat. Aikido is een puur defensieve gevechtssport. Je verdedigt je door de kracht van de aanvaller te gebruiken. Dat principe kun je ook toepassen in gesprekken en ruzies. Daar is het vaak ook veel effectiever om mee te gaan in de intenties van de aanvaller en ze dan een beetje om te leiden dan er recht tegenin te gaan. Mensen die in een meningsverschil verwikkeld zijn, zijn vooral gepreoccupeerd met hun eigen mening. Door je af te vragen wat de ander nou eigenlijk wil, verdwijnt de ruzie vaak al. Ik heb een keer een stage gevolgd bij de Japanse aikidomeester Fujimoto en die zei: aikido is een manier om je te verdedigen, maar dat is eigenlijk niet zo, want als je aikido beoefent, verdwijnen je vijanden vanzelf.’

Opmerkelijke inzichten voor iemand die strijdlustig kan inhakken op gehate collega-dichters.
‘Polemiek is voor een groot gedeelte spel. In de manier waarop ik het opschrijf ga ik op zoek naar allerlei effecten. Sommige dingen zijn ver over de top en onder de gordel. Als je poëzie leest die je heel slecht vindt, kun je je mond houden. Dat is veruit het verstandigste. Maar soms maak ik daar een uitzondering op, als iemand ten onrechte unaniem bewonderd wordt. Als je besluit tot een tegenstem, kun je maar beter zorgen dat die gehoord wordt. Dreigen en effectief gemeen vechten.’
Een andere ontdekking die u deed tijdens het fietsen is dat je elke heuvel die je moet beklimmen zelf hebt opgeworpen. Kan het noodlot dan niet een lelijke berg voor je voeten werpen?
‘Dat je de beklimming vervelend vindt, komt alleen maar doordat je er bang voor bent en je vooruit denkt aan het moment dat je weer naar beneden mag. Op het moment dat je in staat bent in overeenstemming met de omstandigheden te leven, is die heuvel irrelevant.’

Als je morgen hoort dat je kanker hebt, bestaat deze opgeworpen heuvel dan alleen als jij je daar tegen verzet?
‘Mijn vader lijdt al twintig jaar aan multiple sclerose. Hij heeft grote moeite met lopen. Maar hij is in staat om je dat te doen vergeten. Hij beklaagt zich er niet over. Het is een ziekte die je niet kan bestrijden. Het enige wat je kan doen, is het erger maken door jezelf zielig te vinden. Als ik hoor dat ik kanker heb, kan ik mij wel jankend en schreeuwend terugtrekken in een kamer van zelfbeklag. Maar dat helpt niet om te genieten van de tijd die er nog is.’

U bent toch degene die vindt dat er in Nederland te weinig drama is?
‘In literair opzicht is woede een mooie emotie. Het boeddhisme is funest voor de literatuur. Het reduceert het drama.’

Hoe moet het dan verder met uw schrijven, als u steeds dieper in de aikido raakt?
‘Er zijn gelukkig altijd nog conflicten genoeg. Wat ik geleerd heb van schrijven en wat door aikido is versterkt, is een vorm van empathie. Ik denk dat ik mij daadwerkelijk kan inleven in de geest van een seriemoordenaar en vanuit dat perspectief kan schrijven.’

U past het opgeven van verzet ook toe op uw relatie met Gelya. Op een hotelkamer laat u zich naar een kinderbedje sturen omdat zij breeduit in het tweepersoonsbed wil liggen. Na dat incident concludeert u: ‘Ik zal niets meer willen dan wat zij wil.’ Meent u dat nou?
‘Voor die reis was dat wel verstandig, want er gebeurt toch wat zij wil. Dat is ook weer een beetje aiki. Ik kan er wel tegenin gaan, maar dat heeft totaal geen zin en het wordt er zeker ook niet aangenamer op.’

Het gevoel dat ze elk moment het hazenpad kan kiezen, hebt u wel overwonnen.
‘Veel te lang heb ik daar mee geworsteld. Ik had het idee dat zij haar best moest doen zich te gedragen als mijn vriendin. Volslagen belachelijk. Zij is een raar, vrij soort meisje. Naarmate ik haar harder probeerde vast te houden, kreeg ze meer de neiging aan mij te ontsnappen. In het boek heb ik het beeld gebruikt van een zeepje. Als je er hard in knijpt, floept het weg. Dat heb ik begrepen gedurende de reis.’

Kinderen krijgen past niet in mijn levensverhaal, zei u ooit in een interview. Nu vertelt u in uw boek aangedaan dat ze zegt dat ze een kindje van u wil.
‘Helaas, ik kan je niet de scoop gunnen dat ze zwanger is. Ik wil misschien wel helemaal geen kindjes, maar ik vond het wel ontroerend dat ze daarover begon. Ik heb erover nagedacht of ik het in het boek moest zetten. De eerste helft van de reis eindigde in het donkere midden van Frankrijk in een grote ruzie. De dag erna wilde ze helemaal niet met mij praten. Dat was een dieptepunt waar ik heel veel van heb geleerd. Het boek had het ook nodig om daarna weer de positieve dingen te zien.’

Echte mensen
In het waarnemen van de zonnige kant slaagt Pfeijffer in De filosofie van de heuvel wonderwel. Een woordje dat opvallend vaak voorkomt in het boek is ‘echt’. Als de vrachtwagens langs zijn fiets denderen en hij de heuvel omhoog stoempt op zijn oude Batavus, schrijft hij dat dit het echte fietsen is, in tegenstelling tot het toeristische recreëren op uitgezette fietspaden van de gehelmde dagjesmensjes op hun lichtgewicht racefietsjes. Als hij drinkbroeders vindt in de Tipy Bar, een dorpscafé in de Franse Ardennen, of Genuezen in de steegjes van de oude stad staand koffie ziet drinken, schrijft hij dat dit ‘echte mensen’ zijn.

‘Dat is ook wel een beetje omdat Gelya het er steeds over had,’ relativeert Pfeijffer. ‘Maar op een bepaalde manier ging de reis daar ook wel over. Ik vond het goed om het in het boek te benadrukken.’

Wonderlijk, want de schrijver heeft zich in het verleden regelmatig opgewonden over de obsessie met de vraag of iets ‘echt’ of ‘authentiek’ is. Zo schreef hij in Het geheim van het vermoorde geneuzel (2003), zijn essays over poëzie: ‘Het is volslagen onbelangrijk of iets authentiek is of niet, als het maar authentiek lijkt.’

‘Het begrip authenticiteit is natuurlijk heel problematisch en wordt dat steeds meer,’ erkent Pfeijffer. ‘Kijk maar wat mensen “echt” vinden in de politiek. Politici als Balkenende trekken stemmen omdat ze zo echt overkomen. Dat is een totale paradox, want ze zijn tot in hun vingertoppen gespindoctord. Toen ik eens ruzie had met mijn vorige vriendin waren de eerste dingen die bij me opkwamen frases uit Hollywoodfilms. Sterker nog, ik leek authentiek omdat ik die dingen zei. Als ik had gezegd wat ik echt voelde, had ze me niet geloofd. Om authentiek over te komen, moet je de patronen volgen. Maar tijdens deze reis heb ik de verhouding tussen echt en onecht vanuit een ander oogpunt kunnen bestuderen. Als je op de fiets zit, gaat het niet over literaire ideologie, maar ervaar je een heel echte vorm van leven. Je voelt elke meter die je aflegt in je kuiten.’

Leg eens uit wat echte mensen zijn.
‘Filosofisch gezien kun je onmogelijk volhouden dat dat een objectief feit is, dat zit natuurlijk volledig in mijn waarneming. Behalve dan dat ik wel gelijk heb met mijn waarneming. Stel je het omgekeerde maar voor. Mensen die heel erg bezig zijn een bepaald imago van zichzelf over te brengen, om indruk te maken, om een leven te leiden zoals dat hoort, die bezig zijn zichzelf te spelen, die slechte auteurs zijn. In de Tipy Bar was niemand bezig indruk te maken, de schone schijn op te houden, om heel erg te doen of het een geweldig leuke avond was.’

Is het niet typisch de ervaring van de toerist die zijn zintuigen weer open heeft staan als hij uit zijn dagelijkse routine is gerukt en dan denkt het echte leven mee te maken?
‘Misschien voor een deel, maar ik geloof dat eigenlijk niet. Ik kan ook heel goed het verschil zien tussen Rome en Genua. In Rome is een veel hoger gehalte nep. Dat komt niet alleen door het hogere percentage toeristen, maar ook door de Romeinen zelf, die bijvoorbeeld erg bezig zijn belangrijke magistraten te spelen door met hun aktetasjes en colbertjes over de arm door de straten te paraderen.’

Altijd gedacht dat Pfeijffer meent dat echt niet bestaat, we altijd noodgedwongen rollen spelen.
‘Dat is fout gedacht. Ik ben heel erg gefascineerd door de verhouding tussen echt en onecht en door het gegeven dat het heel erg moeilijk is het vast te stellen. Maar ik ben er niet van overtuigd dat alles nep is. Dan zou die kwestie me ook niet fascineren, want dan had ik het antwoord al. Ik ben geneigd te denken dat het echt is dat ik het hier heel erg naar mijn zin heb. Maar tegelijkertijd besef ik heel goed dat mijn Italiaanse leven ook een soort fantasie is. In de roman over Genua waar ik aan werk is het labyrint van steegjes ook een metafoor voor het gegeven dat iedereen verdwaalt in zijn fantasie. Het is ook een boek over immigratie. Mijn eigen luxe immigratie gecontrasteerd met die van al die arme sloebers die hun leven op het spel zetten om hier te komen en hier vervolgens illegaal tussen de ratten in de steegjes belanden. Ik heb hier Rachid ontmoet, een Marokkaan uit Casablanca die rozen verkoopt. In Marokko was hij als ingenieur gespecialiseerd in airconditionings. Hij verdiende weinig en is toen gaan geloven in het sprookje Europa. Hij vertelde mij dat het een grote fout was hierheen te komen. Hij spreekt de taal niet en heeft geen geld om een cursus te doen. Terug kan hij ook niet, want dat zou betekenen dat hij gefaald heeft. Hij is verdwaald in de fantasie van een nieuw leven in het rijke Europa. Ook ik ben op een bepaalde manier verdwaald in een fantasie, die van La Dolce Vita.’

‘Al tien jaar sta ik naakt voor u en vraag: heb mij lief’, schrijft u in de inleiding van uw verzamelde poëzie. In ‘De filosofie van de heuvel’ lijkt u pas echt naakt en kwetsbaar.
‘In mijn poëzie ben ik naakter dan veel critici geloven. Ze zien alleen de buitenkant, de grapjes en de knappe structuren. Dat Het ware leven een spel is met allerlei vertelstrategieën zien ze wel. Maar niet dat het ook nog ergens over gaat. Als je aandacht besteedt aan de vorm, denken ze dat het alleen daarom gaat. In dat opzicht is De filosofie van de heuvel totaal anders. De vorm is vrij pretentieloos. Het is gewoon een reisverslag. Daardoor is de kwetsbaarheid onmiddellijk zichtbaar. Maar als je Het ware leven goed leest en je neemt het personage met de onwaarschijnlijke naam Ilja Leonard Pfeijffer serieus, dan kun je heel goed begrijpen waarom hij het nodig had naar Rome te fietsen en iets te veranderen in zijn leven.’

Omdat het een ‘bohémien van bordkarton’ is ‘die gevaarlijk gnuivend het leven bedenkt in plaats van het te beleven’.
‘Onder andere ja. Of neem al die hoofdstukken die beginnen met: op maandag kom ik wel eens in het café. De bohémien van bordkarton was steeds meer onecht aan het worden, was steeds meer aan het leven in overeenstemming met het personage dat hij van zichzelf had gemaakt.’

Wat is er anders aan de nieuwe Ilja Leonard Pfeijffer?
‘Ik ben hier rustiger, bescheidener. Wat ook wel een beetje vervelend begon te worden, was dat steeds meer mensen mij herkenden en dat ik daardoor het gevoel kreeg dat ik beroemd was. Op een bepaalde manier aangenaam, maar niet gezond. Ik ben ook veel rustiger geworden doordat ik door het fietsen geleerd heb niet zoveel te plannen en te verwachten. Het leven hier in Genua is heel erg in overeenstemming met dat nieuwe gevoel. Ik hoef alleen maar mijn deur uit te gaan, en er gebeurt wel iets en ik kom bekenden tegen. Voordat ik op de fiets stapte, dacht ik dat ik een prima leven had in Leiden. Maar nu besef ik dat ik heel erg behoefte had aan verandering. Dat is zowel persoonlijk – dat is eigenlijk het belangrijkste – als veroorzaakt door het politieke en culturele klimaat in Nederland.’

Wat is daar mis mee?
‘Ik maak me zorgen over het klimaat van nostalgisch conservatisme waarvan Balkenende de verpersoonlijking is. Over een regering die nauwelijks iets doet, en wat ze doet is alleen maar ingegeven door angst. Ze probeert louter onzekerheden te beteugelen en verboden uit te vaardigen. Het ideaalbeeld van onze premier is het Nederland van de jaren vijftig toen de moslims nog niet bestonden, het gezin de hoeksteen van de samenleving was en er leuke shows op televisie waren. Tegelijkertijd is er de opkomst van het populisme en Wilders. In politiek opzicht is Italië niet veel beter, maar wel interessanter. Ik zie nu in Italië wat er zou gebeuren in Nederland als Wilders premier zou worden. Ik zie de schaamteloosheid van Berlusconi. Hij haalt de neus op voor het parlement. De mensen vinden het prachtig. We hebben geen debatten maar oplossingen nodig, denken ze. Het verschil tussen Nederland en Italië is dat in dit land het systeem helemaal niet functioneert. En dat is maar goed ook, want wat Berlusconi ook wil, er verandert weinig. Maar de nachtmerrie is dat als Wilders aan de macht komt hij een systeem erft dat wel werkt.’

En het culturele klimaat?
‘Daar is niets mis mee, maar ik draaide te veel rond in dezelfde cirkeltjes. Ik heb het altijd leuk gevonden op te treden. Na tien jaar kom je op die festivals altijd weer dezelfde mensen tegen. Een toneelstuk maken in een andere taal met andere mensen is erg verfrissend.’

Ging u er anders van schrijven?
‘In het Nederlands kan ik alles, kan ik elk oneffenheidje toedekken met een enorme toef slagroom. In het Italiaans heb ik geen slagroom en moet het gewoon een goede taart zijn. Ik moest veel meer schrijven vanuit de handeling dan vanuit de stijl. Het is wel mijn beste stuk geworden. Als theaterstuk is het beter omdat de acteurs er meer mee kunnen. Het komt ook doordat ik nauw heb samengewerkt met de regisseur.’

Juist met die regisseur, David Jentgens, wilde Pfeijffer aanvankelijk niets te maken hebben. ‘Ik hoorde van verschillende mensen: er is nóg een Nederlander in Genua, hij doet iets met toneel. Maar ik wilde helemaal geen andere Nederlander leren kennen. We hebben elkaar uiteindelijk ontmoet op de verjaardag van Don, een Engelse leraar die hier vijfentwintig jaar geleden kwam met een contract voor twee jaar en hier nog steeds woont. Een beroepsalcoholist. We hebben toen helemaal niet met elkaar gepraat, maar uiteindelijk zijn we heel goede vrienden geworden. We zien elkaar nu bijna elke dag.’

Op de veranda van Caffè degli Specchi treffen we Jentgens die avond. Hij heeft het manuscript van De filosofie van de heuvel al gelezen en is er vol lof over. Inzichten die hij eraan ontleent, zoals ‘het doel is de reis’, past hij toe in de manier waarop hij met zijn acteurs werkt. Dat is niet eenvoudig met Italiaanse toneelspelers, die gewend zijn voorgeschreven te krijgen waar ze naartoe moeten, vertelt hij. Even later schuift ook Margherita Romeo aan, de actrice die in Aaamaaaaateeemiii! speelde en ook een mooie rol vertolkte in de film Genova van Michael Winterbottom. Binnenkort gaan zij en David trouwen.

‘Ik ben de priester,’ zegt Pfeijffer en hij lacht zijn hoge lachje. ‘Zij is Napolitaans en heeft een enorme Napolitaanse familie. Ze willen geen kerkelijk huwelijk, maar wel een ceremonieel moment waarop alle tantes gaan huilen. Daar hebben ze mij voor gekozen.’

Aaamaaaaateeemiii! werd in juni vijfmaal gespeeld in Altrove, een mooi theatertje midden in het Genuese labyrint van steegjes. Het stuk vertelt het verhaal van vijf jonge acteurs die samen in een appartement wonen omdat ze nog nauwelijks een stuiver verdienen en elkaar in hun brandende ambitie de tent uit vechten. Ook in werkelijkheid wonen de acteurs en de regisseur in één huis. De opvoering van Pfeijffers toneelstuk heeft de verhoudingen helemaal op scherp gezet. Met Italiaans gevoel voor theater vertelt Margherita dat de mannelijke acteur die op toneel een huisgenote sloeg haar ook in werkelijkheid slaat. In het stuk springt zij vlak voor de pauze van het balkon. Bij de generale repetitie had het toneelgezelschap de barmeisjes van Caffè degli Specchi uitgenodigd. Toen het maar stil bleef en Pfeijffer zich omdraaide om te zeggen dat het pauze was, zag hij alle meisjes van het café stilletjes huilen. ‘Voor dat soort momenten doe je het toch als schrijver. Dan kunnen alle kritieken me gestolen worden.’ Die waren overigens lang niet slecht. In de lokale pers kreeg Aaamaaaaateeemiii! enkele mooie recensies. Ook werd Pfeijffer geïnterviewd door Il Secolo. ‘Dat is zoiets als het Leidsch Dagblad van Genua. Ik ben er ontzettend trots op.’

Samen met Jentgens wil Pfeijffer het theater Altrove overnemen en er de thuisbasis van een Europees theatergezelschap van maken. ‘Het lijkt mij fantastisch een stuk te schrijven voor Thijs Römer en Michel Sluysmans, twee Nederlandse acteurs, en Margherita, die met een zwaar Napolitaans accent Engels praat. Je kunt ook regisseurs gaan uitwisselen. Geweldig als Gerardjan Rijnders, die mijn stuk Malpensa heeft geregisseerd, naar Genua komt om met Italiaanse acteurs te gaan werken en David in Nederland een voorstelling regisseert.’

Pfeijffer bruist van de toneelplannen. Voor zijn geliefde wil hij Siberia schrijven, over een Russisch meisje dat in Europa de boel op stelten zet. En met de hulp van Don wil hij een stuk maken over Byron en Shelley, de vroeg negentiende-eeuwse romantische dichters die beiden een tijd in Ligurië, de streek van Genua, woonden.

‘s Avonds, als het gezelschap zich heeft verplaatst naar Pfeijffers favoriete café dat is gevestigd in de oude boekhandel van het Piazza delle Erbe, schuift ook de Engelse leraar aan. De gebonden, vuistdikke tweetalige editie van de Canon van de Europese poëzie die Pfeijffer vorig jaar samenstelde, staat er op de plank, met een opdracht voor zijn Engelse vriend erin: voor Don, mijn broeder antropoloog. Don is zo enthousiast over zijn betrokkenheid bij het toneelstuk over Byron en Shelley dat hij even van de gin-tonic afblijft. ‘Normaal is hij op dit tijdstip al beschonken,’ fluistert Margherita tevreden.

‘We houden allemaal van hem,’ zegt Don als Pfeijffer even naar de wc is. Even later kruipt Margherita bij de dichter op schoot. Als het een fantasie is dat hij hier in Genua het zoete Italiaanse leven heeft ontdekt, gaat hij er met verve in op.

Ilja Leonard Pfeijffer en Gelya Bogatishcheva, ‘De filosofie van de heuvel. Op de fiets naar Rome’, Arbeiderspers, 170 pag., € 18,95, verschijnt begin september.

Gerelateerd