<div class="wpg-element paragraph">
Het kabinet-Balkenende zou weleens een pluimpje willen voor zijn voortvarende hervormingen. Maar deze coalitie valt slechts hoon ten deel. Het zit Maxime Verhagen dwars. De fractievoorzitter van het CDA: ‘Mensen willen gisteren al resultaat zien van de maatregelen die je morgen neemt.’
‘Sinds de opkomst van Pim Fortuyn is het vak van politicus he-le-maal veranderd. Je functioneert niet meer zoals vroeger. Toen had je het natuurlijk soms ook razend druk, bijvoorbeeld rond prinsjesdag. Maar er waren perioden van rust. Dan kwam je toe aan lezen en rapporten schrijven. Nu heb je geen moment rust meer. De afgelopen drie jaar is het alleen maar hollen geweest.’
Maxime Verhagen heeft net weer een hectische week achter de rug. In zijn zwaar gelambrizeerde kamer met uitzicht op het Haagse Plein hangt nog de sigarenlucht van het nachtelijke beraad over de WAO. Zo vlak voor het zomerreces moesten binnen de coalitie ook nog de kerncentrale in Borssele, de toekomst van de omroep en het rekeningrijden worden besproken. Een dramatisch politiek seizoen (de moord op Theo van Gogh, het massale nee tegen de Europese grondwet – MK/MvW) werd dankzij het door hem geregelde overleg achter gesloten deuren op het nippertje toch nog goed afgesloten.
De fractievoorzitter van het CDA is er achteraf niet gelukkig mee dat er een referendum over Europa is gehouden: ‘Jozias van Aartsen zegt nu dat het kabinet een slechte campagne heeft gevoerd, dat het meer eenheid had moeten uitstralen. Ik denk dat iedereen – inclusief Van Aartsen zelf – zijn rol bij de mislukking zou moeten evalueren. Niet het kabinet, maar de Tweede Kamer wilde een refendum. Het verbaast me dat niemand het daar meer over heeft. Het CDA was ertegen, maar heeft zich bij de beslissing van de meerderheid neergelegd. Vervolgens hebben we gedaan wat we konden: bijeenkomsten organiseren, folders verspreiden. Dan steekt het me dat de initiatiefnemers – PvdA, GroenLinks, D66, maar ook de VVD – nu zeggen: de mislukking gaat ons niet aan. Ze hebben het kabinet met de campagne opgezadeld en nu geven ze het kabinet ook nog de schuld. Ik vind dat de Kamer de hand in eigen boezem moet steken.’
Op de uitslagenavond in Hilversums Studio 24 verbaasde het Verhagen hoe enthousiast collega’s als Wouter Bos en Jozias van Aartsen – die toch net een flink pak slaag van de kiezer hadden gekregen – riepen om nog veel meer referenda: ‘Ze boden allemaal tegen elkaar op. De een wilde een referendum over Borssele, de ander over rekeningrijden. Ik werd als een halve gare afgeschilderd omdat ik me hardop afvroeg of het wel een goed idee was geweest, zo’n referendum. Ik plaats vraagtekens bij die hele staatsrechtelijke meccanodoos. Kijk, in Frankrijk wordt alles en iedereen rechtstreeks gekozen: de president, de burgemeester. Maar de kloof met de bevolking is daar net zo groot als hier. Als je alle heil van staatsrechtelijke vernieuwing verwacht, zit je aan de verkeerde knop te draaien.’ Lachend: ‘Als je denkt dat dat de oplossing is, moet je ook radicaal zijn. Dan moet het Binnenhof zeggen: hef de tent hier maar op en zet bij iedereen thuis een kastje neer. Het kabinet vraagt ’s ochtends “wilt u deze wet veranderen?— en de burger kan op de ja- of neeknop drukken. En dan kan het kabinet de rest van de dag rustig op een zonnig terras gaan zitten.’
Voor Verhagen hoeft de politiek geen permanente knieval voor de burger te maken: ‘Ik vat mijn vak serieus op. Je moet standpunten innemen en daarvoor verantwoording durven afleggen. Als de kiezer het niet met je eens is, sturen ze je naar huis. Dat is het leven van een politicus. Je moet niet voor de verantwoordelijkheid weglopen, niet bang zijn voor de burger.’
De gezondheidszorg is door de Eerste Kamer, de WAO is geregeld. Het kabinet-Balkenende zou weleens een pluimpje willen krijgen voor zijn voortvarende hervormingen. Maar volgens opiniepeilers als Maurice de Hond is de overgrote meerderheid van Nederland nu al uitgekeken op het kabinet. Op de vraag of Jan Peter Balkenende premier moet blijven, antwoordt nog maar negentien procent bevestigend. Vijfenzeventig procent ziet hem liever vandaag dan morgen vertrekken.
Verhagen noemt dat de ‘paradox van Balkenende’: zijn partijgenoot doet volgens hem wat nodig is maar wekt daarmee zoveel weerstand dat hij er zelf politiek aan onderdoor dreigt te gaan.
‘Met al die ingrepen in de WAO, de vut en het prepensioen maakt het kabinet zich niet populair. Terwijl het echt moet. Als je alles op zijn beloop laat, stort de hele verzorgingsstaat in. De vergrijzing van Nederland zorgt voor problemen. De verkleuring van Nederland ook: laagopgeleide allochtonen die niet aan het werk zullen komen en hun hand moeten ophouden. Dat valt op een bepaald moment niet meer op te brengen. Het kabinet durft dat aan te pakken. Dat vind ik het goeie van dit kabinet. Als je het nu niet oplost, krijg je over vijftien jaar de rekening gepresenteerd.’ Mensen hebben het gevoel: het gaat onder Balkenende veel slechter dan onder vorige kabinetten.
‘Geen wonder. Het gaat slecht met de economie, mensen voelen zich bedreigd door de globalisering. Daar bovenop komen nog eens harde maatregelen van het kabinet. Mensen willen direct resultaat zien en dat kan in dit geval niet. Toch moeten die maatregelen worden genomen omdat de situatie in het land anders nog slechter zal worden. Ik begrijp dat het een ingewikkelde redenering is. Dat is het lot van een politicus in deze tijd.’
En dan zit u ook nog opgescheept met een premier die weinig populair is bij de bevolking.
‘Ho ho! Balkenende heeft tot nu toe alle verkiezingen gewonnen: twee keer de kamerverkiezingen, één keer de gemeenteraden en één keer het Europees parlement. Het probleem is dat dag in, dag uit een negatief beeld van hem wordt opgehangen. Ook de media. Hoe kun je op die manier vertrouwen opbouwen? Ik vind dat Jan Peter onrecht wordt aangedaan.’
Dat gebeurt ook vanuit de coalitie zelf. Van Aartsen zei laatst weer dat hij Balkenende ziet worstelen.
‘Van Aartsen doet dat om zijn eigen positie in de polls overeind te houden. Niet dat dat erg veel helpt trouwens. Ik vind zo’n opmerking irrelevant. Het kabinet is bezig doorbraken te forceren en dat gebeurt wel dankzij Jan Peter.’
Samen met VVD’er Van Aartsen behoorde Maxime Verhagen tot de fractieleiders die groot alarm sloegen na het bloedbad in Madrid in maart 2004. Gewelddadige moslims konden ook bij ons toeslaan, zei hij. Nu wordt die stelling door bijna iedereen onderschreven. Toen waren er veel kamerleden die vonden dat hij niet zo moest overdrijven. ‘De aanslag op de Twin Towers had laten zien hoe kwetsbaar het Westen is. Toch dachten de meeste politici dat zoiets Nederland niet zou overkomen. Door Madrid kwam het gevaar akelig dichtbij. Vanaf dat moment wist ik zeker: dit kan in Amsterdam of Rotterdam ook gebeuren.’ Verhagen werd pleitbezorger van een weerbare democratie. Het kostbare goed van de democratie moest beter worden bewaakt. Moskeebesturen ontbinden, imams uitzetten, radicale moslims hun kiesrecht afnemen – in het landsbelang moest geen middel worden geschuwd. Bovendien was Verhagen niet alleen benauwd voor gewelddadige terreurgroepen als de Hofstadgroep. Even beangstigend vond hij de mogelijkheid dat moslims langs democratische weg hun sharia in Nederland zouden invoeren.
Boris Dittrich en Femke Halsema verweten u in de Kamer dat u paniek zaait. ‘Met mijn pleidooi voor een weerbare democratie blijf ik doorgaan, ook al krijg ik er de handen niet voor op elkaar. Ik verzin het niet, de AIVD heeft in december de nota Van dawa tot jihad uitgebracht. Daarin staat dit allemaal beschreven. Geen enkele politicus citeert dat belangrijke rapport ooit. Ik lijk wel de enige die het heeft gelezen.’
Zijn er bewijzen dat in Nederland de sharia sluipend wordt ingevoerd?
‘Het is geen angstvisioen, maar de realiteit. De AIVD voorspelt dat in de grote steden volledig geïslamiseerde wijken zullen ontstaan. Enclaves waar de sharia heerst. Je ziet het in Canada waar nu al sharia-rechtbanken bestaan. In Engeland kun je ook voor zo’n rechtbank gedaagd worden als het om familierecht gaat. Ik zeg niet: Amsterdam-West of Lombok in Utrecht is nu al een sharia-enclave. Maar ik zeg wel: dit is de tendens, het is reëel, het is geen angstdroom.’
Verhagen vindt dat politiek Den Haag in de gaten moet houden of er geen geïslamiseerde deelraden ontstaan. ‘De redenering in Nederland is altijd geweest: laten we maar niet optreden, dan blijven radicale groeperingen zichtbaar, anders gaan ze ondergronds. Dat was de reden om bijvoorbeeld de Koerdische PKK niet te verbieden. Ik vind dat je niet langer je kop in het zand moet steken.’
Bij zijn weerbare democratie hoort ook een ‘veeleisend en verplichtend integratiebeleid’. ‘Onze normen en waarden zijn gebaseerd op het protestantisme, het katholicisme, het humanisme. Nu dient zich opeens een nieuwe culturele bron aan: de islam. We hebben er een miljoen inwoners bijgekregen die uit een totaal andere wereld komen – meestal uit niet-democratische landen. Je zult ervoor moeten zorgen dat er verbondenheid met de Nederlandse rechtsstaat komt. Als dat niet lukt, krijg je tweespalt in de samenleving die tot enorme ongelukken zal leiden.’
Hoe ziet Nederland er over vijftien jaar uit als het niet lukt de brug te slaan?
‘Ik zie een land voor me waarin Nederlanders en allochtonen onderling tegenover elkaar komen te staan. Dan kun je niet meer van een samenleving spreken, dan heb je nog alleen botsende groepen. We zijn naïef geweest. Nonchalant. We hebben heel lang gedacht dat wij gevrijwaard zouden blijven van rassenrellen en aanslagen. De moord op Theo van Gogh heeft dat keihard gelogenstraft. Ik zeg: je moet de democratie weerbaarder maken, anders kom je in botsing met elkaar en dat kan heel explosief worden. Kijk naar de Franse banlieues, daar is de situatie nu al onbeheersbaar.’ Immigranten moeten zich van de CDA-leider onderwerpen aan een ‘veeleisend en verplichtend integratiepakket’. Moet daar van Nederlandse kant geen gebaar tegenover staan – bijvoorbeeld een vrije dag om in de huiselijke kring het Suikerfeest te vieren?
Met nadruk: ‘Nee, nee. Dan verloochen je je eigen traditie. Hans Dijkstal riep dat destijds: ruil tweede pinksterdag voor het Suikerfeest in. Als geste in de richting van de miljoen moslims in Nederland. Zo van: jongens, jullie horen er helemaal bij. Dat doodknuffelen hebben we nou wel genoeg gedaan. Als ik in Saoedi-Arabië ga wonen, krijg ik eerste pinksterdag ook niet vrij. En tweede pinksterdag al helemaal niet. Voor mij mag elke werknemer ter gelegenheid van het Suikerfeest vrij nemen. Maar tegen een nationale feestdag zeg ik nee. Je hoeft niet te ontkennen dat we hier in Nederland leven.’
De integratie wordt stevig aangepakt. De WAO. Het omroepbestel gaat op de schop. En toch valt deze coalitie alleen hoon ten deel. Frustreert dat Verhagen?
‘Wat me dwarszit, is dat er ontzettend veel gebeurt, maar dat de erkenning uitblijft. Mensen willen gisteren al resultaat zien van de maatregelen die je morgen neemt. Dat kan niet. We moeten bereid zijn heilige huisjes te slechten, maar dat lukt niet van de ene op de andere dag. Politici hebben Ausdauer nodig en dat zie je nu niet veel om je heen. We hollen van het ene naar het andere incident.’
Is dat niet ook een gevolg van de Fortuyn-revolte? Tweede-Kamerleden doen de gekste dingen om maar in de gunst van het volk te komen.
‘De gebeurtenissen van 2002 hebben de hijgerigheid doen toenemen. Je ziet dat naar aanleiding van incidenten veel vaker spoeddebatten worden aangevraagd. Belangrijke onderwerpen als twee op één cel en het gebruik van DNA-materiaal door de politie bleven maanden liggen omdat er steeds een spoeddebat tussendoor kwam. Uiteindelijk heb ik er een spoeddebat over aangevraagd. Toen kon het wel.’ De drive moet terugkomen in de politiek, vindt Verhagen. Juist nu er een potentiële bom onder de samenleving ligt. ‘Misschien wordt er niet genoeg vanuit hartstocht gewerkt. Die passie voor de politiek zit er bij mij in elk geval wel. En zeker bij Jan Peter.’
</div>

Max van Weezel

Margalith Kleijwegt

Gerelateerd