Beschouwing / Filosoof geeft humanisten een God-mens

Er zijn een paar woorden waarvan ik een half leven lang de precieze betekenis steeds weer heb moeten opzoeken. Bij benadering wist ik wel wat er bedoeld werd, maar als ik het onder woorden moest brengen, zocht ik snel steun bij het woordenboek. Die betekenis was ook weer snel verdwenen omdat ik mij er maar geen voorstelling bij kon maken. Het had met innerlijk verzet te maken: ik vond het lelijke woorden en in wat ze betekenden, geloofde ik niet. Met degenen die ze gebruikten, had ik weinig affiniteit: mensen die in een god geloven, in spiritualiteit, in het bovennatuurlijke, het onuitsprekelijke, of die zich beroemen op het bezit van een verheven bewustzijn.

Het woord ‘transcendentie’ bijvoorbeeld. Nog steeds ben ik er afkerig van en geloof ik maar half dat het voor iets zin­vols staat. Het is een geluk dat het in de literatuur nauwelijks voorkomt en in de filosofie geleidelijk aan het verdwijnen is. Zodra het wordt...