<div class="lead">
De documentaire 13th, te zien op Netflix, toont je de verborgen geschiedenis van het Amerikaanse gevangeniswezen. Van alle gevangenen ter wereld herbergen de VS er maar liefst 25(!) procent. Hoe kan dit?
</div>
Dit jaar werd het discours rond raciale en etnische ongelijkheid op veel plekken in de wereld nieuw leven ingeblazen. Alleen al hier in Nederland zagen we de opkomst van steeds meer activisten, die zich hebben ingezet voor een gelijke behandeling van alle mensen in onze samenleving. Quinsy Gario, Gloria Wekker, Mitchell Esajas, Jerry Afriyie en Sylvana Simons, noem maar op. Organisaties als de University of Colour, Amsterdam United, New Urban Collective, Zwarte Piet is Racisme, Stop Blackface en vele andere groeperingen, ze geven minderheden in ons land een stem.
In de Verenigde Staten wordt het gesprek over racisme, dankzij de opkomst van de Black Lives Matter-beweging, ook steeds meer op de voorgrond gevoerd. Politiegeweld tegenover de zwarte bevolking is eindelijk (na massale protesten) aan de kaak gesteld. Met een klein succes: op sommige plekken in het politieapparaat zijn veranderingen aangebracht om de situatie te verbeteren. Het dieperliggende probleem van racisme is hierdoor nog niet verdwenen: in de loop der jaren is racisme in de Amerikaanse samenleving geïnstitutionaliseerd. Deze institutionalisering zie je terug in de Netflix-documentaire 13th, die openbaart hoe racisme sinds de afschaffing van de slavernij zich in het gevangeniswezen van de Verenigde Staten heeft gemanifesteerd. Regisseur Ava DuVernay, bekend van de film Selma, schetst op intelligente wijze de verborgen geschiedenis van het gevangenissysteem.
De titel 13th verwijst naar het dertiende amendement in de Amerikaanse constitutie, die slavernij op papier afschafte maar wel een significante maas in de wet creëerde: onvrijwillige arbeid was wel degelijk toegestaan als het gaat om &#8216;arbeiders&#8217; met een crimineel verleden. Elk klein misdrijf, terecht zo bestempeld of niet, was reden de &#8216;crimineel&#8217; tóch tegen zijn zin aan het werk te zetten. Deze regel werd onmiddellijk uitgebuit tijdens de nasleep van de Amerikaanse burgeroorlog: het was een manier voor Amerikanen om niet cold turkey te hoeven afkicken van de (voor hun soms zo handige) slavernij. En vandaag de dag wordt die regel nog altijd uitgebuit, stelt DuVernay.
<figure>
<div class="video"><iframe width="500" height="281" src="https://www.youtube-nocookie.com/embed/V66F3WU2CKk?feature=oembed" frameborder="0" allowfullscreen></iframe></div>
</figure>
DuVernay wist mij, door de diepgaande interviews met experts en archiefmateriaal wat duidt op een indrukwekkend staaltje research, aan de buis te kluisteren. Onder andere de Rolling Stone vindt dat de documentaire <a href="http://www.rollingstone.com/movies/reviews/peter-travers-13th-movie-review-w443208">een Oscar verdient.</a> Eens: ze legt op een duidelijke manier de link tussen de belangrijke aspecten en gebeurtenissen in het verleden die invloed hebben gehad op het gevangenissysteem. Van het ontstaan van segregatie en ‘de mythologie van zwarte criminaliteit’, naar the war on drugs en the war on crime en de massale stijging van gevangenispopulatie, tot de enorme groei van de Big Business-gevangenisindustrie.
Het criminaliseren van de zwarte bevolking lijkt een proces te zijn dat sinds de afschaffing van de slavernij de orde van de dag was, en in 2016 nog stééds tot de orde van de dag behoort. Deze documentaire zal je ogen openen. Kijken dus, deze wake-up call.

Gerelateerd