Door wie denkt Grass dat het ‘Iraanse volk’ onderdrukt wordt? De Mossad, of de eigen leiders?
Foto: ANPFoto: ANP

Er is geen discussie die zo leeftijdsgebonden is als die over het Israëlisch-Palestijnse conflict. Ik voel me, toch vijftig jaar oud, altijd nog te jong om me ermee te mogen bemoeien. Ga maar na, tijdens de Zesdaagse Oorlog van 1967 was ik zes jaar oud – als je al iets vond, vond je wat je ouders vonden en die volgden weer het meerderheidsgevoel in Nederland op dat moment: als één man/vrouw/kind achter Israël.

Dat Israël van toen was een ander land dan nu. Het was veel egalitairder, nadrukkelijk sociaal-democratisch geïnspireerd, het kende nog geen ‘bezette gebieden’ en was dus geen bezettingsmacht, en alles leek er eerlijker en gelijkwaardiger aan toe te gaan, tot en met die vrouwelijke dienstplicht aan toe.

Maar in de jaren zeventig, zo rond de Jom Kipoeroorlog, veranderde dat. Een citaat van Renate Rubinstein: ‘De heer Heldring, die in 1967 nog zo krachtig...