<div class="wpg-element paragraph">
<p><b>Tramconducteur Aziz mag van het GVB zijn gouden kruis niet meer zichtbaar dragen. Boos stapte hij naar de rechter.</b> </p>
<p>Sinds zijn zesentwintigste jaar draagt Mickel Aziz een gouden kruisje om zijn hals. Duidelijk zichtbaar, want het hangt aan een dunne gouden ketting over zijn kleding, op zijn hart. Het is zijn manier, zegt de inmiddels zesenvijftigjarige tramconducteur, om zijn christelijke geloof uit te dragen. Toen hij het kruisje voor het eerst omhing, woonde Aziz nog in zijn vaderland Egypte. Daar is een kruis niet onomstreden, want de Koptische minderheid wordt in het islamitische Egypte gediscrimineerd.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Die discriminatie zou definitief tot het verleden behoren, dacht Aziz, toen hij in 1984 de Nederlandse nationaliteit kreeg. Nederland, dat van oorsprong een christelijke traditie heeft, kent immers vrijheid van godsdienst. Zeker in zijn woonplaats Amsterdam heerst een tolerant klimaat. Niemand zou hem nog het recht op het dragen van zijn kruis betwisten, was zijn stellige overtuiging.</p>
<p>Ruim vijfentwintig jaar later zat Aziz met gebogen hoofd in de Amsterdamse rechtbank. Achter zijn hand barstte hij afgelopen maandag in huilen uit. Want sinds een jaar is het hem door zijn werkgever &#8211; het Gemeentelijk vervoerbedrijf (GVB) in Amsterdam &#8211; verboden zijn gouden kruis over zijn bedrijfskleding te dragen. Noodgedwongen draagt de tramconducteur zijn ketting onder zijn kleren. Gevolg is dat hij aan gewetenswroeging lijdt; het gaat tegen zijn principes in dat hij zijn geloof niet openlijk kan uitdragen. Maandenlang leefde hij onder spanning. Totdat hij geen andere uitweg zag dan zijn werkgever in een kort geding voor de rechter te dagen. Met de eis dat het GVB het verbod op het zichtbaar dragen van het kruis intrekt. Tijdens de zitting kwam alle stress er met een snik uit.</p>
<p>Elf jaren werkte Aziz tot ieders tevredenheid als tramconducteur bij het GVB. Tijdens zijn sollicitatie droeg hij het kruisje openlijk, en alle opvolgende dienstjaren droeg hij het duidelijk zichtbaar over zijn conducteurspak. Zonder enig probleem. Passagiers of collega&#8217;s, hij hoorde niemand over zijn crucifix klagen.</p>
<p>Tot het GVB vorig jaar op 14 december een nieuw bedrijfsuniform invoerde en de kledingcode aanscherpte. Zoals in een interne brief aan het personeel werd meegedeeld, is het nieuwe kledingbeleid bedoeld om &#8216;herkenbaar&#8217; te zijn en een &#8216;professionele uitstraling te bevorderen&#8217;. Onder de punten van &#8216;algemene verzorging&#8217; stond: &#8216;sieraden: bescheiden van grootte en kleur&#8217;. Niets aan de hand, dacht Aziz. Zijn vijf centimeter lange kruisje is noch opzichtig van grootte, noch van kleur. Dus bleef zijn gouden kruis gewoon op zijn donkerblauwe trui bungelen tijdens zijn diensten op lijn 25.</p>
<p>En toen liet een assistent-lijnmanager hem op 16 januari weten dat het vanwege de nieuwe kledingcode zo niet langer kon met zijn kruis. Of hij zijn ketting voortaan maar onder zijn trui wilde dragen. Aziz weigerde. Zijn smalle kruisje voldeed aan de voorschriften, vond hij. En hij stelde dat hij vrij is om zijn geloofsovertuiging te uiten. Net als de moslima&#8217;s in het vervoersbedrijf. Want waarom mogen zij van het GVB wel hun geloof uitdragen door een hoofddoek te dragen? Terwijl hij als christen onder werktijd zijn kruisje moet verstoppen? Het antwoord van de chef was dat het hoofddoekje niet ter discussie stond.</p>
<p>Een week later kreeg de conducteur opnieuw de opdracht zijn ketting onder zijn kleding te stoppen. Nu met het argument dat het sieraad &#8216;afbreuk doet aan de professionele uitstraling van het uniform&#8217;. Aziz weigerde, waarop de chef hem ter plekke schorste. Een week later mocht hij weer op de tram. Maar een paar dagen later kreeg hij weer een rijverbod, alweer omdat hij zijn kruis niet had weggestopt. Om verdere discussie te voorkomen, besloot het GVB-managementteam twee dagen later op 5 februari om de kledingcode structureel te wijzigen: voortaan mocht geen enkele ketting of broche nog zichtbaar zijn.</p>
<p>Tramconducteur Aziz had het gevoel dat er op de man werd gespeeld. Waarom werd de pas ingestelde kledingcode nu alweer aangepast? Zijn leidinggevenden gaven hem het advies om met een geestelijke van zijn kerk te gaan praten. In de optiek van het GVB is het namelijk een strikt persoonlijke keuze dat hij zijn ketting zichtbaar wil dragen, een kruisje onder zijn uniform verbergen, is volgens het vervoerbedrijf niet in strijd met zijn geloof.</p>
<p>Aziz reageerde met een emotionele brief. Daarin schreef hij onder andere dat hij als geboren Egyptenaar heeft ervaren dat de &#8216;islam een gevaarlijk geloof is&#8217; dat &#8216;de Nederlandse maatschappij wil overnemen&#8217;. Dat moslima&#8217;s op hun werk wel een hoofddoek mogen dragen en hij zijn kruisje moet verstoppen, vond hij ook daarom een angstaanjagende ontwikkeling.</p>
<p>Het GVB besloot daarop dat Aziz psychologische hulp kon gebruiken. Zodat hij kon &#8216;verwerken&#8217; dat hij zijn ketting onder zijn kleren moet dragen. De tramconducteur had vier sessies met een psycholoog waarin werd geopperd dat hij een armband of een ring met een kruis zou kunnen dragen. Maar hij vond dat geen aanvaardbaar alternatief. In de zomer kreeg Aziz twee brieven waarin het GVB hem liet weten dat zij &#8216;alles in het werk hadden gesteld&#8217; om het probleem in &#8216;redelijkheid&#8217; op te lossen. </p>
<p>Doordat de conducteur na &#8216;al onze inspanningen&#8217; bij zijn standpunt bleef, was de hoogste vervoermanager &#8216;bijzonder teleurgesteld&#8217; in hem.</p>
<p>Intussen werd Aziz regelmatig op zijn werk gepest, zo zou zijn advocate later schrijven. (Islamitische) collega&#8217;s maakten jennende opmerkingen. &#8216;Hé waar is je kruis. Mag niet meer hè?&#8217; In september was de maat vol en schakelde Aziz een advocaat in. Een aderlating voor een man die 2113 euro bruto per maand verdient.</p>
<p>Maandagochtend stelde zijn advocate voor de rechter dat het GVB discrimineert. </p>
<p>Of alle GVB-werknemers mogen hun geloof uiten, stelde zij, of het wordt hen allemaal verboden. Zij noemde het voorbeeld van de politie die omwille van de neutraliteit iedere zichtbare vorm van geloofsuiting verbiedt. De advocaat van het GVB zei dat het Aziz helemaal niet verboden is zijn geloof te uiten via een kruisje. Omwille van zijn &#8216;professionele uitstraling&#8217; mag hij de ketting alleen niet zichtbaar dragen. De vergelijking met moslima&#8217;s ging mank, vond zij, omdat er voor de hoofddoek &#8216;geen onzichtbaar alternatief&#8217; is. Op de opmerking van Aziz&#8217; advocaat dat moslima&#8217;s hun haren ook met een neutrale pet kunnen bedekken, zei zij dat een pet nu eenmaal geen deel uitmaakt van het GVB-uniform. De rechter doet over een week uitspraak.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<h3>Dolk en baard</h3>
<p>Ruim tien jaar geleden stelde de rechter een hotelmedewerker in het gelijk in een conflict met zijn werkgever over zijn uiterlijk. De man was tijdens een vakantie bekeerd tot Sikh, waardoor hij een tulband en een kirpan, een kort en stomp dolkje, ging dragen en zijn baard liet staan. De uitstraling van de man, die schoonmaakwerk verrichtte, was volgens het Golden Tulip-hotel niet langer representatief voor het bedrijf. De rechter oordeelde dat de man er ondanks zijn tulband verzorgd uitzag en dat hij als schoonmaker nauwelijks met gasten in contact kwam. Als hij zijn dolk maar onder zijn kleding droeg, stond hij in zijn recht om op zijn werk zijn geloof te uiten via zijn uiterlijk.</p>
</p></div>
